De Belgische vakantieganger heeft altijd wat huiverig gestaan tegenover een cruisevakantie. Maar het betert en daar zijn redenen voor.

PIERRE DARGE

Cruisevakanties zitten in de lift. Zoveel is zeker. Wereldwijd zijn liefst 30 nieuwe cruiseschepen in aanbouw voor een totaal bedrag van 225 miljard frank, terwijl de globale markt, afhankelijk van de bronnen, jaarlijks een groei vertoont van 4 à 7 procent. Toch ligt het zwaartepunt van het potentieel nog steeds in de Verenigde Staten, die liefst 81 procent van de markt (5,5 miljoen klanten in 1992) voor zijn rekening neemt. Tekenend hiervoor is de bouw van The Poenix World City dat het grootste passagiersschip ter wereld (387 m lang) moet worden en zo’n 3000 passagiers over de oceanen zal voeren. Die ?drijvende stad” (prijskaartje : 50 miljard fr.) is het geesteskind van Knut Kloster, de Noorse scheepsmagnaat die in de jaren ’60 de Amerikaanse cruisevakantiemarkt opstartte.

In eigen land zijn cruisevakanties niet zo populair : twee jaar geleden kozen slechts 8000 landgenoten voor een vakantie op zee. Alain Decrop, assistent in marketing aan de Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix in Namen, deed vorig jaar in het kader van zijn licentiaatsverhandeling een marktonderzoek over het verschijnsel ?cruise”.

Hij kwam tot de konklusie dat België in verhouding tweemaal minder cruisetoeristen telt dan Frankrijk, driemaal minder dan Duitsland, en… zeventien keer minder dan de VS. In zijn marktonderzoek, waarvoor hij 2000 Belgische vakantiegangers aansprak, peilde hij naar de diepgewortelde vooroordelen ten aanzien van cruisevakanties. Het belangrijkste motief om geen cruise te boeken, bleek de (veronderstelde) hoge prijs, gevolgd door de oppervlakkigheid van het bezoek van de landen waar wordt aangemeerd, de duurte van de te betalen extra’s en het belang dat aan etiquette wordt gehecht. Anderzijds sprak een aantal motieven de ondervraagden wel aan. In volgorde van grootte bleken dat : de te bezoeken landen, de mogelijkheid om meerdere landen te bezoeken vanuit eenzelfde verblijf, de rust en de kombinatie van luxe en komfort.

Ondanks de aarzeling om een cruisevakantie te boeken, bleek iets meer dan 30 procent van de ondervraagde vakantiegangers wel de intentie te hebben om dat tenminste één keer in zijn leven te doen, terwijl 55 procent op dezelfde vraag met een ?misschien” antwoordde. Decrop stelde verder ook vast dat de potentiële Belgische klant belangstelling heeft voor kortere cruises (7 of 10 dagen bleken ideale termijnen), voor afwisselende bestemmingen (met een voorkeur voor de Caraïben) en voor middenklasseprodukten (30 tot 60.000 frank per week).

J acques Pasteels, die in 1960 in de reisverkoop stapte, is hier te lande een beetje de vader van de cruise. ?De jetvliegtuigen hadden in die periode net de grote transatlantische schepen in snelheid geklopt en dat zorgde voor een omwenteling. Ik herinner me dat er toen 50 à 60 schepen op de transatlantische route voeren en dat er aan boord vier klassen waren : onder de opvarenden waren zowel hele rijken als dompelaars die in Noord-Amerika een nieuwe toekomst zochten. Met de komst van de jetvliegtuigen verloren de schepen hun statuut van transporteur en kregen ze een nieuwe bestemming : die van cruise schip. Die overgang zorgde voor een omwenteling in het koncept. De klassen werden afgeschaft, de slaapzalen met 8 à 12 couchettes maakten plaats voor komfortabele kabines, en de animatie met gespecializeerd personeel deed haar intrede. Eigenlijk bouwde men een luxehotel dat zich verplaatste, dat de vakantieganger de gelegenheid gaf om in zijn vertrouwde kabine een stukje van de wereld te ontdekken zonder met bagage rond te zeulen. Dat de Belgen aarzelen om de cruise te ontdekken, heeft te maken met het feit dat ze die vakantievorm als ontoegankelijk zien. In de eerste plaats omdat ze denken dat die onbetaalbaar is ook al worden vaak andere drogredenen aangehaald. Terwijl de praktijk leert dat een cruise van een week voor 45.000 fr. geen uitzondering is. Om dat duidelijk te maken, rekenen we op de reisagent voor wie in dit verband een belangrijke rol is weggelegd.

P eter Mathieu, managing director van D.K.T. Travel en general sales agent in ons land voor o.m. Royal Caribbean Cruise Line, Royal Viking Line en Fred Olsen Cruises, relativeert de bevindingen van Alain Decrop voor de Belgische markt. ?Rederijen streven er steeds meer naar om hun schepen zo volledig mogelijk te bezetten en dat geeft aanleiding tot een belangrijke prijsdaling. Ze gaan er immers vanuit dat het break-even-point kan bereikt worden met de verkoop van tickets, en dat extra winst wordt gepuurd uit de besteding aan boord, het zogenaamde on board revenu : drank, tax free goederen, exkursies, en op de Amerikaanse schepen de opbrengst van het casino. Die prijsdalingen hadden, wat onze maatschappijen betreft, tot gevolg dat we in 1995 driemaal meer cruisevakanties hebben verkocht dan drie jaar geleden, maar door de goedkopere aanbiedingen heeft de omzet die trend niet in gelijke mate gevolgd. De vooroordelen blijven een aantal potentiële klanten uit de markt weghouden : de prijs, het idee dat cruisetoeristen ouder zijn én de slechte vertrouwdheid met het koncept, waarvan men veronderstelt dat het passief, saai, formeel en deftig is.”

