Taoïstisch fastfood

Rijk, machtig en een tijger in bed dankzij… het taoïsme. Volgens het Britse fenomeen Barefoot Doctor gaan spiritualisme en ‘aardse’ verlangens hand in hand. Daarover gaat zijn trilogie : ‘Handboek voor helden’, ‘Handboek voor stadskrijgers’ en ‘Handboek voor moderne minnaars’, waarmee hij het spiritualisme ontdoet van geitenwollensokken connotaties.

Hij heeft wakkere, lachende en tegelijk bezwerende ogen waarmee hij je aandachtig monstert en in een mum van tijd een gedetailleerde scan van je geest lijkt te maken. Het geeft een onbehaaglijk en ‘betrapt’ gevoel. Op de flap van zijn boeken wordt hij niet voor niets omschreven als een spirituele heler “die hoofden, harten en lichamen geneest, het pad van de tao al meer dan twintig jaar bewandelt en gespecialiseerd is in persoonlijke bevrijding”.

Het onbehagen blijkt ongegrond. “Ik kan het wel hoor, een diagnose stellen op het eerste gezicht. Maar dan moet je me dat ook vragen. Want ik moet me concentreren. Bovendien zou het ronduit onbeleefd zijn om dat ongevraagd te doen : ik kleed je op dat moment helemaal uit met mijn geest. Maar als mensen naar mij komen voor hulp kan ik vaak een diagnose stellen van zodra ik ze op de intercom zie. De kleur onder de ogen, de vorm van de neus, hoe iemand gaat zitten… Al die kleine details vertellen me heel veel. Maar nog eens : ze interesseren me niet zolang je me er niet naar vraagt. So don’t worry ! (lacht)”

Barefoot Doctor, met zijn eigenlijke naam Stephen Russell, is een fenomeen in zijn thuisland Groot-Brittannië. Zijn boeken – waarvan er zopas twee in Nederlandse vertaling zijn uitgebracht – hebben veel stof doen opwaaien, net als zijn wekelijkse columns in Observer Magazine. Zijn aura dankt hij niet zozeer aan wát hij doet – er lopen wel meer leraars rond van taoïstische zelfhulptechnieken -, maar aan de manier waarop hij het doet. Hij behandelt ‘foute’ thema’s, relativeert zichzelf continu en hanteert een weinig verhullend taalgebruik en een pikante schrijfstijl. Zijn boeken staan bol van schokkende oneliners. Beweringen als “Alle schepsels zijn in oorsprong één, dus seks is niets meer dan de tao die zich aftrekt” behoeven geen verdere uitleg. Of nog : “Wat je bestemming ook is, een moderne minnaar is bij het verlaten van zijn huis altijd voorbereid op een wip.” Tekenend voor zijn hedendaagse benadering van de tao : “De ’t’ van tao wordt zacht uitgesproken, bijna als een ‘d’, zoals in Dow’ Jones.”

Geen ascetische herder dus, die Barefoot Doctor, maar integendeel bijzonder down to earth. Bovendien beschouwt hij zichzelf als een pionier van het ‘eigenzinnige taoïsme’ dat er kwam “als antwoord op de stuurse taoïsten en dat teruggaat op de echte filosofie van de tao, nog voor het zich in allerlei -ismen begon te verliezen.”

Tao betekent in zekere zin ‘de weg’ en is een van China’s grootste filosofische systemen. Kernwoorden zijn yin en yang (ruwweg het vrouwelijke en het mannelijke), het bewustzijn en chi, vrij vertaald als de ‘levenskracht’.

En toch. Hoe zelfzeker Barefoot Doctor ook lijkt, hij begint zijn drie boeken met een uitgebreide verantwoording, al gebruikt hij dat woord zelf niet. Critici krijgen de kans niet om hem te beschuldigen van spirituele draaikonterij, commercieel gehengel of praatjesmakerij. Hij snijdt ze de pas door zelf als een van zijn motivaties aan te geven dat hij “makkelijk miljoenen exemplaren kan verkopen.” En Barefoot Doctor zíet er ook doodgewoon uit : losse jeansbroek, hemd en netjes geschoren. Alleen zijn blote voeten laten een ‘verheven’ kantje vermoeden. Met zo’n artiestennaam kan hij overigens niet veel anders dan barrevoets acte de présence geven.

