Vermaarde tuinarchitect Madison Cox: ‘Geen zee van tijd meer hebben, plaatst alles in nieuw daglicht’

Tuinarchitect van talloze beroemdheden en luxehotels Madison Cox (63) verhuisde eind jaren 70 van San Francisco naar Parijs. Hij raakte er in zijn studententijd bevriend met Yves Saint Laurent en diens toenmalige vriend en zakenpartner Pierre Bergé, met wie Cox in 2017 in het huwelijk trad. Hij leidt nu de stichting die het duo achterliet en die dit voorjaar uitgebreid de zestigste verjaardag van de oprichting van hun modehuis viert.

Bekend zijn valt soms moeilijk te rijmen met creativiteit. Yves en Pierre maakten bijna veertig jaar deel uit van mijn leven, ik heb van dichtbij gezien welke impact roem en de voortdurende aandacht van de pers kunnen hebben. Ook achter de schermen was hun publieke persoonlijkheid nooit helemaal afwezig. Dat heeft ongetwijfeld een effect op me gehad: ik koos voor een leven buiten de schijnwerpers, zodat ik me volledig op mijn passie voor tuinen kon toeleggen.

Carte blanche krijgen heeft nog nooit tot een bevredigend resultaat geleid. Misschien wel voor mijn opdrachtgevers, maar niet voor mij. Mijn grootste plezier is de dialoog met klanten: ideeën uitwisselen en het ontwerpproces delen, want uiteindelijk is het hun tuin, niet de mijne. Misschien kun je moeilijk uitdrukken wat je wilt of weet je het niet, maar laat het dan aan mij over om daarachter te komen. Mensen observeren, ontdekken wie ze zijn en uitzoeken hoe ik hen kan helpen – dat is wat mijn job avontuurlijk maakt.

Een van mijn beste beslissingen was om terug naar New York te verhuizen in de jaren tachtig. Yves en Pierre waren enorm sterke persoonlijkheden en mijn relatie met Pierre maakte de zaken er niet makkelijker op – afstand nemen was de enige manier om de band tussen ons drieën te bewaren. Veel mensen verklaarden me gek dat ik mijn leven in Parijs opgaf, maar ook voor mezelf was het een noodzaak. Mijn eigen stem vinden, bewijzen dat ik ook op mijn eentje kon bestaan: dat was me nooit gelukt als ik in Parijs was gebleven.

Geen zee van tijd meer hebben, plaatst alles in een nieuw daglicht. Met het ouder worden ga je dus ook anders kijken naar de belangrijke relaties in je leven. Dat heeft er mede toe geleid dat Pierre, Yves en ik eind jaren negentig opnieuw naar elkaar toe groeiden. Zo tegenstrijdig en conflictueus als onze vriendschap soms geweest was, zo diep en onverwoestbaar was ook de wederzijdse liefde.

Een tuin is altijd in verandering. Dat is het grote verschil met gebouwen en interieurarchitectuur, waarbij je als maker kunt hopen dat alles altijd bij het oude zal blijven. Met een tuin is daar geen sprake van: geen enkel seizoen is jaar na jaar hetzelfde, en ook het klimaat is amper nog te voorspellen. Dertig jaar geleden was er een overvloed aan water in Florida en Marrakesh, vandaag een groot tekort. Geen enkele tuin is dus voor de eeuwigheid: elk ontwerp moet zich mettertijd aanpassen aan de veranderende omstandigheden.

Niemand wordt beter van de mythes rond creatieve genieën. Sommigen koesteren het idee dat Yves alles uit het niets bedacht, alsof zijn creativiteit van God zelf kwam. In de jubileumtentoonstellingen tonen we zijn creaties opzettelijk in de vaste collecties van zes Parijse musea, want net als Pablo Picasso en Andy Warhol liet Yves zich onophoudelijk inspireren door de schone kunsten. Dát is wat hem tot een genie maakte: de manier waarop hij het verleden als het ware verslond en daaruit iets nieuws creëerde. Dat niet erkennen bewijst hem geen dienst, maar ook de jonge generaties niet. Niemand leeft onder een stolp, waarom vertellen we kunstenaars en modeontwerpers dan dat ze enkel op die manier tot creativiteit kunnen komen?

Je bewaart het verleden niet door er krampachtig aan vast te houden. Op dat vlak heb ik veel geleerd van Pierre, die altijd zei dat herinneringen nieuwe projecten moesten dienen. Na de dood van Yves in 2008 liet hij het grootste deel van hun gezamenlijke kunstcollectie veilen en stak hij de opbrengst onder meer in de uitbouw van de stichting en aidsonderzoek. Op dezelfde manier richt hun Jardin Majorelle in Marrakesh zich steeds meer tot het lokale, Marokkaanse publiek en transformeren we de tuin tot een plek waar toekomstige generaties over de natuur kunnen leren. Een mausoleum dat stilstaat in de tijd: dat houdt de creativiteit en invloed van Yves en Pierre niet in leven. De enige manier voor zo’n plek om iets te betekenen in de toekomst, is door te evolueren.