Volgens een groot deel van de publieke opinie in dit land is het legitiem te schieten op vluchtende inbrekers als je leven niet bedreigd wordt. Een christelijke middenstandsorganisatie en een ex-minister ondersteunen een lokale petitie om een juwelier die een inbreker doodschoot snel vrij te laten.
Oog om oog, tand om tand is het logische vervolg van het opkloppen van een sfeer waarin voortdurend wordt herhaald dat geweld hand over hand toeneemt. De vraag is nog maar of dat werkelijk zo is, en als dat al het geval zou zijn, wat daarvan dan wel de oorzaken zijn.
Het is misschien ook nogal eenzijdig van de minister van Justitie om een onderzoek te lanceren waarin uitsluitend gezocht wordt naar het verband tussen crimineel gedrag en vreemde afkomst.
Al kadert dat natuurlijk perfect in een klimaat waarin bijvoorbeeld bij de dertien panelleden van een VRT-talkshow een in gotische letters schrijvende en met ouderwetse harde hand regerende onderwijzer, een cafébazin met bruingetinte ideeën en een niet van oppervlakkigheid gespeende, glinsterende juweliersechtgenote een vrij podium krijgen om dit soort ideeëngoed te promoten. Gelukkig toch met enig weerwerk van gematigde geesten die helder denken en goed ter taal zijn.
Barry Glassner, een socioloog van de University of Southern California en auteur van het in juni verschenen boek Why Americans are Afraid of the Wrong Things (Basic Books), zegt dat gewelddadige anekdotes die door de media gretig worden uitgesmeerd verkeerdelijk verheven worden tot een trend. Toenemende verkeersagressie bijvoorbeeld is volgens hem in de eerste plaats het gevolg van het feit dat steeds meer mensen zich op vier wielen in het verkeer begeven, en niét de uiting van een of andere dieperliggende stroming. Als je het zo bekijkt, is dát alvast nuchter te ontmijnen door een goed werkend openbaar vervoer te organiseren en te promoten, ontradende maatregelen voor autogebruik in te voeren en verkeersovertreders streng te straffen. Het klinkt simpel maar het lijkt logisch.
Professor Willem de Haan, criminoloog in Groningen, noemt in Vrij Nederland van 25 september al dat gedoe over de toename van agressie hypocriet en onrealistisch. Hij wijst erop dat in een maatschappij waarin bijvoorbeeld zwaar wordt uitgegaan en gedronken, logischerwijs klappen vallen. Ook verpaupering van buurten is volgens hem oorzaak van het toenemend gevoel van onveiligheid. In België is dat niet anders dan in Nederland. Hierbij moest ik aan de verhalen van mijn vader over zijn jeugd denken. Halve armtierige dorpen gingen toen met elkaar op de vuist of leverden messengevechten om een meisje bijvoorbeeld. Alleen raakte dat nieuws toen slechts een paar kilometer ver.
Dagelijks krijgen we nu op het televisiescherm en op de voorpagina’s van kranten beelden die we enkele jaren geleden nooit te zien zouden gekregen hebben. De feiten worden buiten proportie opgeblazen. Er is een concurrentiestrijd aan de gang over de bloederigste foto, het grootste aantal ooggetuigen. Objectivering is de allerlaatste zorg.
Ik zal niet licht het beeld vergeten van een verwrongen naakt vrouwenlichaam op een stoep, dat een aantal maanden geleden in het journaal van 7 uur op de openbare omroep werd getoond. De indecente manier waarop dit privé-drama tot een landelijk nieuwsfeit werd verheven, heb ik ervaren als het overschrijden van een delicate grens.
Professor De Haan wijt veel agressie ook aan het steeds sneller veranderen van de maatschappij, het haastige leven, het voller raken en drukker worden van onze leefruimte. Mensen raken daardoor de pedalen kwijt, zijn vlugger geïrriteerd. Hij twijfelt er niet aan dat het onveiligheidsgevoel aangewakkerd wordt door de media, die steeds meer de sensatietoer opgaan. Maar dat is niet de enige oorzaak volgens de Nederlandse criminoloog. De groeiende existentiële onzekerheid, de toekomst die allang geen vertrouwde rechte lijn meer is, maken mensen angstig. Het is natuurlijk veel moeilijker om aan de oorzaken daarvan iets te doen.
Tessa Vermeiren
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