Vanwaar de naam en het blotevoetenconcept ?

Dat is geen eigen hersenspinsel , BarefootDoctors hebben echt bestaan. Het waren genezers die in het precommunistisch China blootsvoets rondtrokken en mensen fysiek én mentaal heelden met behulp van taoïstische technieken. Het waren ook performers : ze vertelden verhalen, zongen liederen. Ze deden dat op blote voeten of anders gezegd : zonder pretentie. Ikzelf werk altijd al blootsvoets. Gewoon omdat het handig is : ik kan op de massagetafel springen als ik iemand aan het masseren ben, mijn voeten daarbij gebruiken. Op een bepaald moment dacht ik : ‘Hé, laat ik mezelf gewoon Barefoot Doctor noemen.’ Ook ik ben een heler, ik speel muziek, breng mensen aan het lachen. Dé moderne versie dus. En het leek me wel een koddige naam.

Bent u zelf al lang gebeten door het taoïsme ? Hoe en wanneer kreeg u de smaak te pakken ?

Ik was vrij jong eigenlijk. Nog maar elf, toen ik bij een Japanse meester aikido ging volgen. Waarom ? Omdat ik op school nogal een vechtersbaas was. Het leek mijn vader een goed idee om mijn energie te kanaliseren via aikido. En het werkte. Mijn aikidomeester leerde me ook hoe te genezen op basis van het taoïsme. Het intrigeerde me mateloos : zo simpel en tegelijk zo universeel. Later begon ik met yoga en leerde ik een steengoede psychotherapeut kennen bij wie ik drie jaar in de leer ben gegaan. Nog later heb ik me een tijdje teruggetrokken bij een indianenstam, gefascineerd door hun wijsheid en het sjamanisme. Ten slotte heeft een gerenommeerde Chinese dokter me drie jaar ondergedompeld in Chinese geneeskunde. Je ziet het : ik ben gekwalificeerd als psychotherapeut, hypnotherapeut en in de Chinese geneeskunde : acupunctuur, massages…. Én ik ben muzikant. Wat wil je nog meer ? (lacht)

Beschouwt u uzelf als een goeroe ?

Absoluut niet. Alles behalve een goeroe. Ik zie mezelf eerder als een eeuwige student in die materie. Misschien wel een gevorderde student, maar zeker geen vingerwijzende of voorbeeldgevende leraar. Ik geef gewoon door wat ik weet. En mensen doen ermee wat ze willen. Dat is alles.

Opmerkelijk hoe u uw eigen persoon voortdurend relativeert. Een van de sleutels tot succes ?

Daar heb ik ook het gissen naar. Ik denk dat het inderdaad vooral te maken heeft met mijn eerlijkheid : ik vertel openlijk over mijn mislukkingen en zwakke punten. Ik ben even vaak een loser als iemand anders. Dat moedigt mensen aan : ‘Kijk, zelfs een struikelende sterveling als hij kan het wel. Dan lukt het mij ook !’

Misschien ook omdat u de moderne lezer op maat bedient ?

Dat speelt uiteraard mee. Dankzij mijn jarenlange ervaring in genezen en lesgeven, weet ik hoe ik dat mystieke gedoe helder en ‘hedendaags’ kan uitleggen. Ik breng het taoisme over als iets heel gewoons dat mensen in hun dagelijks leven kunnen inpassen. De mensen hebben zelf de kracht om succesvol en evenwichtig te leven. Ze moeten gewoon zichzelf volgen, eerder dan mij klakkeloos na te lopen. Taoisme is verdomd simpel en je behaalt een fantastisch resultaat.

