Dit wist je wellicht nog niet over wolven

Door de jaren heen zijn wolven op heel wat plaatsen vrijwel uitgeroeid omdat mensen ze niet in hun buurt wilden hebben. Ondertussen worden ze in verschillende natuurgebieden weer opnieuw in het wild uitgezet, vaak met succes.

De herintroductie van de wolven in Yellowstone had een merkwaardig en onverwacht gevolg: de loop van de rivieren veranderde door hun aanwezigheid. Bekijk hier hoe dat gebeurde.

De honden die wij als huisdier hebben stammen af van de wolf, maar de wolf is een stuk intelligenter. De hiërarchie in een roedel waarin twee alfa-wolven (een mannetje en vrouwtje) de baas zijn is behoorlijk ingewikkeld, maar noodzakelijk om goed te kunnen jagen. Ook kunnen ze hekken openen en via verschillende huilgeluiden met elkaar communiceren.

Wolven paren tussen januari en maar, maar enkel het alfa-mannetje en vrouwtje mogen dit. Zo zorgen wolven er zelf voor dat er niet te veel soortgenoten komen. Het alfamannetje en -vrouwtje blijven hun hele leven bij elkaar.

Mensen bezitten ongeveer 5 miljoen ruikcellen, wolven hebben er 200 miljoen. De neus van wolven is zo goed dat je ze vanaf 1,5 kilometer afstand al kunnen ruiken.

Wolven kunnen weliswaar minder goed zien dan honden, maar hun vermogen om in het donker te zien is dan weer het beste van alle hondachtigen. Ook zijn hun ogen uiterst gevoelig voor het zien van beweging.

Wolven blaffen, grommen, janken, jammeren, keffen en kreunen veel vaker dan dat ze huilen. Toch is dat het geluid waar we bij wolven meteen aan denken. Jonge wolfjes huilen trouwens graag. Het is ook belangrijk dat ze de betekenis ervan leren. Huilen is immers het geluid waarmee de leden van de roedel met elkaar communiceren.

Wolven maken elkaar en andere dieren ook op een andere manier duidelijk wat ze willen, namelijk door gezichtsuitdrukkingen zoals de tanden ontbloten, de oren platleggen en de lippen bewegen.

Wolven kunnen met een snelheid van ongeveer 55 km/uur rennen. Ze kunnen dat tempo ook nog een aardige tijd volhouden, zo’n 20 minuten. Ze rennen op hun tenen en daardoor zijn ze enorm wendbaar. Wolven zijn een derde van hun leven onderweg, voortdurend op zoek naar eten. Toch kunnen ze een behoorlijke tijd zonder te eten. Soms zitten er twaalf dagen tussen de ene en andere maaltijd.

Wolven zijn uitstekende zwemmers dankzij kleine vliesjes tussen de tenen. Ze kunnen het zo’n 13 kilometer volhouden en schrikken er niet voor terug om het water in te duiken om een prooi te achtervolgen.

Wolvenpups worden geboren in een hol. Moederwolf begint met de hulp van de andere wolven in de roedel drie weken voor de geboorte van de kleintjes met het uitgraven ervan. Meestal zoeken ze een plaatsje in het zachte zand of ze graven een hol uit onder rotsen en stenen. Soms gebruiken ze een hol dat een ander dier, meestal een vos, al gebouwd heeft. Pups hebben bij de geboorte blauwe ogen die wanneer ze acht maanden zijn geel worden. Ze zijn de eerste vijftien dagen doof en blind. Vanaf het moment dat een pup het hol verlaat wordt het diertje door de hele roedel opgevoed en tonen alle roedelleden hun affectie voor de kleintjes.

De rode wolf staat op de lijst van ‘critically endangered animals’ en was in 1980 zelfs volledig verdwenen uit het wild. De rode wolf zit genetisch tussen de grijze wolf en coyote in. Vroeger leefde deze wolf in het hele zuidoosten van de VS, nu alleen nog op een paar plaatsen waar de dieren geherintroduceerd zijn in het wild. Volgens de schattingen komen er nu ongeveer 70 rode wolven in het wild voor.

