Van hoofddoek tot handicap: 20 hoopgevende modemomenten

Wij selecteerden de meest hartverwarmende en hoopgevende gebeurtenissen op en naast de catwalk. Van een ban op angorawol en leder uit ananas tot de interpretatie van het woord ‘nude’: de sector bewijst dat het (soms) om meer draait dan uiterlijk vertoon

In 2016 was er in de modewereld aandacht voor fysieke beperkingen. Zo werkte Tommy Hilfiger samen met Runway of Dreams om een eerste kledinglijn met aangepaste ontwerpen voor jongeren met een fysieke beperking te verwezenlijken.

Lauren Wasser wist een plekje op de catwalk van Chromat tijdens de New York Fashion Week te bemachtigen en trok de campagne van modelabel Julia June. Beide opdrachtgevers konden probleemloos verder kijken dan Wassers beenprothese en zagen een getalenteerd model. Lifestyleplatform Refinery29 deed een bikinishoot waarin vrouwen met een fysieke handicap trots voor de lens poseerden en openhartige interviews aflegden.

Roep een beeld op bij het woord “huidskleurig”. De kans is groot dat dit beeld verschilt van persoon tot persoon, afhankelijk van welke huidskleur hij of zij heeft. Toch is de mode- en interieurwereld het doorgaans redelijk eens over hoe “nude” eruit ziet: een soort beige-roze dat slechts voor 16% van de wereldbevolking overeenstemt met de kleur van onze armen en buik. Wanneer die mensen een “nude” bh dragen of een pleister kleven zal die inderdaad min of meer naadloos overgaan in haar eigen huidskleur, maar voor zij met een donkere of zelfs olijfkleurige huid is “nude” gewoon een kleur als zoveel anderen en wordt de connotatie met huidskleur zelfs niet gemaakt.

In 2016 werd het begrip ‘nude’ meer diverser ingevuld. De populaire online retailer Asos begon ondergoed van Nubian Skin te verkopen (‘huidskleurig’ ondergoed in verschillende tinten) en ook het sportieve modelabel Björn Borg lanceerde een ondergoedcollectie in 6 verschillende huidskleuren, gebaseerd op het officiële huidtypeschema van Fitzpatrick. ‘Nude is geen kleur, het is een concept dat voor iedereen zou moeten gelden’, klinkt het bij Björn Borg. Met hun ‘Six shades of human’ wil het label duidelijk maken dat ze deze ongelijkheid de wereld uit willen helpen.

Niet alleen de ondergoedindustrie heeft baat bij een bredere invulling van de term ‘huidskleur’: de balletwereld. De reden dat balletschoenenin de kleuren beige en roze bestaan, is immers zodat ze dezelfde kleur zouden hebben als de voeten van de dansers en danseressen: zo lijken hun benen langer en lijkt het bijna alsof ze blootsvoets dansen. Eric Underwood was het beu dat hij zijn balletschoenen telkens moest voorzien van een flinke laag donkere make-up vooraleer hij er mee kon optreden. De balletdanser lanceerde een oproep via Instagram en kreeg positieve respons van het merk Bloch.

Tenslotte was er ook de Libanees-Braziliaanse blogger Habiba Da Silva die huidskleur ziet als een manier om te verenigen. Ze maakte een collectie hoofddoeken in verschillende huidskleuren al is het niet (per se) de bedoeling dat iedereen de corresponderende huidskleur rond het hoofd slaat.

‘We willen niet zeggen dat mensen slechts één kleur kunnen dragen of zich moeten houden aan dezelfde tint als hun eigen huidskleur. Het gaat om inclusiviteit, menging, liefde en samenhorigheid’, aldus Da Silva. De hijabi’s kunnen overigens ook door mannen gedragen worden als sjaal en zijn dus uniseks.

De Armani Groep heeft in 2016 aangekondigd dat het niet langer bont zal gebruiken in haar producten, beginnend met de 2016 herfstcollecties.

“Ik ben blij aan te kunnen kondigen dat de Armani groep een stevige toezegging heeft gedaan om het gebruik van bont uit haar collecties te verbannen. Door technologische vooruitgang van de laatste jaren hebben we nuttige alternatieven tot onze beschikking die de wrede praktijken omtrent dieren onnodig maakt. Na al tijden vooruitstrevende ontwikkelingen nagejaagd te hebben, neemt mijn bedrijf nu een grote stap voorwaarts door onze aandacht te vestigen op belangrijke onderwerpen zoals het beschermen en zorgen voor het milieu en dieren.”