Uw schrijfstijl en aanpak zijn opvallend ironisch, vaak absurd en altijd met een verdoken schaterlach. Is dat uw manier om u van andere spirituele gidsen te onderscheiden ?

Zo beredeneerd ga ik niet te werk. Ik bén gewoon een ‘zeveraar’, zoek en zie altijd het absurde van situaties en heb een gevoel voor humor dat zich vreselijk wil manifesteren. That’s me. Bovendien heeft lachen een helende kracht. Tao en humor zijn twee handen op één buik. Het is inderdaad zo dat vooral mijn specifieke humor de mensen bijblijft, maar dat is veeleer mooi meegenomen dan de eigenlijke bedoeling.

U neemt uzelf toch wel serieus ?

Nee hoor, absoluut niet. Integendeel. Wat ik wel serieus neem, is de informatie die ik doorgeef : het taoïsme. Dat behandel ik met fluwelen handschoenen. Alleen al omdat de wijsheid niet van mij komt, ze is duizenden jaren oud. En zolang ik de informatie op een correcte manier doorgeef, mag ik met een gerust geweten de clown uithangen.

Is lachen met uzelf ook geen vorm van zelfverdediging ? Krijgt u veel kritiek ? Van wetenschappers bijvoorbeeld ?

Ik krijg wel kritiek, maar meestal van niet erg intelligente mensen (lacht). Nee echt, de meeste artsen vinden dat ik goede dingen doe. Ik zeg de mensen ook niet dat ze naar mij moeten luisteren in plaats van naar hen. Ik zeg dat mijn advies gewoon kan helpen. En misschien is zelfrelativering inderdaad wel een doeltreffende zelfverdediging tegen mensen die zeggen ‘ Hey man, you’re just full of shit.’ Dan zeg ik : ‘ I know. So what ? But here’s some good information.’

Kunt u zeggen dat uw drijfveer puur idealistisch is ?

Toch wel grotendeels. Al zo lang ik me herinner, voel ik een sterke drang om geluk te delen. En dat is een natuurlijke reactie : als je een goede plaat gehoord hebt, wil je ook niks liever dan die aan je vrienden te laten horen. En bovendien bezit ik een groot vermogen om lief te hebben. Daarnaast doe ik het ook wel voor mijn persoonlijk entertainment. Zie me hier nu zitten in Antwerpen, met u te praten… Ik dank dat louter aan wat ik doe. En het succes ? Elke artiest wil zijn project zien slagen en goede kritieken krijgen. Als dat lukt, dan volgt het geld vanzelf wel.

Maar u kunt toch niet ontkennen dat ‘new age’ big business is ? En dat uw aanpak best wel commercieel is ? De keuze van uw items bijvoorbeeld : macht, geld en seks.

Geloof me, ik zou nog veel meer geld kunnen verdienen als ik daarop uit was. De keuze van mijn onderwerpen is gewoon logisch. Taoïsme komt nu eenmaal neer op het spiritualiseren van wat je bezighoudt. Niet zoals andere filosofieën die je verbieden te luisteren naar je verlangens en gebieden om die te overstijgen. Nee, het taoïsme zegt : ‘Heb je een verlangen ? Volg dat dan gewoon als een kind. Maar blijf daarbij bewust van je plaats in het universum en hou een meditatieve basishouding aan.’ Daardoor verhef je de gebeurtenissen naar een spiritueel niveau en ga je jezelf niet verliezen. En wat interesseert mij ? Eerst en vooral de controle over mezelf en mijn geest, persoonlijke macht dus. Vervolgens hoe ik met die macht succesvol mijn rol in de wereld kan spelen en wat geld kan verdienen en ten slotte, jawel, seks. Als ik een mooie vrouw zie, volgen mijn ogen. I can’t help it. Het zijn de drie basiselementen in elk mensenleven denk ik. Logisch toch dat ik daarover schrijf ?

