Wij Belgen zijn de grootste cavadrinkers ter wereld. Maar in Spanje zelf groeit de onvrede omdat de grote industriële cavaproducenten de markt bestoken met alsmaar lagere prijzen.
“Cava is hét Spaanse succesproduct van de laatste twintig jaar”, zegt Wim Vanleuven, de grootste importeur van Spaanse wijnen in ons land. “Volgens de laatste cijfers worden er jaarlijks 253 miljoen flessen cava verkocht in de wereld, wat een recordomzet oplevert van ruim 2 miljard euro. Daarvan worden er in België om en bij de 23 miljoen verkocht, vijftien jaar geleden was dat nog 10 miljoen. België komt hiermee wereldwijd op de derde plaats. Maar als we de verkoop berekenen per hoofd van de bevolking, zijn wij wereldkampioen.”
Wat zorgt ervoor dat we zoveel cava drinken? Sowieso zijn Belgen verzot op bubbels, maar de lage prijs en het imago van Spanje als zonnig vakantieland maken cava nog aantrekkelijker. Binnen de categorie van de schuimwijnen heeft cava in Vlaanderen een marktaandeel van liefst 63%. En toch is het hommeles in het land van de cava. Omdat de grote industriële producenten de markt domineren en een strijd voeren om de laagste prijs. Tien producenten nemen vandaag liefst 90% van de cavaproductie voor hun rekening. Drie vierde daarvan is in handen van twee giganten: Codorníu en Freixenet. Deze producenten kiezen voor de distributie via supermarkten waar je cava voor minder dan tien euro kunt vinden.
Strenge regels kunnen verklaren waarom sommige cava’s minder dan vijf euro per fles kosten, en andere meer dan twintig euro.
“Maar de grootste prijsbrekers zijn Vallformosa en Grupo García Carrión”, zegt invoerder Vanleuven. “Zij bestoken onze markt met massale hoeveelheden cava, en zeer agressieve promotiecampagnes. Zodat de prijzen soms zakken tot onder de 5 euro. Terwijl alleen al de accijnzen in ons land 2,31 euro per fles bedragen!” Voor die prijs is het dus onmogelijk om kwaliteit te bieden. En familiale cavabedrijven die artisanaal werken en de kwaliteit hoog willen houden, kunnen in deze context geen eerlijke prijs meer vragen. Dus gaan zij in de tegenaanval.
Wat is cava?
Cava wordt in Spanje gemaakt sinds 1872, aanvankelijk champán of champaña genoemd. Het productieproces is immers identiek aan dat van champagne. Het grootste verschil zijn het zuiderse klimaat en de druivenrassen, die meestal Spaans zijn (parellada, macabeo en xarel-lo). Maar er worden ook cava’s gemaakt met druiven die in Champagne verplicht zijn (zoals pinot noir en chardonnay).
In 1970 werd de verwijzing naar champagne, onder druk van de Franse champagneproducenten, stopgezet. Er werd geopteerd voor ‘cava’, wat kelder betekent (verwijzend naar de kelder waarin de schuimwijn op zijn bezinksel rust). In 1972 werd voor cava een D.O. (Denominación de Origen) gecreëerd, een beschermde herkomstbenaming. Dat beschermde gebied is groot: het omvat 160 gemeenten, 10 provincies en 6 regio’s. Maar de meeste cava (95%) wordt in Catalonië geproduceerd, meer bepaald in de regio Penedès ten westen van Barcelona.
Een beetje respect, graag
Wat Epernay is voor de Franse champagne, is Sant Sandurní d’Anoia voor de Spaanse cava: het kloppend hart van de schuimwijnproductie. In deze kleine stad van tienduizend inwoners, veertig kilometer ten westen van Barcelona, kom je het ene na het andere cavahuis tegen. Onmiddellijk zie je de logo’s van Freixenet en Codorníu. We zijn hier in de wijnstreek Penedès, waar het grootste aantal cava’s geproduceerd wordt. En waar de revolte tegen de grote industriële producenten begon. Hier voelden de kleinere familiale producenten immers als eerste de negatieve gevolgen van de prijzenoorlog.
“Het imago van cava ging steil naar beneden,” vertelt Vanleuven, “waardoor het moeilijk werd om nog kwalitatieve cava te verkopen voor een prijs die de kosten dekt. De reglementering laat bovendien niet toe dat op het etiket vermeld wordt waarom een bepaalde cava beter en duurder is. Die regel kwam er onder druk van de grote producenten. Zodat onder het label cava zowel het beste als het slechtste te vinden is.” Een aantal kleinere producenten uit de Penedès nam het voortouw. Zij weigerden nog langer de term ‘cava’ op hun flessen te zetten en kozen voor de benaming Clàssic Penedès. Daar koppelden zij strengere regels aan dan die die voor cava gelden. Zo zijn alleen druiven toegelaten die in Penedès gekweekt worden (voor cava mogen die druiven ook uit andere streken komen, en is het zelfs verboden om de herkomst ervan te vermelden). Verder moet er biologisch gewerkt worden in de wijngaard en mogen er geen additieven gebruikt worden, een duidelijke verwijzing naar de industriële producenten. Ten slotte moet Clàssic Penedès minstens 15 maanden rijpen op zijn bezinksel alvorens op de markt te komen, iets wat heel belangrijk is voor de kwaliteit (voor cava is dat maar 9 maanden). “Dat was een grote stap vooruit”, vindt Vanleuven. “Maar de veertien producenten die nu deel uitmaken van Clàssic Penedès beseften algauw dat ook hun schuimwijnen door de consument nog altijd cava genoemd worden. De verandering dringt maar langzaam door.”
