‘Koop je lokaal? Denk dan ook even globaal’

Je lokale aankoop heeft een belangrijke globale impact. Dat is wat Fei Lauw van Oxfam België zegt naar aanleiding van World Fair Trade Day. ‘Tegen de gevolgen van een pandemie als deze, kan enkel een globale aanpak op waarin ieders welzijn centraal staat.’

Er brandt een lichtje aan het einde van de lockdown-tunnel. Op 11 mei heropenen de handelszaken. Sinds het begin van de quarantaine klinkt de oproep om lokaal te kopen luider dan ooit: bij de (bio)boer, de boetiek dichtbij, het winkeltje op de hoek. Niet dat het buy local-principe nu uit de lucht komt vallen, maar in deze ’tijden van nood’ krijgt ze forse bijval uit diverse hoeken. Maar wat versta jij onder ‘lokaal’? ‘Made in Belgium’ is bijvoorbeeld geen synoniem voor ‘geteeld in België’. En vooral: wie of wat steun je met jouw aankoop? Daarom een warm pleidooi om even bij stil te staan als straks de winkels weer open gaan: koop je lokaal, denk dan ook even globaal…

Lokaal verkocht, globaal geteeld

Kijk eens even naar wat je vandaag aan hebt, wat je eet en drinkt. Lokale en duurzame productie krijgt steeds meer bijval. Korte keten is hipper dan ooit. Terecht! Maar we zullen ook nog steeds afhankelijk zijn van – in afstand – langere ketens. Ook daar moet duurzaamheid voor mens en milieu centraal komen te staan.

We doen een tour de la maison, van je dressing naar de keuken: er is het katoen in je T-shirt, het platinum en goud in je smartphone, de koffie aan je ontbijttafel en de banaan als vieruurtje. Ze komen van ver en je koopt ze om de hoek.

Terwijl we onze handelaars en lokale boeren in deze turbulente tijden steunen met onze aankopen en we buitenlandse webshops mijden, mogen we de producenten veraf niet vergeten. In het bijzonder degene die zorgen voor ons voedsel. Ze zijn, analoog aan het medisch zorgpersoneel, onze food frontliners. Maar die frontlinie bevindt zich dus niet per se dichtbij.

Koop je lokaal? Denk dan ook even globaal

Koffie is een goed voorbeeld om even onder de loep te nemen. Waar kocht je jouw pakje koffie of jouw capsules? Gezien de huidige maatregelen, wellicht niet al te ver van huis. De koffiestruik zelf is echter een kieskeurig stukje flora. Koffie kan enkel worden geteeld in landen in de zogeheten bean belt, een gordel die zich tussen de twee Keerkringen bevindt. Bekijken we even de productieketen van koffie, dan stellen we vast dat het leeuwendeel van de productie ook in het land van oorsprong plaatsvindt: in Ethiopië, Congo, Honduras, Peru… De ongebrande koffie reist van daar en komt terecht bij koffiebranderijen overal ter wereld… en vervolgens in jouw lokale winkel.

Foute kleren

Nu kan je zeggen: natuurlijk weet ik dat bananen en koffie hier niet groeien, wat wil je eigenlijk zeggen? Dat een product zonder onderbreking te koop ligt in de winkelrekken is ondertussen zodanig normaal, dat weinig consumenten nog echt stilstaan bij de werk- en leefomstandigheden van de mensen die aan het begin staan van de productieketen en deze exoten telen. Die komen pas onder de aandacht als er een grootschalige ramp gebeurt.

Rana Plaza in Bangladesh doet wellicht een belletje rinkelen. Het schrijnende verhaal van de instorting van de fabriek in 2013 plaatste het probleem rond fast fashion en de productie van kleren in lagelonenlanden op de kaart. Meer nog: het trok het debat rond eerlijke mode en betere arbeidsomstandigheden op gang. Sindsdien weren bewuste kopers merken zoals ZARA en Primark uit hun garderobe. Nu de gevolgen van de huidige pandemie zich stilaan manifesteren, krijgt de wakkere shopper de trieste bevestiging dat de globale textielsector nog steeds verre van koosjer is: beelden van miljoenen textielarbeiders op straat folteren het netvlies. De winkels hier sloten de deuren en hierop anticipeerden de grote kledingmerken. Ze schroefden hun bestellingen bij de textielfabrieken drastisch terug. Geen vraag? Geen nood aan productie. Ga maar naar huis, iedereen!

Als tegengewicht voor deze wantoestanden krijgt de fair fashionista gelukkig ook een steeds groter aanbod aan eerlijke mode om uit te kiezen. Er zijn steeds meer merken of bedrijven die ofwel lokaal produceren, ofwel in het buitenland, weliswaar met respect voor de arbeiders en het milieu.

Fair food voor elke mood

Wat voor de modewereld geldt, is niet anders in de voedingsindustrie. In de koffiesector, bijvoorbeeld, noteren we onder andere armoede ten gevolge van de volatiele en te lage marktprijs. De armoede onder de boeren is geen op zichzelf staand probleem. Het leidt tot kinderarbeid en tot het gebruik van weinig duurzame teelttechnieken, zoals ontbossing, met alle ecologische gevolgen van dien.

In afwachting van een solide wettelijk kader kan je alvast op persoonlijk niveau aan de slag

Gelukkig kunnen we ook hier zeggen: wanhoop niet! Want er zijn merken en organisaties die tonen dat het anders kan. Ze timmeren aan een andere wereldhandel, die vertrekt vanuit respect voor de producenten van onze goederen en het milieu. Maar net zoals in de mode-industrie, zijn het ook hier initiatieven die als eenzame eilandjes in een zee van oneerlijke handelspraktijken drijven. Ze wachten op de reguliere bruggen die hen hopelijk snel met elkaar verbinden.

Tegen de gevolgen van een pandemie als deze, kan enkel een globale aanpak op waarin ieders welzijn centraal staat. Hiervoor hebben we een solide wettelijk kader nodig dat de mensen op de productielocaties – ook die veraf! – beschermt. Terwijl daar volop voor geijverd wordt kan je alvast op persoonlijk niveau aan de slag. Daarom een leidraad in vraagvorm, die een bewuste shopper op weg helpt. Stel jezelf tijdens het winkelen de vragen: waar komt dit product vandaan? In welke omstandigheden leven en werken de telers ervan? Wens ik dit (nog) te steunen? En ligt hier een fairtrade-alternatief? #Kooplokaaldenkglobaal!

Op 9 mei is het World Fair Trade Day. Omdat ‘zorgen voor elkaar’ essentiëler is dan ooit, zet Oxfam-Wereldwinkels dit jaar de food frontliners in de kijker. Het zijn de mensen die dagelijks zorgen voor wat er op tafel komt te staan. Ze zijn onontbeerlijk, net zoals het eten en drinken dat ze produceren. Hen bedanken en steunen? Check – en neem deel aan! – de stoepkrijtactie op Facebook en de site voor meer informatie.