‘Safety first’, niet altijd een geldig argument in het debat over ons voedsel

“Je kan niet voorzichtig genoeg zijn” is wel een valabel argument als het gaat over toast, geroosterde groenten of krokante korstjes, maar niet in het debat over pesticiden die stoffen als glyfosaat bevatten. “De verschillende behandelingen die twee soorten potentieel kankerverwekkend voedsel te beurt vallen, is op zijn minst opmerkelijk te noemen.”

Liefhebbers van kaaskorsten, toast en geroosterde groenten in het Verenigd Koninkrijk zijn in rouw nadat hun gezondheidsraad, de Food Standards Agency (FSA), al dat krokant lekkers in de ban heeft geslagen. Met enig gevoel voor dramatiek verkondigde de Britse voedingswaakhond dat wie het te bruin bakt, wel eens een verhoogd risico op kanker zou kunnen lopen.

Dat je beter geen zwartgeblakerde toast eet, wist je wel al langer, net zoals het feit dat je vlees dat quasi in de barbecue is gevallen, best links laat liggen. In haar aankondiging van gisteren heeft de FSA het echter niet over die jammerlijke gevallen, maar wel over bijna al het gebakken voedsel. Wanneer je voedsel bakt, krijgt het een bruine kleur: dat staat bekend als de maillardreactie. Door die reactie verandert behalve de kleur, ook de smaak, geur en voedingswaarde van voedsel. Bij hoge temperaturen ontstaat er acrylamide, een stof die – meer onderzoek is nog nodig – geclassificeerd staat als mogelijk kankerverwekkend. Die kennis is niets nieuws, maar geeft nu wel aanleiding om de Britten massaal ongerust te maken over de manier waarop ze hun voedsel bereiden.

‘Safety first’, niet altijd een geldig argument in het debat over ons voedsel

Aan de andere kant van dit opiniestuk staat je het debat over glyfosaat, het hoofdbestanddeel in heel wat populaire pesticiden die wereldwijd gebruikt worden. (Als je nog niet weet wat dat is: hier legde ik dat eerder al uit.) De stof werd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bestempeld als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’, maar ook daarover moet nog meer onderzoek gebeuren om absoluut uitsluitsel te geven.

In het geval van het gebakken voedsel haalt de overheid heel wat middelen uit de kast om haar bevolking te beschermen. Met sterke drang worden Britse families en voedingsverwerkende bedrijven aangemaand om te “gaan voor goud“, doelende op de kleur die toast, groente of frietjes het liefst zou moeten hebben. Het is nog niet voor 100% zeker dat acrylamide kanker veroorzaakt, maar: safety first! Bezorgd zijn over de gezondheid van je bevolking is een lovenswaardig uitgangspunt, maar vreemd genoeg geldt dat argument niet bij elke discussie over voedselveiligheid. Daar is het nu weggestemde voorstel voor een Belgisch verbod op glyfosaat getuige van.

Ons voorstel tegen gebruik van #glyfosaat weggestemd. Gezondheid is duidelijk geen prioriteit van deze meerderheid @de_NVA @cdenv @openvld

— Karin Jiroflée (@KarinJiroflee) 24 januari 2017

De stof staat evengoed ter discussie, maar heel wat regeringen nemen de voorzichtige houding van de Britten niet over. Integendeel: toen de Europese licentie van glyfosaat vorig jaar bijna afliep en moest beslist worden of het verdelgingsmiddel al dan niet toegelaten zou blijven, raakten de onderhandelaars het niet eens en verlengden ze de licentie voorlopig nog 18 maanden. Onschuldig tot de schuld bewezen is.

Voor je denkt dat dit een Belgische kwestie is en dat de Britse regering de gezondheid van haar burgers nu eenmaal belangrijker vindt: dat is het niet. Britse boeren spuiten evengoed glyfosaat op hun gewassen, want ook daar is er geen nationaal verbod (wel in sommige regio’s). Het devies “safety first!” heeft dus niets te maken met het land waarin het geroepen wordt, maar wel met de sector waarover het gaat.

Met de Go for Gold-campagne mikt de FSA vooral op huiskoks. Hun manier van koken is volgens die campagne mede verantwoordelijk voor het later ontwikkelen van kanker of niet. De voedingsindustrie, die haar producten op zo’n hoge temperaturen bewerkt dat er tal van kleur- en smaakstoffen nodig zijn om ze opnieuw appetijtelijk te maken, wordt wel kort aangehaald, maar blijft grotendeels buiten schot. De landbouwindustrie – inclusief giganten als de Round-up producent Monsanto -, nochtans leverancier van elk basisproduct in ons voedsel, krijgt het voordeel van de twijfel.

Hoewel ik mij vragen stel bij de manier waarop, is het zeker niet mijn bedoeling te beweren dat de aanbeveling van de FSA om je toast niet te laten aanbakken en te streven naar mooi goudgele frietjes niet deugt. Om te weten dat goudgeel nu eenmaal vaak het lekkerst is, is er geen wetenschappelijk bewijs nodig. Maar de verschillende behandelingen die twee soorten potentieel kankerverwekkend voedsel overal te beurt vallen, is op zijn minst opmerkelijk te noemen.