De Armani Group mocht voor deze beslissing de PETA-award voor Grootste Luxe Mode Moment in ontvangst nemen

Laat het duidelijk zijn: moslimvrouwen zijn nog steeds vaker het slachtoffer van haatmisdrijven dan moslimmannen en bij sollicitaties worden ze driedubbel gediscrimineerd, namelijk op basis van geslacht, etniciteit en religie. Vooral vrouwen die een hoofddoek dragen hebben het moeilijk. Dat blijkt uit een rapport over de impact van islamofobie op moslimvrouwen in acht landen waaronder ook België.

Iedereen herinnert zich de warme maanden van 2016 als de zomer waarin een moslimvrouw door twee Franse agenten verplicht wordt haar te verhullende kledij uit te doen onder het mom van de kersverse boerkiniwetgeving, maar toch zijn daaruit ook positieve reacties voortgevloeid, zoals de vele berichten die onze redactie kreeg op deze wetsuitshopping om de hypocrisie van de maatregel aan te kaarten. Hoewel de ban in Frankrijk ongetwijfeld negatieve signalen zendt, liet Aheda Zanetti, de Australische uitvindster van de boerkini, weten dat de ban ervoor gezorgd heeft dat de online verkoop van haar zwemkledij met 200% gestegen is.

De hijab en de boerkini als onderdeel van de identiteit van moslimvrouwen werd nog meer bevestigd toen de Britse kickbokskampioene Ruqsana Begum hijabs van ademende lycra uitbracht die het sporten vergemakkelijken. Ook modeontwerpster Anniesa Hasibuan effende het pad door al haar modellen tijdens haar show op New York Fashion Week te voorzien van een bijpassende, luxueuze hijab.

Een hoofddoek moet natuurlijk wel een vrije keuze blijven, en dat is nog steeds allerminst het geval in Iran, waar sinds de Islamitische Revolutie van 1979 vrouwen verplicht zijn een hoofddoek te dragen in het openbaar. Er is echter heel wat veranderd sinds 1979 en de Iraanse vrouwen laten zich hoe langer hoe meer gelden. Eerder al kwam het nieuws dat ze hun haar afknippen en zich verkleden als man om meer vrijheid te krijgen of dat ze de sociale media bestoken met foto’s zonder hoofddoek: in 2016 wierpen ook mannen zich in de strijd door massaal hoofddoeken te dragen uit solidariteit met vrouwen. Ze verenigden zich via de actiegroep My Stealthy Freedom.

Elke dag hetzelfde moeten aandoen is niet bepaald bevorderend voor je humeur, elke dag een ziekenhuisschort moeten omknopen is helemaal deprimerend. Wie denkt dat mensen wel andere zorgen aan hun hoofd hebben tijdens een hospitaalopname heeft allicht gelijk, maar doet er toch goed aan eens te kijken wat voor effect een mooi vormgegeven ziekenhuisschort, zoals deze van het Vlaamse label Inga Welbeing , op je moraal heeft. Bij tieners, die zich maar wat graag profileren via hun uiterlijk, kan zo’n deprimerende plunje hun levenslust doen verminderen- zeker wanneer ze weken of zelfs maanden gedoemd zijn tot deze vale kledingkeuze. Wanneer ze de creaties van het Canadese Ward+Robe aantrekken leven ze weer even helemaal op.

Sabine Peeters en Anke Wauters brachten hun veelbesproken boeken over body image uit, maar ook in de modewereld stond het b-woord op ieders agenda. Zo zei modelabel ModCloth de plus van hun plussize afdeling te laten vallen en de kleding gewoon onder te brengen bij de rest van het aanbod, beloofde Women’s Health Magazine het woord “bikini body” voorgoed van de cover te weren en pakte Sports Illustrated eerst uit met een volslank model, en later met een vijftiger op de cover. Verschillende magazines probeerden een diverser modellenaabon te brengen, al kreeg dat bij modebijbel Vogue een wrange nasmaak af toen enkele grote merken weigerden om plus-size covergirl Ashley Graham te kleden.

