Ljubljana is een van de kleinste hoofdsteden van Europa en doet eerder denken aan een uit de kluiten gewassen dorp dan aan een metropool. Je vindt er de gastvrijheid van een kleine gemeenschap, gekoppeld aan de culturele troeven van een stad. Aan weerszijden van de sierlijk slingerende rivier, tussen het kasteel op de heuveltop en het groene park, ontdek je schitterende barok- en Sezessionsarchitectuur. Een perfecte bestemming voor een citytrip.

Ljubljana is wel degelijk de hoofdstad van Slovenië. Toch heerst onder de 270.000 inwoners (waarvan 25.000 studenten) eerder de gezellige sfeer van een dorp dan die van een stad. De dynamische kern ademt jeugdigheid en vriendelijkheid en is inderdaad zo klein dat je overal te voet naartoe kan.

De barokke huizen en kerken en de geplaveide straten tussen het kasteel op de heuvel en de rivier – de Ljubljanica – doen denken aan Praag. Aan de overzijde van de rivier herinneren de architectuur uit het begin van de 20ste eeuw en de ornamenten in Sezessionsstijl meer aan Wenen. De Sloveense architect Joze Plecnik (1872-1957), die studeerde in Wenen en werkte in Praag, vormt de link tussen beide stadsgedeelten. Hij keerde terug naar Ljubljana en creëerde een canvas van gebouwen en bruggen met architecturale toetsen die alle aspecten met elkaar verbinden en de stad een unieke aanblik schenken. Daarbij zijn ook de weelderige markten, de groene parken en de wandelpaden langs de rivier, het smakelijke eten, de alomtegenwoordige muziek en andere kunsten, overtuigende argumenten voor een kort bezoek.

Eerste dag: 10.00 u. – In Ljubljana vertrekken de meeste citytrips vanop het Preserenplein. Wij beginnen een boogscheut ervandaan, in de café-pasticceria van het Grand Hotel Union in art-nouveaustijl. Het mooiste en meest gunstig gelegen hotel van Ljubljana bevindt zich in de Miklosicevastraat, die vol staat met art-nouveau-architectuur. Je wordt er vanop de balustrades van de gebouwen aangestaard door prachtige stenen vrouwenbeelden. Tegenover het hotel bevindt zich de Coöperatieve Bank, het kleurrijkste gebouw in Ljubljana. Het werd ontworpen door Ivan Vurnik. De rode, gele en blauwe geometrische patronen werden in 1922 geschilderd door zijn vrouw Helena. De Volksleenbank (nr. 4) is een ontwerp van Josip Vancas. De balustrade is versierd met twee vrouwen. De ene houdt een bijenkorf in de hand, de andere een geldbeugel, symbolen van de industrie en de rijkdom.

Presernov Trg (Preserenplein), genoemd naar een befaamd dichter, is een driehoekig plein dat afhelt naar de rivier en het kruispunt vormt van verscheidene winkelwandelstraten. Het plein verbindt het nieuwe stadsgedeelte aan de ene kant van de rivier met de oude stadskern aan de andere kant en is zelf een combinatie van oud en nieuw. Aan weerskanten van de barokke Franciskanerkerk staan art-nouveaugebouwen: het Urbanc-gebouw uit 1903 (met schitterend baldakijn boven de ingang op de hoek) enerzijds, en het overdadig versierde Hauptman-gebouw, vroeger een schilderswinkel.