Rode Wolf in Alligator River national Wildlife Refuge, een van de weinige plaatsen waar de rode wolf nog voorkomt.

De rode wolf jaagt enkel in een groep wanneer ze een grote prooi zoals een hert willen vangen. Meestal probeert hij in z’n eentje kleinere dieren zoals vogels en konijnen te vangen.

De Europese wolf komt in een groot aantal landen in Europa en Azië voor. De Europese wolven vormen minder grote roedels dan de wolven in Amerika omdat ze minder ruimte hebben en zich daardoor meer aan moeten passen aan de mens. Vroeger leefden er in heel Europa, met uitzondering van Groot-Brittannië en Ierland, wolven. Tijdens de 19e eeuw en na de Tweede Wereldoorlog liep hun aantal sterk terug. Tegenwoordig worden ze in verschillende Europese landen zoals Duitsland, Zweden en Noorwegen weer uitgezet in het wild en in andere landen komen ze vanzelf terug. In Europa zitten de meeste wolven in Oost-Europa (Roemenië, de Balkanlanden en Polen).

De Iberische wolf leeft in de bossen van het noorden van Portugal en het noordwesten van Spanje. Tijdens het regime van Franco zorgde een uitroeiingsprogramma ervoor dat de wolf uit bijna heel Spanje verdween. Hetzelfde gebeurde in Portugal. Ondertussen is de jacht op wolven in Portugal verboden en ook in Spanje gebeurt het veel minder waardoor de wolf steeds verder over de twee landen uitzwerft.

De Italiaanse wolf komt voor in Italië (vooral in de Apennijnen), delen van Zwitserland en Zuid-Frankrijk. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw houdt de World Conservation Union zich bezig met de wolvenpopulatie. Daardoor groeit het aantal gestaag. Op dit moment komen er ongeveer 600 wolven voor in Italië en dat aantal neemt ieder jaar met zeven procent toe.

In de Karpaten in Roemenië leven behalve wolven ook beren en lynxen en vergeleken met andere gebieden in Europa komen er hier vrij veel voor. Kort na de Tweede Wereldoorlog telde Roemenië meer dan 4000 wolven. Dat aantal daalde tot zo’n 1500 in de jaren zestig doordat de bevolking op de dieren joeg en ze doodde met gif. Ondertussen is het gebruik van gif verboden en lopen er weer meer dan 3000 wolven rond in de Roemeense wouden.

Twee jonge grijze wolven in de Jura in Frankrijk.

De Indische wolf, een ondersoort van de grijze wolf, is een stuk kleiner dan de Europese wolf en komt onder andere voor in Israël, Saoedi-Arabië, Turkije, Iran, Egypte en India. Sommige wetenschappers denken dat de hond afstamt van deze wolvensoort omdat de Indische wolf nogal klein is en onderdaniger dan andere wolvensoorten. De Indische wolf staat trouwens ook bekend als menseneter. Als hij geen natuurlijke prooi kan vinden vergrijpt hij zich aan huisdieren en zelfs kinderen.

Ook van de Tibetaanse wolf wordt wel gezegd dat het de voorouder van de hond is. Deze wolvensoort leeft niet alleen in Tibet, maar ook in China, Mongolië, Korea en Nepal. Opvallend aan deze wolf is zijn lange, ruige vacht die verkleurd naargelang het seizoen.

Van de Ethiopische wolf die enkel in Ethiopië voorkomt en het nationale symbool van het land vormt, zijn er nog maar tussen de 360 en 440 over. Hij behoort tot de meest bedreigde diersoorten in Afrika. Er bestaat discussie over of deze wolf wel echt een wolf is. Niet alleen zijn bouw, maar ook zijn gedrag wijkt af van andere wolven. De Ethiopische wolf jaagt bijvoorbeeld overdag en leeft weliswaar in roedels, maar gaat alleen op jacht.