Gelukkig was er in 2016 ook de inclusieve ondergoedshoot van Aerie en de hoopgevende petitie van de toekomstige modeontwerpers aan de AmerikaanseParsons School of Design om meer vollere mannequins in hun klaslokalen te krijgen . ‘We hebben maar één plus-size paspop voor duizend studenten.’ Het integreren van plus-size modellen blijft een pijnpunt in de mode-industrie. De integratie van grotere maten in het doorsnee modesegment begint al bij de opleiding van de designers. Als zij op de schoolbanken niet de juiste tools aangereikt krijgen om hun kleding ook in grotere maten te ontwerpen, blijven ze hetzelfde maatje 36 reproduceren. Een trend die zich ook in hun verdere carrière zal doorzetten.

De runway van de Indiase modeweek was ook voor het eerst een realistische weergave van de Indiase bevolking. Heel wat merken opteerden voor realistische plus size modellen. Die plus size is overigens geen loze term in India: hiermee worden vrouwen wiens maat zich boven XXL bevindt – geen vrouwen met een doorsnee maat 42-44 zoals in Europa en Amerika vaak het geval is. India is het derde meest obese land ter wereld volgens een studie uit 2014 en he organisatoren van de modeweek hopen zo dat de kleding die ze presenteren een beetje meer “toegankelijk” wordt voor de toeschouwers.

Mode is een weerspiegeling van de maatschappij en de actualiteit, dus is het logisch dat ook de vluchtelingenproblematiek aan bod kwam. Bij het Genkse Studio Refugee bijvoorbeeld, een plaats waar designers en vluchtelingen samen producten ontwerpen en kennisuitwisseling taalbarrières overschrijdt. Vluchtelingen vertelden hun verhaal door handgemaakte kalligrafie pennen tot zelfs vogelhuisjes en T-shirts te ontwerpen.

De Amerikaanse modestudente Angela Luna ontwierp dan weer een volledige collectie weerbestendige multifunctionele kledij met de (Syrische) vluchtelingen in het achterhoofd. Jassen met ingebouwde rugzak die dichtgeritst kunnen worden tot slaapzak of omgevormd tot tent: Luna’s creativiteit en humaniteit werd beloond met een Eyes on Talent Womenswear Designer of the Year en een Innovations award.

De notie dat vrouwen (of mannen!) met een maatje meer beter geen crop tops, skinny jeans, bikini’s, spannende shirts of korte shorts zouden dragen is niet alleen beledigend stijladvies, het is ook onzin. Experimenteren met mode is weggelegd voor iedereen. Tijdens de zomer van 2016 vierde de hashtag #WeWearWhatWeWant hoogtij.

Gendergelijkheid is in heel wat sectoren een nobel streven, maar jammer genoeg nog steeds een utopie. De modeindustrie is geen uitzondering, met voornamelijk mannen die zowat alle belangrijke functies -zowel zakelijk als creatief- binnen de business voor hun rekening nemen. Best ironisch aangezien vrouwen de overgrote meerderheid zijn binnen hun klantenbestand. Toch stemt de aanstelling van Bouchra Jarrar bij Lanvin en Maria Grazia Chiuri bij Christian Dior (als eerste vrouw aan het hoofd van dat label) ons optimistisch over de toekomst – zeker wanneer deze vrouwen de focus op vrouwen leggen.

Zo stond de eerste collectie van Chuiri voor het iconische Franse modehuis volledig in teken van vrouwen en feminisme. In haar SS17 campagne trekt ze dat thema door. De fotografe Brigitte Lacombe kreeg tweelingzussen Ruth en May Bell voor de lens. Deze foto’s maken deel uit van een groter project getiteld ‘The Women Behind The Lens’. Voor dit project worden uitsluitend vrouwelijke fotografen uitgenodigd om hun persoonlijke visie op de collectie te geven. In deze reeks zien we ook het nu al iconische T-shirt met de slogan ‘We Should All Be Feminists’ dat opviel tijdens de show in september.

Sloganeske shirts veroverden tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen ook al het straatbeeld. Waar de‘I’m With Her’-merchandise nog een rechtstreeks endorsement was, evolueerde de ‘Nasty Woman’ totebags, t-shirts en koffiemokken naar badges of honor voor vrouwen die niet beschaamd zijn om te vechten voor datgene waarin ze geloven, om onverstoorbaar te eisen waar ze recht op hebben en niet bang zijn hun mening te geven.