De plaatselijke bevolking heeft geen oog voor het minder geslaagde standbeeld van Preseren dat uitkijkt op het gebouw waar de geliefde van de dichter woonde. De mensen ontmoeten elkaar op de trappen van het plein, die tevens een podium vormen voor straatartiesten van alle slag. Het café aan de waterkant, waar naast koffie en andere dranken ook gigantische ijsbekers geserveerd worden, is nog zo’n trefpunt. Het plein leidt naar een van de mooiste bruggen van Europa, de Tromostovje (Drievoudige Brug). De oorspronkelijke stenen brug werd gebouwd in 1842. Beide toegevoegde constructies zijn van de hand van architect Joze Plecnik en dateren uit 1931. Plecnik liet zich inspireren door de vorm van de Venetiaanse bruggen. Als je over de brug wandelt, stop dan even halfweg. Van hieruit lijkt alles sierlijke curves te vormen: de rivier, de gebouwen, het kasteel op de heuvel in de verte. Stroomafwaarts contrasteren groene wilgen met de kleurrijke barokke gebouwen van de oude stad. Stroomopwaarts zie je de Zmajski Most (Drakenbrug) en in de verte de lelijke flatgebouwen uit het communistische tijdperk. De Zmajski Most is aan weerszijden versierd met beelden die een draak voorstellen. Sedert de 17de eeuw komt in het wapenschild van Ljubljana een draak voor.

Eenmaal aan de overkant van de rivier, loont het de moeite om binnen te wippen bij het plaatselijke verkeersbureau, in de Stritarjevastraat. Je kan er toeristische folders ophalen, samen met de lijst van evenementen, concerten, rondritten, expo’s enz.

Op zondagmorgen is er op de oostelijke oever van de rivier een vlooienmarkt. Op elke andere dag van de week neem je best linksaf. Langs de Palladiaanse bloemenkiosk op de hoek beland je vanzelf bij Plecniks Zuilenmarkt: het centrale marktgebouw met zijn schitterende portiek die de kromming van de rivier volgt tot aan de Drakenbrug. Dit moet de meest grandioze marktportiek zijn die er is want de zuilengang loopt ook nog langs het Pogacarjev- en het Vodnikovplein, die beide een grote openluchtmarkt hebben. De bestgeplaatste standhouders en cafés hebben een stek binnen in het marktgebouw of onder de portiek. Er is ook een overdekte markt, tussen de beide pleinen, maar veruit de meeste marktkramers moeten buiten weer en wind trotseren. Ze verkopen in hun kraampjes veelal seizoenproducten, van wilde bessen en paddestoelen tot zachte kazen ( sircek) en honing. Ideaal om mee te nemen als souvenirs zijn gedroogde paddestoelen en kruiden, want ze wegen licht en zijn goedkoper dan in andere landen. Hier en daar zie je nog enkele oudere mannen en vrouwen met felgekleurde hoofddoeken die bloemen en eetwaren verkopen vanop hun handkarren. Het zijn enkelingen die nog elke morgen hun kar vanuit het twee kilometer verder gelegen voorstadje Trnovo tot hier duwen.

11.00 uur – Tussen beide pleinen ligt het Seminarie met zijn magnifieke barokbibliotheek met beschilderde zoldering. Die is echter alleen te bezichtigen na afspraak ( Dr. Marijan Smolik, Tel. 061-133 61 09). Niet te missen is de indrukwekkende ingang met reuzenfiguren, in 1714 gebeeldhouwd door Angelo Pozzo uit Padua. Naast het Seminarie bevinden zich het Bisschoppelijk Paleis en de Sint-Nicolaaskathedraal. Een must, ook al bent u nog niet uitgekeken op het marktgebeuren, want de kathedraal sluit om 12 uur. Het interieur met z’n beschilderde zolderingen en kunstig uitgewerkte altaren is verblindend mooi.

12.00 uur – Wie niet genoeg krijgt van de markten, kan zijn tocht voortzetten langs het Vodnikovplein, waar naast etenswaren ook typische souvenirs aangeboden worden: van de zachtste schapenwollen pantoffels in weelderige kleuren tot houtgesneden werktuigen en voorwerpen, droogboeketten en mandjes. Wie uitkijkt naar designkleding, kan recht tegenover de kathedraal terecht bij Paulus (Ciril Metodovplein 11).