De Mexicaanse grijze wolf is de kleinste wolvensoort in Noord-Amerika. Het is daar ook de meest zeldzame wolf. Aan het begin van de 20e eeuw liep het aantal herten, de natuurlijke prooi van de Mexicaanse wolf, sterk terug. De hongerige wolven begonnen daarom met het aanval van huisdieren. Een grootscheeps uitroeiingsprogramma moest daar een eind aan maken. Met succes: in 1950 leefde er geen Mexicaanse wolven meer in het wild. Ondertussen zijn de dieren opnieuw uitgezet in de Apache en Gila National Forests in Arizona en New Mexico waar nu weer ongeveer 58 wolven leven.

De Poolwolf behoort tot de grijze wolven en komt voor in het noorden van Canada, Alaska en Groenland. Het is de enige wolvensoort die amper geleden heeft onder de aanwezigheid van de mens. Ze leven dan ook in zulke afgelegen gebieden dat er vrijwel nooit mensen komen.

Wolven kunnen zich aan allerlei leefomstandigheden aanpassen. In Alaska bijvoorbeeld kunnen ze aarden in de regenwouden van de Southeast Panhandle in het zuiden, maar ook in de arctische toendra helemaal in het noorden.

In Alaska leven tussen de 7000 en 10.000 wolven. Ongeveer 100 daarvan zitten in Denali National Park.

De wolven in Denali zijn verdeeld over ongeveer 12 tot 18 roedels. Een roedel telt gemiddeld acht tot tien wolven, maar in Denali werd ook een roedel met 27 wolven gesignaleerd.

Wolven met pups zijn onafgebroken op jacht om aan eten te komen. In Denali jagen wolven vooral op rendieren, elanden, bevers, eekhoorntjes en Dall schapen.

Tussen 1926 toen de laatste wolf werd doodgeschoten en 1995 leefde er geen enkele wolf meer in Yellowstone National Park. In 1995 werden 14 wolven naar Yellowstone gebracht, later kwamen er nog 17 bij. Aanvankelijk groeide het aantal wolven snel tot een record van 174 in 2003, maar ondertussen zijn het er weer 98.

De 98 wolven in Yellowstone leven verdeeld over 10 roedels. In het Greater Yellowstone Ecosystem leven in totaal rond de 528 wolven.

Een roedel grijze wolven omsingelt een bizon in Yellowstone National Park. Wolven eten het liefst herten, maar wanneer de roedel groot genoeg is en ze hebben de kans, dan laten ze ook een bizon niet lopen.

Een vrouwtjeswolf zorgt voor haar jongen in Yellowstone.

Net als in Yellowstone werden ook in Glacier National Park wolven teruggebracht in het wild. Ze domineren daar meteen de voedselketen, maar ze hebben de aanwezigheid van andere dieren niet verdrongen. Ze blijken zelfs nuttig. Doordat het aantal coyotes bijvoorbeeld afneemt is er weer meer ruimte voor dieren als de rode vos en de gaffelantilope.

Een wolf en zwarte beer delen een prooi.

De zwarte wolf kwam oorspronkelijk niet voor. Ze zijn ontstaan door een kruising van grijze wolven en zwarte honden. De zwarte vacht is een dominante eigenschap en werd daarom doorgegeven. Bij het jagen blijkt de zwarte vacht geen enkel voordeel te hebben, maar de zwarte wolf heeft wel meer weerstand tegen bepaalde infecties.

Wolven en raven hebben een merkwaardige en nauwe band. Raven achtervolgen de roedels in de hoop nog wat restjes voedsel te vinden, maar ze plagen de wolven ook graag. Ze duiken naar ze toe en vliegen dan weer snel weg of pikken ze in hun staart. Omgekeerd worden wolven geregeld door raven geattendeerd op vlees.