Actrice en activiste Whoopi Goldberg heeft een collectie van 14 feestelijke truien ontworpen die meer portretteren dan traditionele rendieren en kerstbomen, en zijn ze zeker niet allemaal in de kerstsfeer. Zo is er ook een Kwanzaa-, Ramadan- en Chanoeka-versie. En daar blijft het niet bij, want zo is er ook een trui waarin een blanke en een zwarte kerstman elkaar kussen. “De feestdagen – ongeacht wat je gelooft – zouden een dag, week of een maand moeten zijn waarin we allemaal samen zijn.”

Duurzaam textiel is textiel dat lang meegaat, en in het geval van Herschel Supply Co., het beroemde rug- en reistassenmerk: textiel dat zichzelf kan herstellen. Ze deden beroep op Sealtech, een materiaal dat zichzelf weer kan dichten door middel van de warmte van je handpalm.

In 2016 vond de wereld ook heel wat alternatieven voor veelgebruikt textiel zoals katoen of leder, materialen die dieronvriendelijk of milieuvervuilend zijn. . In Gent opende ReaGent, een lab waarin je kan experimenteren met het ‘groeien’ van materiaal dat je als alternatief voor textiel kan inzetten, in Antwerpen bezigt het schoenenatelier Collectif d’Anvers vissenleer gemaakt van afval van de visvangst. Twee jonge Duitsers brachten onder de naam Bleed een duurzamer ‘leer’ van kurk op de markt en het bedrijf Piñatex heeft dan weer een manier gevonden om het afval van de ananas te recycleren tot een soort leer. Australische onderzoekers experimenteren momenteel volop met met kombucha als basis voor een veganistisch leer en modestudente Lara Warson ‘kleurt’ haar stoffen met schimmel.

De meest bijzondere in het rijtje is allicht Tina Gorjanc. De Britse studente wil voor haar afstudeerproject Pure Human huid kweken van het DNA van wijlen Alexander McQueen, om die huid vervolgens te looien en er jassen en tassen van te maken. Hoewel het idee ons eerst ietwat deed gruwelen zet Gorjanc met haar Pure Human wel een belangrijk precedent. Ze ontwikkelt namelijk een in een laboratorium gekweekt leder waar geen dieren voor geslacht moeten worden, en omdat ze erin slaagt om een mensenhuid bijna identiek te benaderen kunnen cosmeticabedrijven haar technologie ook gebruiken om dermatologische dierenproeven in de toekomst te vermijden.

Mannen gaan net zoals vrouwen gebukt onder stereotype verwachtingen en leidraden over hun uiterlijk en over het concept mannelijkheid. Dat bevestigde ook Laith Ashley , één van de eerste transgender mannen die ook als model succes oogst. ‘Ik heb het geluk dat ik een gespierd en mannelijk uiterlijk heb. Transgenders die niet aan dat ideaalbeeld van het gender waarmee ze zich vereenzelvigen voldoen, hebben het dus nog steeds moeilijk’, aldus Laith dit jaar. Ook Benjamin Melzer is goed voorzien van schouders en sixpack, die hem dit jaar de cover van de Duitse editie van mannenblad Men’s Health opleverde, ondanks het feit dat Benjamin nog maar 4 jaar geleden zijn transformatie naar een mannenlichaam onderging.

Weg van de sixpacks was er het succes van mannelijk plus-size model Zach Miko en de start-up van Bruce Sturgell. Chubstr is een online bestemming voor de stijlvolle man met een maatje meer. De missie van Chubstr is om mannen die grotere maten hebben dan de standaardmaten om hun eigen stijl te vinden. Om aandacht te vestigen op het probleem van onrealistische reclame en ideaalbeelden waar ook mannen onder gebukt gaan herwerkte de Britse tabloid the Sun beroemde mannelijke ondergoedreclamecampagnes met ‘gewone’ mannen.

Tot slot was er ook het werk van fotografe Laurence Philomene die enkele mannen voor de lens in ongebruikelijke settings voor de lens plaatste. Haar ‘Dreamboats’- serie haalde daarmee heel wat stereotypen onderuit.

