Het heiligdom van de koffer

In Asnières, een van de vele huidige quartiers van Parijs, bevindt zich het oudste atelier van Louis Vuitton. Daar klopt nog steeds het hart van de wereldberoemde specialist in luxueuze reiskoffers.

R ue Louis Vuitton ?” vraagt de taxichauffeur verbaasd. ôNooit van gehoord, het staat ook niet in de boordcomputer. Weet u zeker dat dit het goede adres is ?” Na heel wat gepuzzel komen we erachter dat de vroegere rue du Congrès recentelijk werd omgedoopt tot rue Louis Vuitton. Een neutrale straat met rijhuizen waarin het hoofdkwartier van de beroemde koffermaker nauwelijks opvalt. De steeds verder oprukkende stad heeft het pand helemaal ingesloten. Ooit is dat anders geweest : 160 jaar geleden was hier nog ruimte en groen. En precies dat was een van de redenen waarom Vuitton deze locatie koos om er zijn eerste grote werkplaats te vestigen : ruimte om het populierenhout, het basismateriaal voor de koffers, te laten drogen.

Inpakker-kistenmaker van de keizerin

In de ruime inkomhal, met in de hoek enkele oude Vuitton-koffers als visitekaartje, stroomt het daglicht binnen. Een ijzeren constructie, getekend door Eiffel, voert naar de ateliers. Opzij geeft een discrete deur toegang tot de villa waar de familie Vuitton tot 1964 woonde. Alles hier ademt respect voor het verleden. Zo is in de villa, die dateert uit 1869, de oorspronkelijke art-nouveau-inrichting intact gebleven : sierlijke krullen op de muren en het plafond, glasramen met kleurrijke bloemmotieven en het authentieke meubilair.

De geschiedenis van LouisVuitton heeft iets van een sprookje : geboren in 1821 als telg van een houtzagersfamilie in een dorpje in de Jura besluit hij op veertienjarige leeftijd naar Parijs te trekken om er zijn kans te wagen. ôHij vertrok te voet, zonder cent op zak”, vertelt Rana Saadallah, responsable de la maison familiale. Bij zijn aankomst daar, twee jaar later volgens Rana, wordt hij door ene meneer Maréchal aangenomen als leerling-inpakker-kistenmaker. Les élégantes reisden toen per koets en per schip, en het beroep van inpakker-kistenmaker was zeer gewaardeerd: hij was het, die niet alleen de reiskoffers op maat maakte, maar er ook voor zorgde dat jurken en andere voorwerpen zorgvuldig verpakt werden. Louis Vuitton had er blijkbaar een speciaal talent voor. In 1853 wordt hij de persoonlijke inpakker-kistenmaker van keizerin Eugénie, echtgenote van Napoleon III. Een jaar later trouwt hij en opent hij zijn eerste eigen winkel. Na vijf jaar is zijn bedrijfje zo gegroeid dat uitbreiding noodzakelijk is en vestigt hij zich in Asnières.

Anderhalve eeuw koffers in privé-museum

Tegenwoordig functioneert de huiselijke villa als ontvangstruimte, maar daarnaast herbergt ze ook het privé-museum dat met zijn collectie koffers en reistassen meer dan anderhalve eeuw reizen illustreert. ôEr is zeer duidelijk een verband met de veranderingen op het gebied van transportmiddelen”, zegt Rana. Ze wijst ons op een van de pronkstukken : de Malle Gris Trianon, de platte koffer die Vuitton ontwikkelde ter gelegenheid van zijn eerste winkel in Parijs. ôWij kunnen het ons haast niet voorstellen, maar dat was een revolutionair ontwerp. Tot dan hadden alle koffers immers een bol deksel. Ze stonden meestal in open lucht en door dat bolle deksel liep regenwater eraf, en niet erin. Maar ze waren wel moeilijk te stapelen in een trein of schip. Vandaar dus de behoefte aan een platte koffer. Zoals de Malle Cabine : exact 33 centimeter hoog past hij precies onder een kajuitbed. Ander beroemd ontwerp uit dezelfde periode is de Wardrobe : een koffer die tegelijk meubel is en die nog steeds wordt gemaakt.” Trots klinkt door in haar stem. De Wardrobe is een cultobject geworden, en lang niet de enige koffer uit de collectie die die status verwierf. De Steamer Bag uit 1901 is nog zo’n voorbeeld en de eerste soepele tas van het huis. En dan is er nog de Keepall uit 1924, die geen binnenverdeling heeft en vooral populair werd voor vliegreizen.

Maar het zijn vooral de speciale ontwerpen die tot de verbeelding spreken. Zoals het équipement voor de allereerste auto’s : koffers met een hoekje af, opdat ze perfect achterop het rijtuig zouden passen. Of de Malle Chauffeur waarin de bestuurder zijn handschoenen, casquette en bril kon opbergen en die aan de binnenkant bekleed is met zink. Rana : ôAuto’s vielen in die tijd nog geregeld in panne. Dan kon de chauffeur die zich bij het repareren vuil had gemaakt zijn koffer omtoveren tot bassin om zich te wassen.” Vuitton leende zijn naam ook aan een nieuwe stof : vuittonite, geïmpregneerd en waterafstotend katoen.

