DE CHEMIE VAN EEN GEUR

Hun namen ruiken naar laboratoria, en geven niets of weinig weg over hun geur. Nochtans zijn synthesemoleculen voor het maken van parfums even noodzakelijk als de roos, de iris of patchoeli.

ZO WERKT HET

Wanneer een nieuw parfum wordt voorgesteld, zijn de parfumeurs die de namen van synthesemoleculen durven op te nemen in hun geurpiramide eerder de uitzondering dan de regel. En dit terwijl de moderne geuren er vol van zitten. Sinds 1889 om precies te zijn, het jaar waarin Jicky van Guerlain gelanceerd werd, het eerste ‘abstracte’ parfum, opgebouwd rond chemische noten waar neuzen tegenwoordig niet meer zonder kunnen. “Parfumerie zonder synthese is ondenkbaar”, verklaart Dimitri Weber, consultant in de sector. “In de eerste plaats omdat ze het mogelijk maken de geur na te bootsen van door de Ifra (International Fragrance Association) verboden grondstoffen, omdat ze allergenen zijn, of afkomstig van bedreigde dier- of plantensoorten. Maar scheikunde zorgt er ook voor dat nieuwe geuren op de markt komen die niet op een natuurlijke manier te synthetiseren vallen. Zoals het parfum van rode vruchten bijvoorbeeld, of van sommige bloemen zoals lelie of fresia. De meeste mensen associëren synthese met goedkoop, maar dat is niet altijd het geval, verre van. Nieuwe moleculen bedenken en produceren, kost veel geld.”

Een investering die grote laboratoria zoals IFF, Firmenich of Givaudan proberen te laten renderen dankzij een nauwe samenwerking met parfumeurs die de synthesemoleculen zoveel mogelijk in hun composities opnemen. Dit fenomeen verklaart deels waarom de meeste parfums die de laatste jaren gelanceerd werden allemaal iets zoets en oriëntaals hebben (al zit ook het gebrek aan lef van de merken zelf daar voor iets tussen). “Dankzij synthese zijn de mogelijkheden eindeloos”, benadrukt Dimitri Weber. “Sommige noten zijn er enkel om het parfum wat meer body te geven, frisheid, zachtheid, harmonie. Ze zijn dan in zekere zin niet op te sporen, en toch zorgen juist zij voor het verslavende element.” Moleculen met bizarre namen dus, waaraan we gehecht zijn zonder het te weten, en die in meer en meer formules voorkomen. Maar hoe ruiken ze ? Een overzicht.

COUMARINE

Op het strookje : oorspronkelijk is dit een derivaat van de tonkaboon, maar men kan het vandaag volledig chemisch synthetiseren. Er komt een geur van amandelachtige blonde tabak vrij die iets weg heeft van de lijm die we als kleine kinderen met een plastic kwast uitstreken. Het is een zachte, poederachtige, romige noot die men op de achtergrond gebruikt als fixeermiddel. De geur blijft lang op de huid en wordt in veel oriëntaalse of aromatische parfums gebruikt.

In de flacon : in combinatie met cashmeran en patchoeli versterkt coumarine de toets van zwarte chocolade in Eau de Lacoste L. 12.12 Noir. Ze omhult subtiel de hout- en ambernoten van Armani Code, en geeft een boost aan de amber-, bijna kamferachtige, geurzweem van Allure Homme Sport Extrême van Chanel.

CASHMERAN

Op het strookje : deze molecule wordt soms ook kasjmierhout genoemd en werd bedacht door een parfumeur. Naar amber ruikend, houtachtig, omhullend: het gaat hier om een edele, elegante noot die textuur geeft aan het parfum. Cashmeran is een versterker die men op de achtergrond gebruikt om de indruk van zachtheid te intensifiëren. De stof ontwikkelt een wulpse, warme geur die niet in de natuur bestaat, en gaat goed samen met vanille, waarvan ze het geruststellende aspect versterkt. En al wordt het als houtachtig voorgesteld, het parfum is heel anders dan dat van de natuurlijke essen-tiële oliën van patchoeli, sandel- of cederhout.

In de flacon : de geurstof geeft vorm aan het sensuele hart van sambacjasmijn, heliotroop en tuberoos van Manifesto l’Elixir van Yves Saint Laurent, verzacht de amandelmelk-noot van Catch Me van Cacharel, en omhult de cocktail van rozen en viooltjes van Eau de Parfum Lumineuse Trésor van Lancôme.

LACTONE

Op het strookje : lactone heeft een roomachtig facet, zoals kokosmelk, maar doet ook denken aan perzik, vijg of abrikoos. De molecule brengt veel zachtheid, werkt regressief. En verslavend, uiteraard.

In de flacon : historisch aanwezig in Mitsouko van Guerlain, flirtend met honing, vanille en mandarijn in Honey van Marc Jacobs. Lactone sublimeert de iris en de witte lelie in Songe d’Iris van Rochas, wordt geassocieerd met mandarijn en pompelmoes in de Fleur de Figuier van Roger & Gallet, en met sandelhout in Le Parfum van Carven.

ALDEHYDES

Op het strookje : het zijn de zogenaamde noten met ‘effectbejag’ : alleen opgesnoven zijn ze eerder wrang en slaan ze op de keel. Maar met andere gemengd zorgen ze voor glans. Ze doen denken aan zuiverheid en ook aan de koelheid van metaal. Men vindt ze terug in de abstracte, conceptuele parfums, zoals de N°5 van Chanel.

