Sinds juni 2014 kunnen ouders vrij kiezen om aan hun kinderen een van hun familienamen of beide toe te kennen. Tien jaar later krijgt nog altijd meer dan 80 procent van de kinderen alleen de naam van de vader. In Vlaanderen is dat zelfs 85 procent, zo blijkt uit cijfers van de federale overheidsdienst Justitie.
De vrije keuze werd ingevoerd door de wet van 8 mei 2014 die gelijkheid tussen mannen en vrouwen invoerde bij de naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde. Ouders en adoptanten kunnen sinds juni 2014 kiezen of ze hun kinderen een van beide familienamen geven, of beide (en dan in eender welke volgorde). De enige voorwaarde is dat de keuze geldt voor alle kinderen die ze krijgen. Broers en zussen kunnen dus geen verschillende familienaam krijgen. Nog steeds krijgen veruit de meeste kinderen alleen de familienaam van de vader, al gaat dat aandeel lichtjes achteruit.
In 2019 (de FOD Justitie beschikt vanaf dan over volledige cijfers) ging het om 84,3 procent van de gevallen in België, in 2023 nog om 81,3 procent. In Vlaanderen wordt nog het vaakst voor de familienaam van de vader gekozen: in 85,1 procent van de geboorteaktes. In Wallonië is dat 79 procent, in Brussel 74,1 procent. In 2023 werd voorts in 7,4 procent van de gevallen voor de familienaam van de moeder gekozen in België (tegen 5,7 procent in 2019), en in 7 procent van de gevallen voor een dubbele familienaam (vader/moeder/mee-ouder), na 5,1 procent in 2019.
De keuze voor alleen de familienaam van de moeder ligt in de drie gewesten in dezelfde grootteorde. Daarentegen worden in Brussel en Wallonië meer dan dubbel zo vaak voor een dubbele familienaam gekozen als in Vlaanderen, waar dat in 2023 gebeurde in 4,3 procent van de gevallen. In Wallonië gebeurde dat bijvoorbeeld bij meer dan een op de tien geboorteaktes.
Moeder eerst?
Opvallend is wel dat Vlamingen er vaker dan elders in het land voor kiezen om in het geval van een dubbele familienaam de naam van de moeder eerst te zetten. Bij dubbele familienamen stond in 2023 in Vlaanderen in 29,8 procent van de gevallen de naam van de moeder eerst, tegen 19,1 procent in Brussel en 13,3 procent in Wallonië.
De overheidsdienst geeft nog mee dat de ouders van 7.490 kinderen die voor 1 juni 2014 zijn geboren – dus voor de wet in voege trad – de familienaam van hun kroost hebben veranderd. Dat kan via een gemeenschappelijke verklaring bij de burgerlijke stand.
