Braziliaanse bossen gekapt voor kleren van Zara en H&M

Katoenen kleding van Zara en H&M blijkt gelinkt aan illegale houtkap in Brazilië. De Britse milieuorganisatie Earth Sight kon bijna een miljoen ton grondstoffen volgen van de Braziliaanse Cerrado tot de Aziatische kledingfabrieken waar katoenen T-shirts voor beide merken in elkaar worden gestikt.

Een jaar lang heeft de Britse milieuorganisatie satellietbeelden, rechtszaken en transportgegevens bestudeerd. Ook gingen onderzoekers undercover op handelsbeurzen. Zo kwamen ze 816.000 ton ‘kwalijk katoen’ op het spoor.

De grondstoffen waren in handen van ‘enkele van de meest beruchte plantagehouders van Brazilië’ – een daarvan blijkt op zijn eentje verantwoordelijk voor het kappen van 100.000 hectare woud. De stoffen zijn verscheept naar Aziatische fabrieken waar de twee Europese kledingmerken outfits laten naaien. Daarvan maakten de merken bijna 250 miljoen kledingstukken en ander textiel, zoals huishoudlinnen, met een waarde van ‘honderden miljoenen euro’s’.

Reuzegordeldier

Het grootste slachtoffer van dit verhaal is de Cerrado, de savanne die een kwart van de totale oppervlakte van Brazilië omvat, en zijn inwoners. Het bosrijke gebied staat bekend om zijn biodiversiteit: vijf procent van alle gekende diersoorten op aarde, waaronder het reuzegordeldier en de grootste miereneter ter wereld, leven in de savanne.

De helft van het gebied is de afgelopen decennia ingeruild voor landbouwareaal. In vergelijking met vorig jaar is de ontbossing met 43 procent toegenomen. De klimaatimpact van die grootschalige houtkap komt volgens de Braziliaanse overheid neer op 50 miljoen extra auto’s per jaar.

Katoen is een dorstige plant, de teelt vraagt ook een grote hoeveelheid pesticiden. Earth Sight schat dat er jaarlijks ‘miljarden liters aan bronwater’ verloren gaan om velden te irrigeren. Die velden ‘verzwelgen in 600 miljoen liter giftige pesticiden’.

Gecertificeerd

Zara en H&M rekenden op externe audits om de duurzaamheid te garanderen. Het katoen is gecertificeerd door de organisatie Better Cotton. Uit hun eigen duurzaamheidsverslagen blijkt dat beide bedrijven zowat al hun katoen laten certificeren via die organisatie. Zowat de helft van al het katoen van Better Cotton is afkomstig uit Brazilië. 

Inditex, het moederbedrijf van Zara, bekritiseert het certificaat nu omwille van het gebrek aan ’transparantie’ en ’traceerbaarheid’.

H&M slaat wel mea culpa in de Zweedse pers. ‘We hebben gefaald, daar bestaat geen twijfel over’, aldus duurzaamheidsmanager Marcus Hartmann in Svenska Dagbladet. Eerder al is katoen dat door Better Cotton werd gecertificeerd, in verband gebracht met dwangarbeid door de Oeigoerse minderheid in de Chinese provincie Xinjiang.

Katoen niet enige slechte stof

Katoen is niet de enige stof die in verband gebracht wordt met houtkap in Brazilië en elders in de wereld. Milieuwaakhonden Greenpeace en Stand.Earth hameren erop dat de veehouders die het Amazonewoud inpalmen ook de leerindustrie bevoorraden.

Volgens de ngo’s Canopy en Changing Markets Foundation is viscose, een vorm van kunstzijde, een van de grootste oorzaken van houtkap in de wereld, onder andere in de beschermde regenwouden van Indonesië. Tot slot zijn ook gewone kledingfabrikanten schuldig aan illegale houtkap: in Cambodja gebruiken zij hout van beschermd woud om de naaifabrieken draaiende te houden.