In de flacon : ze zijn niets verouderd sinds Calèche van Hermès of White Linen van Estée Lauder, zoals de sensuele Violet Blonde van Tom Ford illustreert met zijn hints van viooltjesbladeren, limoen, iris en jasmijn. In Lazy Morning van Maison Martin Margiela versterken ze de indruk dat men omhuld is door vers gewassen en in de zon gedroogd linnengoed.

HEDIONE

Op het strookje : hedione werd in 1958 gecreëerd, het is een uitvloeisel van jasmijn, dat men eerst heeft afgezonderd en dan op synthetische wijze heeft nagebootst. Edmond Roudnitska was een van de eerste neuzen om het te gebruiken in Eau Sauvage van Dior in 1961. Als een zonnestraal op een bloem laat hedione een ‘gouden’ en helder spoor na. Alleen ruikt deze geurstof naar lichte, groene jasmijn, doorzichtig als lichtgeparfumeerde lucht. De vele bloemen- (jasmijn) en fruitnoten (bergamot) leveren heel verschillende akkoorden op, naargelang de grondstoffen waarmee hedione gecombineerd wordt. Het is een must in de parfumerie. Vandaag bevatten bijna alle parfums hedione. Het versterkt de diffusie – en kan ook het parfum verstikken als het gehalte ervan te hoog is – en de textuur van de samenstelling.

In de flacon : het verlicht het akkoord van oranjebloesem, rozenhoning en ylangylang van de Eau de Toilette Elie Saab Le Parfum, geeft zich af met de lathyrus en de gardenia van Jour d’Hermès, verheldert de noten van jasmijn van de Eau de Toilette Ange ou Démon – Le Secret van Givenchy, en doet ook wonderen met het hart van iris, roos en jasmijn in de Voile de Parfum J’Adore van Dior.

AMBROXAN

Op het strookje : ambroxan en al zijn derivaten vervangen de natuurlijke grijze amber die men terugvond in de afscheidingen van de potvis. Zijn dierlijke, houtachtige en muskusaspecten worden als basisnoten gebruikt om de geurwolk te verlengen en ook sensualiteit te verschaffen, aangezien ambroxan doet denken aan de geur van de huid.

In de flacon : de geur Not a Perfume van Juliette Has a Gun is uitsluitend opgebouwd rond ambroxan verdund in alcohol. Luna Rossa van Prada opent op noten van pomerans en munt tegen een achtergrond van amberzaad en ambroxan. Aanwezig in Invictus van Paco Rabanne, en ook gemengd met cassis in Si van Giorgio Armani.

ETHYLMALTOL

Op het strookje : de geur van lekkerbekkerij bij uitstek, uitgevonden in 1969. Ruikt naar karamel, gevulde chocolade, fruitcompotes en geroosterd brood. Sinds Angel is deze geurstof overal ! Vooral in de zogenaamde girly parfums die nu furore maken.

In de flacon : het karamelaspect komt tot zijn recht in Prada Candy, terwijl de toets van rode vruchten explodeert in Glamour Fantasy van Bourgeois. De accenten van gevulde chocolade strelen het chypre-akkoord van de Eau de Parfum Intense Comme une Evidence van Yves Rocher, net zoals ze de iris in de Eau de Parfum Légère La Vie est Belle van Lancôme in de war brengen.

CALONE

Op het strookje : deze kunstmatige synthetische molecule wordt gebruikt om zee- en waterachtige akkoorden samen te stellen. Ze heeft een frisse, aquatische geur die aan de zee doet denken, met een vleugje anijs, en roept de pompelmoes en de watermeloen op evenals de zeekust en de jodiumlucht. Calone was heel populair in de jaren negentig en past even goed bij geuren van citrusvruchten, en bij citroen in het bijzonder, als bij bloemen zoals de lelie of de roos.

In de flacon : verzacht door jasmijn in de L’Eau d’Issey Absolue van Issey Miyake, maar een ware zeegolf die de accenten van citroenverbena en lavendel opwekt in Fuel For Life L’Eau van Diesel. In de lijn van de mythische Acqua di Gio, vindt men Calone ook terug in Invictus van Paco Rabanne. Op zoek naar een gejodeerd akkoord voor zijn Epice Marine, de laatste uit de collectie Hermessence van Hermès, heeft Jean-Claude Ellena een beroep gedaan op algenone, een verwant die aan de zee maar ook aan algen en het groen van seringen doet denken.

MUSKUS

Op het strookje : er bestaan tientallen soorten muskus. Sommige zijn onbewerkt niet op te sporen maar geven hun welriekende pracht pas vrij wanneer ze met andere grondstoffen gecombineerd worden. Het zijn ontwikkelaars van natuurlijke geuren. De synthese van kunstmuskus is een van de grote uitdagingen van de parfumerie. Eerst heeft men een alternatief voor de muskus van Musc Tonkin moeten vinden, met zijn dierlijke en houtachtige geur, nadat de jacht op het reekalf, dat de stof op natuurlijke wijze afscheidt, verboden werd. Maar vandaag zijn de meest gewaardeerde soorten muskus de zogenaamde ‘witte’ varianten die proper ruiken, naar babyhuid en de viooltjes in ouderwetse poeders. Ze zijn omhullend en doen denken aan katoenbolletjes.

In de flacon : het is dé grondstof van alle afgeleiden van het parfum For Her van Narciso Rodriguez, dat zijn tien jaar viert. Muskus wordt ook met amber en roos gecombineerd in de nieuwe Roses van Chloé, versterkt de citroen, de bergamot en de neroli in Down Town van Calvin Klein, maar is evenzeer meeslepend in de aromatische cocktail van salie, dennenbalsem en zwarte peper van Ultrasense, de laatste mannelijke geur van Jil Sander.

DOOR ISABELLE WILLOT & BEWERKING DELPHINE STEFENS

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content