12.30 uur – Ben je nog fit en zit het weer een beetje mee, dan kan je op de markt alles kopen voor een picknick. Een tip: versgebraden kip en wilde aardbeien. Een wandelpad – Studentovska – leidt van het Vodnikovplein recht naar het kasteel. In de buurt vind je talrijke leuke plekjes voor een picknick-met-uitzicht-op-de-stad. Je kan ook een taxi nemen, want het is een zeer steile klim, en daarbovenop komen nog eens 150 treden in de kasteeltoren om volop van het uitzicht te kunnen genieten. De plaats waar nu het kasteel staat, was vroeger een Romeins fort. Het is een populaire plek voor trouwpartijen. Er is een café en soms zijn er interessante tentoonstellingen. Maar afgezien daarvan valt er weinig te beleven.

Nu gaat het opnieuw bergafwaarts, richting oude stadskern. Wie iets meer wil dan een snelle hap, kan terecht in Rotovz (Mestniplein 2). ’s Zomers kan je er buiten eten, met uitzicht op de barokke fontein, die herinnert aan Bernini’s fontein op de Piazza Navona. Neem rustig de tijd, want de meeste winkeltjes in de oude stad sluiten op het middaguur.

15.00 uur – We bevinden ons nu in het barokke deelvan de stad, opgetrokken op de resten van de middeleeuwse stad die grotendeels werd vernield door de aardbeving in 1511. Werp een blik op de met bogen omringde binnentuinen van het Rotovz (stadhuis) en op de talrijke beeldhouwwerken. Misschien heeft er een tijdelijke kunsttentoonstelling plaats. Ook aan de overkant bevindt zich een prachtige tuin, achter het Trubarjev boekenantikwariaat (Mestniplein 25). Daarnaast bevindt zich DOM, een winkel met typisch Sloveense kunst en ambachten, van textiel tot ceramiek. Kijk ook naar de originele deuren in houtsnijwerk.

Volg nu de hoofdstraat door de oude stad. Het Mestniplein mondt uit op het Stariplein dat op zijn beurt overloopt in het Levstikov- en het Gornjiplein. Eigenlijk zijn dit meer straten dan pleinen, en ze lopen allemaal parallel met de rivier. Je kan er in 10 minuten doorwandelen, maar dat zou jammer zijn want er is veel moois te bekijken. Cafés, galeries, antiekwinkels en boetieks volgen elkaar op. Als algemene regel geldt: als het interieur er echt oud uitziet, is het waarschijnlijk zeer recent. Wat er echt nieuw uitziet, dateert waarschijnlijk uit de jaren 1970!

Op het nummer 10 van het Mestniplein wordt antiek meubilair verkocht, naast oud linnen en ongewone voorwerpen. Wie van muziek houdt, komt in het huis ernaast via een oude wenteltrap in de werkplaats van vioolbouwer Vilim Demsar ( Tel. & fax: 061-126 25 31). Sedert 1951 bouwt hij violen en andere strijkinstrumenten. Een van zijn specialiteiten zijn instrumenten voor kinderen. Hij heeft ook een soort leasingsysteem bedacht. Als de ouders een echte viool voor hun kind kopen, leent hij een klein exemplaar tot het kind klaar is voor het ‘volwassen’ instrument. Demsar vertegenwoordigt het traditionele Slovenië. Frida daarentegen, de kapster op het gelijkvloers, is duidelijk de avant-garde. Haar interieur is al even spectaculair als sommige van haar kapsels.

Loop gerust even binnen in de passages tussen de gebouwen. Er is vaak een mooi uitzicht op de rivier, een pittoreske tuin of een leuk winkeltje te bewonderen. Kijk ook naar de gesculpteerde stenen in de gevel van nr. 9 op het Mestniplein, de beelden van marktvrouwen op de hoek van het Stariplein (nr. 5) en de Atlasfiguur die het balkon van Stariplein nr. 13 ondersteunt.

