Koffiebedrijven houden duurzame beloftes niet

De grootste koffiebedrijven ter wereld doen te weinig om koffieboeren en het milieu te beschermen. Dat blijkt uit de nieuwe ‘Koffiebarometer’, een rapport door milieu- en mensenrechtenorganisaties.

De Koffiebarometer toont aan dat de grootste handelaren en koffiebranders wel veel goede initiatieven lanceren, maar dat ingrijpende actie meestal uitblijft. Er is ook een groot gebrek aan transparantie over de productie, handel en consumptie van koffie. Geen enkel van de onderzochte bedrijven boekt ernstige vooruitgang, zeggen de organisaties Oxfam België, Hivos, Solidaridad en Conservation International.

Veel van de problemen in de koffieproductie worden veroorzaakt door de lage koffieprijs die boeren kunnen vragen

‘Grote koffiebedrijven moeten bewijzen dat hun toeleveringsketens vrij zijn van mensenrechtenschendingen en ontbossing, en dat ze investeren in een hoger inkomen voor boeren, betere arbeidsomstandigheden en klimaatadaptatie’, zegt Stefaan Calmeyn, programmamanager bij Oxfam België. ‘We geloven pas dat bedrijven goed bezig zijn als ze dat kunnen aantonen met concrete resultaten.’

Koffieboeren

Veel van de problemen in de koffieproductie worden veroorzaakt door de lage koffieprijs die boeren kunnen vragen. Kleinschalige boeren produceren naar schatting 73 procent van alle koffie ter wereld, maar ze leven vaak ver onder de armoedegrens, terwijl er grote winst gemaakt wordt met hun product aan de consumptiezijde. De grootste tien koffiebedrijven ter wereld hadden in 2019 een omzet van zo’n 45 miljard euro – het overgrote deel van de omzet en winst werd in Europa en de VS geboekt.

Dit is het derde jaar op rij dat de meeste koffieboeren te maken hebben met een koffieprijs onder de kostprijs. Dat betekent dat de boeren geen marge hebben om hun productie duurzamer te maken of aan te passen aan de klimaatverandering. Het afgelopen decennium was het warmste ooit, met droogtes, orkanen en grote uitbraken van plagen en ziekten in de koffieteelt als gevolg.

We moeten voorkomen dat we weer van alles gaan doen, maar niets bereiken

De combinatie van dalende inkomsten, stijgende kosten en een opwarmend klimaat bedreigt het levensonderhoud van veel kleine koffieboeren, zeggen de organisaties. De boeren staan onder voortdurende druk om kosten te besparen, en dat gaat ten koste van hun werknemers en het milieu. Covid-19 maakt de situatie alleen maar erger. Door de sluiting van kantoren en de horeca wordt er minder koffie gedronken, met een overschot van 1 miljoen zakken koffiebonen tot gevolg.

Bindende initiatieven

Zowat alle grote koffiebedrijven nemen deel aan een of meer samenwerkingsverbanden rond duurzaamheid. Maar het blijft vaak bij woorden, zeggen de organisaties. Om een groter deel van de opbrengst bij de koffieboeren te krijgen, zijn bindende regels nodig, robuuste mechanismen die veel grotere investeringen mogelijk maken en impact in de hele koffieketen zichtbaar maken, zeggen ze.

‘Aan het begin van dit nieuwe decennium zien we weer vele mooie nieuwe initiatieven’, zegt Heske Verburg, directeur van Solidaridad. ‘Maar koffiebedrijven rapporteren nog nauwelijks over de resultaten in het afgelopen decennium. We moeten voorkomen dat we weer van alles gaan doen, maar niets bereiken. We moeten nu echt van woorden naar daden.’