De prestigieuze H&M Design Award gaat naar Richard Quinn, een voormalige stagiair van Stella McCartney die zich specialiseert in duurzame, luxueuze women’s wear, maar ook in textiel. Met zijn prijzengeld wil hij investeren in een textielstudio die vrij toegankelijk is, zodat jonge ontwerpers kunnen binnenwandelen wanneer ze willen en er stoffen aan betaalbare prijzen kunnen kopen. “Alles zal er op een ethische manier gedaan worden”, aldus Quinn. “Het vakmanschap vindt plaats in Londen en alles wordt ook op een ecologische manier vervaardigd, zodat we het milieu niet schaden.” Quinn zal zijn winnende collectie in productie brengen in samenwerking met de Zweedse modeketen.

Transgendermodellen worden steeds vaker ingezet, maar in 2016 werden ze niet enkel benaderd omwille van hun uiterlijk, maar werd er ook geluisterd naar hun praktische vestimentaire problemen. Zo produceerde het Amerikaanse bedrijf GC2been lijn corrigerende onderhemdjes in 5 verschillende huidskleuren op de markt die het vetweefsel rond het bovenlichaam samendrukken waardoor het lijkt alsof je geen borsten hebt – geen klein detail voor transgenders die nog geen operatie hebben kunnen laten uitvoeren.

De meeste mensen die hun borsten wilden verstoppen voor het blote oog bonden deze doorgaans zelf af door middel van drukverbanden of tape, maar die niet-gesuperviseerde methodes brengen verschillende gezondheidsproblemen met zich mee, zoals het beschadigen of kneuzen van organen, het opbouwen van vloeistof in de longen en ademhalingsproblemen. Met de All Nude -lijn van GC2b – waar je zelfs mee zou kunnen gaan zwemmen – kunnen transgenders zich zorgeloos kleden hoe zij dat willen, zonder dat de maatschappij of hun eigen lichaam hen in de weg staat.

Het is pover gesteld met diversiteit in de modewereld, zelfs anno 2016. Gemiddeld had minder dan 25% van de modellen tijdens de meest recente modeweken in de vier grote steden een andere huidskleur dan roomblank. 75.25% van de modellen op de catwalk was blank. Dit kan gezien worden als een kleine vooruitgang tegenover SS16, toen 77.6% blank was en tegenover FW15 toen nog 80% van Kaukasische herkomst was.

Voor het zomerseizoen werden 236 grote modecampagnes met daarin 422 verschillende modellen onder de loep genomen, waaruit bleek dat slechts 21.8% van de modellen een donkerder gekleurde huid had – dat is minder dan een kwart. Het meest recente seizoen in de reclame-industrie telde 76.7% blanke modellen, 11.2% van de resterende jobs was weggelegd voor zwarte vrouwen.

Toch waren er ook duidelijke signalen dat dit niet oké is, bijvoorbeeld tijdens de modeshow van Yeezy, het label van Kanye West. Hij stuurde enkel modellen van andere origine de catwalk op. Zac Posen koos voor 87% niet-blanke modellen en Chromat behaalt de derde plaats (85%).

Er werd luid en duidelijk geprotesteerd, onder meer door model Ashley B. Chew die tijdens de modeweken voor de lenzen van tientallen streetstylefotografen poseerde met haar handtas waarop ze met lederverf de woorden “Black Models Matter” had geschilderd. Ook de Liberiaanse Deddeh Howard kaartte het diversiteitsprobleem in de mode aan met haar Black Mirror Project, waarin ze beroemde blanke reclamecampagnes opnieuw shootte met zichzelf in de hoofdrol.

Het meeste lawaai werd echter gemaakt door Instagram, De sociale media-app gaf een platform aan een diverse waaier aan modellen, die niet passen binnen de conventionele modewereld. Met de hashtag #RunwayForAll toonde instagram via hun eigen account dat mainstream schoonheidsidealen lang niet voor iedereen gelden en dat het tijd is dat de fashion scene dat erkent. De hashtag ging viraal.