De Vuittons hebben iets met auto’s, toen en nog steeds. Wist u dat Vuitton een mobilhome avant la lettre tekende ? In 1906 al, compleet met uitklapbaar bed op het dak en een shelter om onder te picknicken. Andere stukken zijn alleen al omwille van de materialen bijzonder : zoals de reisnecessaires in kroko en accessoires afgewerkt met ivoor of schildpadleer. Vandaag een luxe die haast ondenkbaar is geworden. Andere zijn gelinkt aan beroemde personen. Zoals de Malle Lit die Vuitton in 1878 maakt voor Pierre Savorgan de Brazza, de ontdekkingsreiziger naar wie de stad Brazzaville is genoemd. In deze koffer, afgewerkt met zink om de vochtigheid tegen te houden, bevond zich een armature voor het bed, een matrasje, vier lakens en twee dekens. Recenter is de Vanity Case, letterlijk en figuurlijk getekend voor en door Sharon Stone. De beroemde actrice wilde iets heel praktisch met drie handtassen erin, en vooral veel plaats om haar sieraden en make-up op te bergen. Drie gesigneerde exemplaren zijn hiervan gemaakt in super-de-luxe rood leder : een voor haarzelf, een voor het museum en een dat per opbod verkocht werd ten voordele van het Afra, het aidsfonds waarvan Stone voorzitster is.

Ook zonder logo

Vuitton blijft het bijzondere opzoeken, ook vandaag. In de ateliers van Asnières worden onder meer twee modellen van de Suhali-lijn geproduceerd : een serie tassen ontworpen door huisstilist Marc Jacobs en gemaakt van geitenleer. Opvallend : voor de gelegenheid is er op de tas géén opvallend LV-logo – hét handelsmerk van de laatste jaren – te vinden. ôToch is het heel duidelijk Louis Vuitton”, zegt fabricagechef Nicoleta Badescu. ôEn dat zie je aan typische details die verwijzen naar onze geschiedenis : het slot, de klinknageltjes, het vergulde metaal… Binnenin is de tas wel bekleed met LV-stof.”

In de ene ruimte wordt het leer gekeurd en gesneden, in de andere wordt elk lapje zorgvuldig afgewerkt met een gekleurd snijboordje, waarna de tassen stap voor stap in elkaar worden gezet. Nicoleta : ôNieuw voor Louis Vuitton zijn de contrasterende kleuren : wit met een rode afwerking, zwart met een goudgele afwerking. Meestal werken we ton sur ton. Hoeveel lapjes er in een tas verwerkt zitten ? Dat hangt af van het model, maar gemiddeld een twintigtal, zonder de binnenafwerking mee te tellen. ô Vijfenveertig minuten kost het ongeveer om een tas van gemiddelde grootte in elkaar te zetten en dan moet het belangrijkste nog komen : de controle. Is hij wel helemaal conform de bedrijfscriteria ? Houden de spijkers ? Is de kleur uniform ? Zitten er geen foutjes in ? ôBij de minste afwijking gaat de tas terug naar af”, zegt Nicoleta. ôEen op vijf tassen wordt afgekeurd. Soms kunnen we hem herstellen, soms moet de tas vernietigd worden.”

Uitsluitend op bestelling

Op de tweede verdieping komt het geluid van ritmisch gehamer ons tegemoet. Tokpok, tokpok, tokpok… Voor de rest heerst er een haast gewijde sfeer van toewijding en concentratie. Het heilige der heiligen ? Misschien een tikje overdreven, maar de afdeling commandes spéciales is tegelijk het troetelkind, paradepaardje én uithangbord van de firma. Ze wordt bovendien geleid door Patrick Louis Vuitton (zie interview op p. 36), enige telg van de familie die in het bedrijf actief is gebleven na de oprichting van de holding LVMH in 1987. ôEr zijn drie soorten commandes spéciales“, legt Rana ons uit. ôDe eerste reeks zijn de ‘optionele’ : modellen uit de catalogen met verschillende opties. Een tas in monogramstof, maar je wil hem in natuurleer, of met een extra zakje binnenin, of iets groter of iets kleiner : dat kan. Dan zijn er wat wij noemen de créations totales : unica die uitsluitend op bestelling worden getekend en uitgevoerd. En ten slotte zijn er de uitvoeringen in speciale ledersoorten, zoals krokodil.”

Er hangt een waas van mysterie rond de productie. Geheimen worden hier niet prijsgegeven. Al zijn de materialen en de manier waarop de koffers in elkaar worden gezet, in honderd jaar tijd nauwelijks veranderd : nog steeds is populierenhout de basis voor reiskoffers, aan elkaar gelijmd met katoen, bekleed met stof en verankerd met tientallen kleine spijkertjes die op regelmatige afstand in het hout worden gehamerd.

Hét pronkstuk van de beroemde koffer met bruine monogramstof is het unieke slot, uitgevonden door George Louis Vuitton in 1890. ôElk slot heeft vijf gleuven”, zegt Rana. ôJe hebt dus een unieke combinatie van sleutels nodig om het te openen. Sedert het begin van de twintigste eeuw registreren we systematisch de nummers, samen met de naam van de klant. Is iemand zijn sleutels kwijt, dan kunnen wij hem/haar op basis van die gegevens nieuwe leveren. Bovendien helpt het ons om oude exemplaren te traceren en te dateren.” n

Tekst Hilde Verbiest I Foto’s Catherine Lambermont

De platte koffer die Vuitton ontwikkelde voor zijn eerste winkel in Parijs, was een revolutionair ontwerp. Tot dan hadden alle koffers immers een bol deksel.