17.00 uur – Voor uw afternoon tea is het Cajna Hisa (Het Theehuis, Stariplein 3) the place to be. Je kan er binnen of buiten op het terras sandwiches, chocolade- en andere taartjes eten en in de winkel ernaast exotische theesoorten en theepotten kopen. Wie meer houdt van retro, kan terecht in Nostalgija (Stariplein 9). Wie snakt naar een frisse pint of een glas wijn, loopt even binnen in de Katakombe Pub (Stariplein 19). In de buurt, bij Zidan Parazol (Stariplein 15) vind je Sloveense kunst en ambachten, inclusief beschilderde folkloristische bijenkorven. In de Skuk Galerie (nr. 21) valt altijd wel iets kunstigs te beleven.

Voorbij het Levstikov Trg, nog zo’n leuk driehoekig pleintje, valt ceramiek te bewonderen en te kopen bij Glina (Gornjiplein 7-11). Occasioneel worden er workshops georganiseerd. Ook van hieruit vertrekt een pad naar het kasteel, langs de Sint-Floriankerk.

18.00 uur – Er zijn nogal wat bars in de buurt én het restaurant Spajza (De Voorraadkamer, Gornjiplein 28), een oud gebouw waar een mix van Italiaanse en Sloveense gerechten geserveerd wordt. Je kan dus rustig de hele avond doorbrengen in dezelfde buurt. Wil je een concert of opera bijwonen, dan moet je terug richting centrum, via Plecniks elegante Cevljarski Most (Schoenmakersbrug), naar het groene Congresplein waar de Filharmonie en de Opera zich bevinden, op een paar stappen van het belangrijkste kunstcentrum van de stad, Cankarjev Dom. Concerten en andere voorstellingen beginnen vaak vrij vroeg (19 u.). Nadien kan je voor het avondeten terecht in de Pen Klub (Tomsiceva 12), dicht bij de drie kunsttempels en open tot laat in de avond. Wie van jazz houdt kan eerst in de Pen Klub eten en daarna om de hoek naar de Jazz Club Gajo trekken (Beethovenstraat 8). Daar beginnen de optredens rond 22.30 u.

Tweede dag: 09.30 uur – We beginnen op het Kongresni Trg (Congresplein) en bewonderen het bronzen standbeeld van ‘Een Man van Emona’, een Romeins burger uit Emona, stad waarop het moderne Ljublana gebouwd werd. Het originele standbeeld staat in het Nationaal Museum. Verlaat het plein langs de Gosposkastraat met haar talrijke antiekwinkeltjes en Franci Novaks warenhuis op de hoek van Zidovska. Maak een kleine omweg via de boetiekjes en winkelgalerijen van de Cevljarskastraat en het Noviplein. Op nr. 2 vindt u Ars ( Tel. 061-218 075), een antiekwinkel annex kunstgalerie en een uitstekend boekenwinkeltje gespecialiseerd in kunst en architectuur. Op het Noviplein nr. 6 zijn zowel de modeboetiek Cliché als de Galerija Hest ( Tel. 061-126 21 68) ondergebracht. Keer terug om een blik te werpen op Plecniks mooie Nationale Universiteitsbibliotheek in de Turjaskastraat, vooraleer richting Francoske Revolucije Trg te nemen. Onderweg, in de Goposkastraat, bevindt zich het Mestni Muzej (Stedelijk Museum) met interessante Romeinse overblijfselen, waaronder een maquette van Emona en huisgerei uit die tijd.

11.00 uur – We bevinden ons nu midden in de universiteitswijk. Tijd voor een koffietje samen met de studenten, in Le Petit Café. Dit lijkt wel de Parijse Rive Gauche in de jaren ’50. De meeste klanten dragen zwarte kleren en dito petten. Bij zonnig weer kan je buiten zitten. Midden op het plein staat een standbeeld van Napoleon, die Slovenië voor even bevrijdde van de Habsburgers. Daartegenover bevindt zich het Krizanke, een oud kloostercomplex dat door Plecnik omgebouwd werd tot het centrum waar het Zomerfestival plaatsvindt: een hele rist evenementen in een openluchttheater in de voormalige tuin. De binnentuin en de kerk ernaast zijn een bezoek waard.