In 2010 besefte Bruno Pieters dat hij niet meer kon aarden in de conventionele modewereld. Hij was opgebrand en kreeg een burn-out. Hij stopte bij Hugo Boss en doekte ook zijn eigen label op. Na twee jaar van de radar te verdwijnen, een periode waarin hij veel reisde, maakte hij zijn comeback met Honest By in 2012. Zijn nieuwe modelabel is duurzaam, transparant én succesvol. In 2016 opende hij een flagshipstore in Antwerpen

In 2016 namen we ook een beetje afscheid van gegenderde kleding én gegenderde catwalkshows. Zo toonde Tom Ford zijn dames- als herenlijnop dezelfde catwalk tijdens de modeweek van New York. Ook Vêtements, Burberry, Gucci en Bottega Veneta versmolten hun lijnen met gemengde shows. Officieel omdat de ontwerpers hun creatieve visie zo duidelijker kunnen uitdrukken, maar ook omdat de grenzen tussen wat mannelijk is en vrouwelijk veel vager zijn geworden, zeker in kleding, zeker omdat we in 2016 ook afscheid moesten nemen van enkele crossdressende iconen.

Deze trend zette zich uiteraard ook voor in de retail. Zara bracht een Ungenderd collectie op de markt (al vonden sommigen dat een gemiste kans) en ook Guess kwam met HisHers op de proppen.

De Nederlandse multibrandstore Garderobehield bij de lancering van hun webshop dan weer rekening met de huidige trend en introduceerde bij de categorieën naast het gebruikelijke ‘Men’ en ‘Women’ introduceerde de multibrand storeook de categorie ‘Neutral’, waar gendervrije collecties van verschillende merken te koop zijn. De échte stap voorwaarts is natuurlijk wanneer winkels zowel online als offline hun kleding niet meer per geslacht zouden aanbieden. Laat dat een goed voornemen voor 2017 zijn.

De lange haren van het angorakonijn zijn zodanig zacht en veelzijdig dat de kledingindustrie zich er jarenlang gretig aan tegoed heeft gedaan – vaak ten nadele van de diertjes die op zeer pijnlijke wijze worden kaalgeplukt. Dierenrechtenorganisatie PETA bond drie jaar geleden de strijd aan met deze praktijken, en blijkt anno 2016 als winnaar uit de bus te zijn gekomen. Meer dan 100 grote merken waaronder Calvin Klein, Topshop, Uniqlo, Zara, H&M en Ralph Lauren schrapten het gebruik van angorawol uit hun productieproces – wat de handel angora ook drastisch deed kelderen. Daarnaast zeiden ook grote labels als Topshop, Hobbs, Warehouse, Primark en Oasis zich in 2016 toe te leggen op het verbannen van donsveren in hun collecties na PETA’s exposé van de wrede dons industrie.

De manier waarop PETA erin geslaagd is om angorawol en dons grotendeels te bannen of alleszins het bewustzijn erover aan te scherpen zegt niet alleen iets over hoe de dierenrechtenorganisatie de laatste jaren gezien wordt door de mode-industrie – die PETA vroeger afschilderde als een bende extremisten- maar ook over hoe de consument van tegenwoordig consumeert.

Tijdens de Fair Fashion Talks kon Safia Minney de boodschap verspreiden dat duurzame mode kansen kan creëren voor vrouwen. Haar duurzame modemerk People Tree werkt samen met verschillende vrouwenorganisaties wereldwijd.

‘We focussen op organisaties die werken met vrouwen uit rurale gebieden, zodat de arbeidsters kunnen wonen en werken in een aangename, rustige omgeving. Ze krijgen een eerlijk loon en kunnen tegelijkertijd blijven zorgen voor hun kinderen. Ook kunnen ze met dit eerlijke loon hun kinderen naar school sturen. ‘Door vrouwen een eerlijk loon te geven voor hun handwerk, geef je hen een beter leven in hun eigen gemeenschap.’

In 2016 was er ook nog de samenwerking van Post-Couture met alumni van de Antwerpse mode-academie. Het Post-Couture Collective werkt aan een wereldwijde community van ontwerpers die bereid zijn open source patronen aan te bieden die je dan voor een klein bedrag kan aankopen en downloaden. Met dat patroon stap je naar een ‘makerspace’ bij jou in de buurt waar je je eigen kleding stuk op maat laat lasercutten en je het zelf in elkaar kan zetten zonder dat je daarvoor enige technische ervaring moet hebben.