‘De ban op plofkippen van supermarkten is de doorbraak waarop we hoopten’

Verschillende supermarkten kondigen aan de plofkip in de ban te doen. Dat is geen kleine beslissing, aldus GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch.

De kop is eraf: Colruyt, Okay en enkele uren later ook Delhaize kwamen deze week met het nieuws dat ze de kippenwelzijnsnormen van het Better Chicken Commitment (BCC) onderschrijven. BCC is een initiatief van Open Wing Alliance, een Europees samenwerkingsverband van een dertigtal dierenorganisaties, waaronder GAIA, die zich inzetten voor een beter kippenleven. Wie de BCC-criteria onderschrijft, engageert zich ertoe om tegen 2026 enkel nog vlees te verkopen van kippen die vetgemest worden in houderijen die de dieren een langer leven in betere omstandigheden gunnen.

Kippen die opgekweekt worden volgens de BCC-criteria krijgen een bestaan van betere kwaliteit. Ten eerste wordt er al gekozen voor een trager groeiend kippenras in plaats van genetisch geselecteerde kippen. Die laatste groeien vandaag in een veertigtal dagen van een piepkuiken van 60 gram uit tot een obees en kreupel, maar slachtrijp turbokuiken van twee à drie kilogram. Het zijn freaks met buikzucht en pijnlijke blaren aan de voetzooltjes, een gevolg van de bijtende ammoniak in de urine waarmee het kletsnatte strooisel bevuild is. Ten tweede krijgt elke kip binnen de BCC-lijnen veertig procent meer ruimte, waardoor een vierkante meter ruimte biedt aan vijftien kippen, in plaats van de vandaag gebruikelijke 21 of zelfs meer. Ze krijgen strobalen en zitstokken om natuurlijk gedrag te stimuleren en daglicht wordt voorzien.

Er zijn verschillende redenen om voorstander te zijn van het Better Chicken Commitment. Volgens wetenschappelijke experts zoals die van de Universiteit van Wageningen maken één tot twee weken verlengde groeitijd voor de dieren een groot verschil: er is beduidend minder voortijdige sterfte (‘uitval’ in het productiesectorjargon), voetzolen blijven in een betere staat en de kippen hebben een beter loopvermogen. Hun sterkere poten kunnen het gewicht van hun lichaam beter dragen.

‘De ban op plofkippen van supermarkten is de doorbraak waarop we hoopten’

Toegegeven, optimaal is het nog lang niet. Het zijn nog geen normen zoals die voor biologische kippen (vandaag goed voor 0,1 % van het totale aantal vleeskippen in Vlaanderen), die zeventig dagen mogen aanmesten, buiten kunnen en maximum met tien per vierkante meter leven. Maar kippen opkweken volgens de BCC-norm is zeker al wel diervriendelijker dan wat vandaag gangbaar is, of toch minder dieronwaardig. Toch is de beslissing van Colruyt, Okay en Delhaize voor GAIA niet zomaar een stap in de goede richting, het is de doorbraak waarop we hoopten. Bij Colruyt en Okay zal drie vierde van het totale kipvolume (verkocht in de beenhouwerij of diepvriesafdeling) tegen 2026 voldoen aan de BCC-normen, bij Delhaize zal de standaardkip over vijf jaar BCC-proof zijn, goed voor zo’n tachtig procent van het assortiment.

De grootwarenhuizen geven zelf toe dat iedereen naar iedereen keek: wie durft als eerste springen? Wie waagt het om als eerste zijn nek uit te steken? Wie zal de meerkost dragen en hoeveel gaat ons dat kosten? Nu Colruyt en Okay de sprong waagden en Delhaize als derde voortrekker volgde, gaven inmiddels ook Aldi en Lidl te kennen dat zij willen omschakelen.

En eerlijk? We hadden deze opmerkelijke zet niet zien aankomen. Sinds 2017 dringt GAIA er bij de retailers in België op aan om het in het belang van het welzijn van de voor vlees vetgemeste kippen over een diervriendelijkere boeg te gooien. De supermarkten bleven echter de boot afhouden. Met onze recente campagne over het thema gooiden we eind juni zelfs ons geheime wapen in de strijd: Herman Brusselmans trok flink van leer tegen het woord ‘kiplekker’, dat gemeten aan de realiteit van het miserabele lot van de zowat driehonderdmiljoen vleeskippen in België de lading hoegenaamd niet dekt. Toch reageerden de grootwarenhuisketens maar erg lauw op het nieuws dat alle grootwarenhuisketens in Nederland de plofkip grotendeels naar de geschiedenisboeken verwezen. We maakten ons al op voor een volgende campagne. En toen kwam daar het heuglijk nieuws.

2026 is nog lang. Maar er is nu eindelijk ook in België beweging

Toch mogen we niet zomaar op onze lauweren gaan zitten. Het ziet er immers naar uit dat de supermarkten hoe dan ook de discounterlogica van de laagste prijs zullen blijven hanteren, BCC of niet. Colruyt zal de meerkosten niet doorrekenen aan de consument maar zelf dragen. Wie volgt, zal hoogst waarschijnlijk dezelfde prijspolitiek voeren. Ongetwijfeld een serieuze investering. Op dit moment is dat mogelijk de meest realistische en haalbare optie, maar of die keuze op iets langere termijn een goede zaak is, is zeer de vraag. Kip is vandaag schandalig goedkoop (plofkip, het meest gegeten landdier wereldwijd, wordt u aangeboden aan 2,29 euro/kg). Dat opbod om de consument altijd en overal de laagste prijs te garanderen voor voeding werkt zodanig conditionerend dat die consument (het kritische en bewuste type daar gelaten) niet anders meer verwacht dan dat hij of zij zich kip (net als gelijk welk vleesproduct) zo spotgoedkoop mogelijk kan aanschaffen.

Die neerwaartse prijsdruk werkt niet alleen dieronwaardige, intensieve productiemethoden en grootschaligheid in de hand (‘get big or get out’), maar heeft tevens een pervers effect van aangeleerde deresponsabilisering op de gemiddelde consument, die bijgevolg alleen maar oog heeft voor het goedkoopste ten koste van echte kwaliteit. Daarvan zijn vleeskippen vandaag de grootste dupe. En de meeste andere dieren in de veehouderij. Én de boeren.

2026 is nog lang. Maar er is nu eindelijk ook in België beweging. Er is perspectief dat de reusachtige tanker van kippenellende toch al enigszins van richting zal veranderen, én dat dat lang niet alleen bij ons op gang komt. Echt grote jongens van het kaliber Nestlé en Unilever engageerden zich eerder al. Recentelijk verbond ook restaurantketen Subway zich wereldwijd ertoe het Better Chicken Commitment te volgen. De trend is ingezet. Colruyt, OK en Delhaize zetten de toon op weg naar de transitie in België. Alle retailers moeten nu mee. GAIA zal niet stoppen met campagne voeren en de druk blijven opvoeren zolang de tanker niet helemaal gekeerd is.