?Onze boodschap,” aldus Peter Mathieu, ?is dat er voor elk publiek een aangepaste cruise bestaat, zoals er voor elk publiek wel een gepast hotel te vinden is. Het is bijvoorbeeld opvallend dat voor de Royal Caribbean Cruise Line dat over 9 schepen beschikt waarvan er 4 in het Caribisch gebied opereren de gemiddelde leeftijd van de opvarenden daar 35 jaar bedraagt. Terwijl de gemiddelde leeftijd van de toeristen op de hele vloot 42 jaar is.

Wie aan een cruise denkt, moet zich voorstellen dat er twee grote opties bestaan : de door kultuur of natuur geïnspireerde cruise die zich tot een iets ouder publiek richt en de cruise waar fun en sportieve ontspanning centraal staan en die vooral jongeren aanspreekt.”

En wat te denken van de Queen Elizabeth 2 ?

?Dat is een aparte niche in de markt, een heel atypische cruise met een schip dat in de jaren ’70 werd gebouwd en ook het enige is dat op regelmatige basis tussen Southampton en New York vaart. De opvarenden brengen vijf dagen op zee door en zien dat als een historische reis die verwijst naar de legendarische overtochten uit de geschiedenis. De Splendour of the Sea, die in maart wordt afgeleverd en die het zusterschip is van de Legend of the Sea, laat een heel ander koncept zien. Daarin wordt meer plaats voorzien voor hutten en wordt het aantal passagiers beperkt tot 2000 in plaats van de gewone 2500. Zo’n modern schip vaart ook sneller, wat toelaat grotere afstanden af te leggen en meer landen te ontdekken. Voor de zwemmers werd bovenaan een glazen struktuur gebouwd, zodat het overdekte zwembad ook in het barre noorden kan worden gebruikt. En voor de golfspelers werd een kompleet minigolfparkoers uitgewerkt, dat een verkleinde kopie is van de greens van de grote golfbanen.”

J ean Alen van Cruise Travel brengt een 404 bladzijden dikke brochure uit voor 1996 met daarin een keuze tussen niet minder dan 110 verschillende schepen. Ook hij verheugt zich in een stijgende belangstelling vanwege het publiek maar betreurt de grote onwetendheid. ?Sommigen stellen zich voor dat de passagiers in stapelbedden in enge hutjes slapen terwijl de moderne cruiseschepen eigenlijk drijvende hotels zijn met dito komfort, waarrond het schip werd gebouwd. Er bestaat ook een tendens naar grotere schepen en daar schrikken de echte, klassieke cruisetoeristen wat van terug : zij verkiezen de ouderwetse klasse met minder volk aan boord. Populair zijn in de zomer de Middellandse Zee en Skandinavië, terwijl ’s winters vooral de Caraïben het goed doen. Over de prijzen van cruises kunnen we zeer duidelijk zijn : de gemiddelde prijs van een week cruisen (uiteraard in vol pension), inclusief vervoer vanuit België, bedraagt bij ons 48.000 frank.”

Patrick J. Pourbaix van Transcruise schat dat er inmiddels 10.000 Belgische cruisevakantiegangers zijn, maar geeft toe dat daar nauwelijks exacte cijfers over bestaan. Voor de maatschappijen die zijn bedrijf vertegenwoordigt, noteert hij sinds drie jaar een jaarlijkse toename van het aantal klanten met 20 procent. Bij Cunard, de oudste cruisemaatschappij ter wereld, die acht schepen in de vaart heeft, waaronder de Queen Elizabeth 2, valt eenzelfde trend te noteren. In 1993 reisden 450 Belgische toeristen op Cunard-schepen, in 1994 waren er dat 1200, in 1995 ongeveer 1350.

Een buitenbeentje zijn de zeilcruises en hier staan vooral de Star Flyer en de Star Clipper beide een paar jaar geleden gebouwd in Langerbrugge in de kijker. In de winter varen ze in de Caraïben, ’s zomers vindt men ze in de Middellandse Zee en eind dit jaar brengen ze de winter in Thailand door. ?Vooral sportieve veertigers voelen zich tot zo’n cruise aangetrokken,” weet men bij White Star Clippers. ?Lui die niet bang zijn om de handen uit de mouwen te steken bij het hijsen van de zeilen. Dat gebeurt uiteraard op vrijwillige basis, maar we vinden het wel prettig. Het schip is niet computergestuurd, omdat je zo dichter bij de echte zeilervaring staat. De sfeer aan boord is erg casual. Een week zeilen in de Caraïben komt op 46.035 fr. à 79.035 fr. per persoon, afhankelijk van de kategorie. Dat heeft vooral te maken met de ligging van de kabine en veel minder met de inrichting ervan. Bij dat bedrag moet nog worden gerekend : 3895 fr. voor haventaksen én de prijs van de vluchten.”

Wie van zeilen houdt, kan ook voor de Club Med 1 of de Club Med 2 kiezen, de schepen van de Club Med. Al vinden de puristen dat het eigenlijk om gewone schepen gaat waar zeilen aan toegevoegd werden. Voor een weekje cruisen in de Caraïben moet men deze winter op 61.180 à 81.170 fr. per persoon rekenen afhankelijk van de ligging van de hut en de periode. Daarbij komen 4130 fr. haventaksen en de vluchten (23.000 à 28.000 frank).

De Star Clipper : zeilcruises vallen vooral bij sportieve veertigers in de smaak.

De Queen Elizabeth 2 : een buitenbeentje met een legendarisch trajekt.

De Century : het splinternieuwe schip van Celebrity Cruises met bestemming Caraïben.