Al meer dan honderd jaar bekommert Triumph zich om ons ondergoed. Van het eerste korset tot vochtabsorberende stoffen die zich via de lichaamswarmte perfect aan je vormen aanpassen. Een verhaal van technologie en comfort.
De heren Gottfried Spiesshofer en Michael Braun – dezelfde families bezitten het merk nog steeds – stichten Triumph in 1886. Lingerie lijkt in die dagen wel architectuur, veeleer dan onderkleding. Dames dragen een crinoline, een volumineuze hoepelrok, of een tournure, een hoefijzervormige constructie die het accent legt op de derrière. Dat die dingen toen al niet als erg praktisch werden beschouwd, bewijzen de cartoons uit die tijd: dames zitten klem in deuropeningen, vallen als hulpeloze schildpadden uit hun rijtuig of vatten vuur voor de open haard. In één geval redt de crinoline levens. Als een roeibootje kapseist, blijven de inzittende dames zonder problemen drijven tot de reddingsploeg aankomt.
De Triumph-korsetten zijn kaskrakers. In 1891 heeft de maatschappij al 150 personeelsleden en 90 naaimachines. Een jaar later exporteren ze hun korset naar Engeland. Het typische model van die tijd is lang en heeft metalen baleinen. Het benadrukt zowel de boezem als de taille en vormt het modieuze S-silhouet. Comfortabel is het niet. Dames kunnen niet zitten of bukken, en akelige verhalen over miskramen, vervormde en verplaatste organen en halfontwikkelde spieren doen de ronde. Hoewel het vreemd genoeg een gezondheidskorset wordt genoemd, wordt er druk gezocht naar een model dat lichaamsvriendelijker is. Ontwerper Paul Poiret bijvoorbeeld, een voorstander van de empirelijn, geeft zijn klanten korsetten zonder baleinen mee en spoort zijn eigen vrouw aan om er helemaal geen te dragen.
In 1904 verschijnt het woord soutien-gorge in het Franse woordenboek. Die van Triumph is van katoen en zit vrij makkelijk. De Eerste Wereldoorlog is niet bepaald bevorderlijk voor de productie en verspreiding van de nieuwe uitvinding, maar Triumph laat zich niet stuiten door het tekort aan materiaal: eerst maken ze papieren lingerie, nadien moeten servetten en tafelkleden eraan geloven. Echt populair wordt de beha pas na de Eerste Wereldoorlog, bij de geëmancipeerde garçonne van de jaren twintig. Dit is een periode van bevrijding. Niet alleen wordt het aantal stuks ondergoed sterk gereduceerd, maar wat overblijft, is licht en soepel.
Tegen 1930 is Triumph de grootste korsettenfabrikant van Europa. Het woordje International wordt aan de naam toegevoegd om aan te duiden dat er wereldwijd filialen worden opgericht. Lingeriemakers worden in de thirties geconfronteerd met een generatie vrouwen die nooit de beklemmende structuur van een dwangbuis met baleinen heeft gekend. Het figuur wordt nog steeds gekneed en gevormd, maar dan door zaken als een gordel of step-in. Tricot met rubber en elastane brengen steun en comfort. Het opkomende individuele-matensysteem zorgt ervoor dat elke vrouw een beha vindt, aangepast aan haar lichaam. De dagen van moeilijk ademhalen en flauwvallen liggen achter ons.
De harde maatregelen van de Tweede Wereldoorlog zetten aan tot creativiteit. Elke fabriek wordt ingeschakeld in de oorlogsproductie en materialen worden gerantsoeneerd. Maar vrouwen breien wollen ondergoed, zetten zelf katoenen lingerie in elkaar en recycleren oude modellen.
Als reactie op dit no-nonsense ondergoed heerst er in de naoorlogse jaren een groot verlangen naar vrouwelijkheid en glamour. De mode wordt beheerst door Diors New Look: een breed uitwaaierende rok die om petticoats vraagt, een met een korset ingesnoerde taille en een boezem die er in een puntbeha erg gevaarlijk uitziet. De laatste modesnufjes zijn Marcel Rochas‘ guêpière of kanten tailleband, en Triumphs voorgevormde beha. Kussentjes, vullingen en zelfs opblaasbare elementen; alle middelen zijn goed om het zandlopersilhouet te benadrukken.
Het simpele mechanisme van actie en reactie is de motor van verandering. Liz Taylor loopt in Cat on a Hot Tin Roof de hele tijd rond in een strakke satijnen onderjurk. Brigitte Bardot verleidt de wereld in een kanten bodysuit. Maar net zo goed kent de onzichtbare no-bra bra van Rudi Gernreich succes. De tieners van de jaren zestig verlangen naar opwindende, mooie maar ook supercomfortabele onderkleding; en de lancering van het lycra in ’58 biedt net dat. Sixties-feministen zien de beha als symbool van onderdrukte vrouwelijkheid en verbranden het kledingstuk; al zegt geen enkele lingeriefabrikant daar ook maar iets van gevoeld te hebben. Ook bij Triumph blijven de omzetcijfers stijgen.
Jeans en een T-shirt, het uniform van de jaren zeventig, vragen om naadloos, strak ondergoed: de nude-look breekt door. Tegelijkertijd zien we een revival van romantische Edwardiaanse lingerie met kant en ruches.
Olivia Newton-John wordt physical en Madonna draagt haar puntbeha van Jean-Paul Gaultier als een wapen. De jaren tachtig brengen niet alleen een revival van de erg gestructureerde korsetten en wonderbra’s met zich mee, maar ook de opkomst van second skin-ondergoed. De fitnessrage wil sterke en sportieve lingeriesetjes; de Dallas-trend zorgt voor een lawine van glamoureuze slips, beha’s en body’s.
De jaren negentig zijn die van comfort en sensualiteit, zegt men bij Triumph. Vrouwen willen er goed uitzien, maar zich vooral goed voelen. De push-up, het kanten korset of de mooie body worden uit de kast gehaald bij speciale gelegenheden; maar in het leven van elke dag primeert comfort.
Research wordt altijd belangrijker. Triumph werkt met materialen die vocht absorberen of zelfs afstoten. Stretchstoffen en een verfijnde modellering zorgen voor ondergoed dat steeds meer op een tweede huid lijkt. Computergestuurde technologie doet zijnaden en cupnaden verdwijnen. Er zijn zelfs materialen die zich door de lichaamswarmte perfect aan de vormen van elke vrouw aanpassen. De no-bra bra van Gernreich is er echt gekomen.
Wil u graag een bezoek brengen aan de firma Triumph en alles leren over ondergoed, vul dan de bon in op p.145.
1-6
Boven: lingerie leek rond 1900 wel architectuur. Midden: echt populair werd de (eindelijk lichaamsvriendelijke) beha pas bij de garçonne in de jaren ’20. Linksonder: comfort in de jaren ’30 door o.a. een individuele-matensysteem. Rechtsonder: glamour in de jaren ’50.
9-14
Triumph wintercollectie ’98-’99: een tweede huid, zowel het sensuele als het sportieve model.
Lene Kemps
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