Champagne boven cava
In 2019 kwam er opnieuw een tegenoffensief, deze keer van negen producenten die afscheid namen van de benaming cava en een eigen label lanceerden: Corpinnat. Deze producenten vertegenwoordigen slechts één procent van de cavaproductie, maar toch sloeg hun actie in als een bom. Omdat ze algemeen beschouwd worden als de top van de cava’s, in kwaliteit én in prijs vergelijkbaar met Franse champagne: Gramona, Recaredo, Torelló, Llopart, Nadal, Sabaté i Coca, Mas Candí, Can Feixes en Júlia Bernet (intussen zijn daar Can Descregut en Pardas bij gekomen). Corpinnat gaat voor nog strengere regels dan Clàssic Penedès. “Omdat ze absoluut willen dat de consument een verklaring krijgt voor het feit dat sommige cava’s minder dan vijf euro per fles kosten, en andere meer dan twintig euro”, zegt Vanleuven. “De industriële producenten hebben altijd verhinderd dat zoiets uitgelegd kon worden op een fles cava.”
In België is het imago van cava de dieperik ingegaan. Alleen de prijs telt nog, er is geen respect voor de betere cava.
In 2020 kwamen de eerste flessen met het label Corpinnat op de markt, met daaronder de vermelding Vino Espumoso de Qualidad, Método Tradicional (kwaliteitschuimwijn gemaakt volgens de champagnemethode). Op het etiket wordt ook de duurtijd van de rijping op het bezinksel vermeld. Die bedraagt trouwens 18 maanden, nog meer dus dan Clàssic Penedès, en het dubbele van wat voor gewone cava verplicht is. De ‘revolutionairen’ van Clàssic Penedès en Corpinnat zetten de term ‘cava’ niet langer op hun flessen, maar profiteren daardoor ook niet meer mee van de commerciële en publicitaire inspanningen die de overkoepelende vereniging van cavaproducenten voor haar leden levert. “Daarom zijn er kleinere kwalitatieve producenten die toch beslissen om het cavalabel te behouden”, zegt Vanleuven. Hijzelf gelooft sterk in de twee nieuwe labels: “Zo wordt duidelijk het verschil gemaakt tussen goede en minderwaardige producten. Want in België is het imago van cava helemaal de dieperik ingegaan. Alleen de prijs telt nog, er is geen respect voor de betere cava, laat staan voor topcava. Als een goede cava evenveel kost als een slechte champagne, kiezen de meeste consumenten toch nog voor die slechte champagne. Hopelijk veranderen Clàssic Penedès en Corpinnat die mentaliteit en zullen consumenten bereid zijn om voor cava een prijs te betalen die overeenstemt met de kwaliteit.” Eén ding is zeker: de oorlog is nog niet voorbij.
cava.wine, dopenedes.cat, corpinnat.com
Proef je het prijsverschil?
Als je goedkope cava met duurdere gaat vergelijken, valt op welk verschil in kwaliteit er achter dat prijsverschil zit: zuiverder, frisser, evenwichtiger, romiger, intenser van smaak. Dit zijn de toppers.
1. Gran Barón, vanaf 6,99 euro, Colruyt
Populair merk van Vallformosa, het vierde grootste cavahuis; tik ‘Vallformosa commercial’ in op YouTube en ontdek waarom je dit moet drinken (of net niet).
2. Cabaret, 8,49 euro, Okay
Een typische, vrij zoetige cava van Castell d’Or, een bedrijf dat 16 coöperatieve wijnkelders, 6200 hectare wijngaard en 2200 druivenkwekers overkoepelt.
3. Codorníu, 9,99 euro, Delhaize / AH
Een van de twee grootste cavaproducenten biedt veel verschillende cava’s aan onder hetzelfde merk, waaronder deze rijkelijk aangezoete cuvée n.a.v. de 150ste verjaardag.
4. Cava Damia, vanaf 11,37 euro
Voor deze scherpe prijs krijg je een fijne, frisse, romige, twee jaar lang gerijpte cava, genoemd naar de oprichter van dit artisanale familiedomein uit de 17de eeuw.
5. Albet i Noya (Clàssic Penedès), vanaf 21,25 euro
De huiscava van El Celler de Can Roca, drie Michelinsterren en tweemaal uitgeroepen tot beste restaurant ter wereld, is nu beschikbaar op de Belgische markt.
6. Gramona (Corpinnat) vanaf 29,60 euro
Dit biodynamische cavahuis in het hart van de cavastreek behoort tot de top van Spanje, en kan zelfs de vergelijking doorstaan met de top van Champagne.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