Waarom zijn oosterse filosofieën en spirituele zoektochten zo trendy ? Missen we iets ? Is er te veel yang en te weinig yin ?

Er is wel een algemene zoektocht naar yin, naar het spirituele. In de jaren zestig ontstond een enorme kloof tussen de generaties. Jongeren zetten zich af tegen al wat naar traditie rook, en dus ook tegen rituelen. De cyclus van de maan, de seizoenen, de oude religies… ons verleden interesseert ons niet meer. Tegelijk ziet de toekomst er niet bepaald gezellig uit : natuurlijke bronnen geraken uitgeput, de wereld wordt geregisseerd door een stel cowboys… Maar de basisbehoefte aan een overkoepelende structuur blijft wel. Aan iets wat ons een veilig gevoel geeft, wat er ook gebeurt. Vandaar de zoektocht. En een filosofie als het taoïsme geeft daarop antwoorden.

U hebt ook een assortiment geuren op de markt gebracht ? Vanwaar het idee ?

De eerste geur heb ik voor mezelf samengesteld. Jaren geleden was ik in een tempel in India en er hing een vreemde geurenmix van koeienstront en wierook. Het deed me denken aan the perfect fuck. Dat was het startschot : het idee om de geur van de sublieme wip te creëren leek me zo sexy. En dat deed ik dus. Daarna vroeg de een na de ander me wat een fantastisch parfum ik ophad. Of ik het ook voor hen kon maken.

U leert anderen hoe ze zich goed in hun vel kunnen voelen ? Lukt dat ook voor uzelf ?

Jawel. Ik heb een algemene vrede met mezelf en voel me ook goed in mijn relaties met anderen. Om dat te bewaren, start ik elke dag met een tai ji-sessie van twee uur. En als je eens wist hoe rusteloos ik vroeger was. Het is echt een wonder. Ik ben ook blij met mijn huidige situatie. Ik woon in Spanje en voel me er perfect thuis. De mensen hebben er nog voeling met de natuurlijke cycli en beleven een verrukkelijke cultuur. Na twee scheidingen ben ik intussen vijftien jaar vrijgezel en ik heb drie fantastische zonen. Waarom mijn huwelijk niet lukte ? Ik hou van vrouwen, maar ik heb problemen met de huiselijke situatie. Bovendien val ik op sterke vrouwen. En twee sterke persoonlijkheden samen in een kleine ruimte, dat valt niet mee. Daarvoor moet je allebei ‘meester’ zijn : genoeg geduld en wijsheid hebben. Niks voor mij. Ik zei het al : ik ben een eeuwige student.

:: Zopas in het Nederlands verschenen :

Barefoot Doctor. Handboek voor stadskrijgers.

Standaard Uitgeverij, 320 blz., 21,95 euro.

Handboek voor moderne minnaars.

Standaard Uitgeverij, 256 blz., 19,95 euro.

Info : www.barefootdoctorworld.co.uk

Tekst Guinevere Claeys I Foto Charlie De Keersmaecker

Barefoot Doctor dankt zijn beruchtheid aan de ‘foute’ thema’s die hij behandelt, zijn extreme zelfrelativering en een weinig verhullend taalgebruik.

“Ik ben alles behalve een goeroe. Ik zie mezelf eerder als een eeuwige student in die materie. Ik geef gewoon door wat ik weet. En mensen doen ermee wat ze willen.”

“Ik vertel openlijk over mijn mislukkingen en zwakke punten. Ik ben even vaak een loser als iemand anders. Dat moedigt mensen aan.”

“Dankzij mijn jarenlange ervaring in genezen en lesgeven, weet ik hoe ik dat mystieke gedoe helder en ‘hedendaags’ kan uitleggen. Ik breng het taoïsme over als iets heel gewoons dat mensen in hun dagelijks leven kunnen inpassen.”

“Zolang ik de informatie, het taoïsme, op een correcte manier doorgeef, mag ik met een gerust geweten de clown uithangen.”