Oudste figuratieve rotstekening ter wereld ontdekt in Kalimantan

Australische en Indonesische onderzoekers hebben de oudste figuratieve rotstekening ontdekt in een grot op Kalimantan, het Indonesische deel van het eiland Borneo.

De oranje roodachtige tekening van een onherkenbaar dier is tenminste 40.000 jaar oud, blijkt uit het onderzoek onder leiding van Maxime Aubert van de Griffith University aan de Australische Gold Coast. De vondst werd gepubliceerd in het vakblad Science.

Deze bevinding draagt bij aan de groeiende opvatting dat de grotkunst -een van de belangrijkste innovaties in de menselijke cultuurgeschiedenis- niet is ontstaan in Europa, zoals lange tijd werd aangenomen, en dat kunstenaars uit de ‘ijstijd’ in Zuidoost-Azië een sleutelrol speelden in de ontwikkeling ervan, aldus de onderzoekers.

Van de kalksteengrotten in de afgelegen en ruige bergen in het oosten van Kalimantan Borneo was sinds de jaren negentig bekend dat ze prehistorische rotstekeningen en -schilderingen bevatten.

De onderzoekers hebben het werk gegroepeerd in drie fasen: roodoranje schilderingen van dieren (voornamelijk wild vee) en sjablonen, jongere moerbeigekleurde sjablonen en ingewikkelde motieven; en mensfiguren, boten en geometrische ontwerpen in zwart pigment.

De data verkregen uit calciumcarbonaatmonsters uit de nauwelijke te bereiken rotstekeningen en -schilderingen leverden de eerste betrouwbare schattingen over de leeftijd van de prehistorische grot- en rotskunst en waren veel ouder dan eerder aangenomen, zei Aubert.

‘De oudste afbeelding van de grotkunst die we hebben gedateerd is een grote schildering van een niet-geïdentificeerd dier, waarschijnlijk een soort wild vee dat nog steeds wordt aangetroffen in de jungles van Borneo. Die heeft een minimumleeftijd van ongeveer 40.000 jaar en is nu het vroegst bekende figuratieve kunstwerk’, voegde de professor eraan toe.

Twee andere roodoranje sjablonen uit dezelfde grot hebben een minimumleeftijd van 37.200 jaar, terwijl een derde een maximumleeftijd van 51.800 jaar heeft, wat suggereert dat een paleolithische grotkunsttraditie op Borneo is verschenen tussen ongeveer 52.000 en 40.000 jaar geleden.

Het is rond dezelfde tijd, of iets eerder, dat de vroegste bekende kunst uit Europa is toegeschreven aan moderne mensen. Europa werd lang gezien als het centrum voor grotkunstontwikkeling. Maar de nieuwe bevindingen illustreren dat het verhaal van hoe dergelijke kunst ontstond, complex is, aldus de Indonesische onderzoekers.