12.00 uur – Op dinsdag of donderdag is een bezoek aan Joze Plecniks huis én het iets zuidelijker gelegen architectuurmuseum niet te missen (beide open van 10 tot 14 u.). Neem, om tijd te winnen, toch best de bus of een taxi naar de Karunovastraat nr 4 ( Tel. 061-335 067). Plecnik woonde er van 1921 tot aan zijn dood in 1957. In het huis bevinden zich nog steeds meubels, persoonlijke bezittingen (pennen en tekengerief liggen op de tekentafel, alsof hij elk ogenblik weer aan het werk kan gaan) en veel architectuurtekeningen. Ook de omgeving is prachtig. Wellicht voelt u iets voor een wandeling langs de oevers van de Trnovo met zijn treurwilgen of voor een drankje en een hapje in de alternatieve Sax Pub. Wie terug naar het centrum van de stad wil wandelen, doet dat best via Plecniks met bomen beplante (!) brug over de Trnovo en langs de pittoreske lanen van Kladezna en Krakovska met hun laagbouwhuizen en moestuinen.

14.00 uur – Terug naar de universiteitswijk is ook een optie, om er laat te lunchen in de mooiste pizzeria van de stad: Foculus, (Gregorcicevastraat 3). Je kiest uit 35 soorten pizza en een gigantische salad bar. Het is de hele namiddag open. Nu je toch in de buurt bent, kan je een bezoek brengen aan de Equrna galerie, op een binnenkoertje vlak naast de pizzeria. Sedert 1983 worden in deze galerie de knapste Sloveense artiesten tentoongesteld. 16.00 uur – Nog steeds op terugweg kan je een bezoek brengen aan een van de talrijke musea en galeries die rond het Trg Republike (Plein van de Republiek) te vinden zijn, zoals het Narodni Muzej (Nationaal Museum) en de Narodna Galerija (Nationale Galerie). Voor een vieruurtje kan je terecht in het Hotel Slon, waar je de beste Sloveense taarten van de stad vindt. Wijnliefhebbers zullen de Vinoteka Simon Bradesko niet willen missen. Het is een eind wandelen (Dunajskastraat 18), maar een selectie van 850 van Slovenië’s beste wijnen loont zeker de moeite. Opgelet echter: hoewel er ook een restaurant is, sluit de vinotheek om 19 u.

19 uur – Voor het aperitief kan je kiezen uit plaatsen met een mooi uitzicht, zoals de Nepoticnik (Wolkenkrabber). Van hieruit kan je alle torens van de stad zien, met het kasteel op de achtergrond.

20.30 uur – Na twee drukke dagen heb je een rustig dineetje verdiend. Er is een ruime keuze. Voor een elegant en romantisch etentje – met allicht de beste (maar ook prijselijke) keuken van de stad – kan je naar Gostilna as Stara Ljubljana. Wie over een wagen beschikt en een typisch familierestaurant wil bezoeken, trekt naar Gostilna Pri Zabarju (De Kikker) aan de rand van de stad. De plaatselijke bevolking zit er aan tafel in het rustieke interieur, met antiek meubilair en oude keramiekkachels. Proef er de specialiteit van het huis: gebakken kikkerbilletjes. Wie uit is op young & fashionable neemt een taxi naar de Casa del Papa. Het etablissement met twee bars en een restaurants, telkens met een verschillend interieur, staat boordevol Hemingway-memorabilia. Je kan er comfortabel eten en drinken tot in de late uurtjes.

Voor wie nog niet bekaf is, is een romantische wandeling langs de rivier een mooie afsluiter, langs de verlichte geplaveide paden van de oude stad. Dan zie je weer een heel ander Ljubljana.

Fiona Cameron / Foto’s Preben S. Kristensen