Europa wil retinol in cosmetica aan banden leggen: zo gebruik je het wél veilig

In de skincare-wereld was retinol lange tijd dé redder in nood tegen acne en tekenen van veroudering. Maar nu stelt Europa voor om de concentratie van retinol in alle cosmetica te beperken tot 0,3%. Wat betekent dit voor jou? En hoe gebruik je retinol op een veilige en correcte manier? Cosmetoloog Dea Zhilivoda en dermatoloog Griet Voet helpen je op weg.

Geen zorgen, je favoriete retinolproducten worden niet verbannen. Europa wil simpelweg de concentratie van vitamine A, waar retinol onder valt, in cosmetische producten een beetje aan banden leggen. Concreet betekent dit dat de hoeveelheid retinol beperkt wordt tot 0,05% in bodylotion en tot 0,3% in andere producten die je op je huid aanbrengt of afspoelt.

Te veel vitamine A?

Betekent dit dat er alleen minder krachtige cosmetica overblijft? “Absoluut niet”, zegt Gerben Schets, woordvoerder van DETIC, de Belgisch-Luxemburgse vereniging van producenten en verdelers van cosmetica. “Retinol wordt over het algemeen toch al in lage concentraties gebruikt. Veel zal er niet veranderen”, denkt hij. Toch zijn er zeer populaire producten op de markt met hogere concentraties, zoals de retinol met één procent van The Ordinary en Paula’s Choice. Die zullen waarschijnlijk opnieuw geformuleerd worden of uit de schappen verdwijnen. Is retinol in hoge concentraties dan gevaarlijk?

De DETIC-woordvoerder benadrukt dat de hoeveelheid vitamine A in cosmetische producten relatief laag is en weinig bijdraagt aan de totale blootstelling van consumenten, wat het in principe veilig maakt. Maar, waarschuwt hij, “wie al veel vitamine A binnenkrijgt via voeding en supplementen, riskeert het wel om de aanbevolen hoeveelheid te overschrijden”. En dat is precies waarom de concentratie in cosmetica wordt verlaagd.

Geen universeel wondermiddel

Over het algemeen zijn dermatologen grote fan van vitamine A-derivaten, zoals retinol. Zo ook dermatoloog Griet Voet van Clinique Dermatologie Gent: “Of je nu pigmentvlekken wilt verminderen, acne wilt bestrijden of op zoek bent naar een krachtig antiagingproduct: wetenschappelijke studies bevestigen dat het ingrediënt zeer gunstig is voor de huid.”

Maar retinol is een tweesnijdend zwaard, waarschuwt de dermatoloog. Ondanks de transformerende resultaten die het kan opleveren, kan het ook extreme huidirritatie veroorzaken. Daarom is het volgens haar belangrijk om niet overhaast met het gebruik te beginnen. Een mening die ook wordt gedeeld door cosmetoloog en apotheker Dea Zhilivoda, die benadrukt dat de kracht van vitamine A-derivaten niet onderschat mag worden. “Retinol kan geweldig werken, maar het heeft ook de neiging de huid enorm uit te drogen en te irriteren. Iedereen gebruikt het wel, maar het is geen wondermiddel dat voor iedereen is bestemd.”

Verwarring en fout gebruik

De cosmetoloog merkt dat veel mensen vitamine-A-derivaten als retinol op een verkeerde manier gebruiken. Zo brengen velen retinol rondom de ogen aan, wat absoluut niet wordt aangeraden vanwege de dunne en gevoelige huid in dat gebied. “Vaak beginnen mensen gelijk met een hoge concentratie van één procent retinol, in plaats van te starten met een meer gematigde 0,3 procent. Ook komt het voor dat ze het product dagelijks gebruiken in plaats van te beginnen met één applicatie per week. Bovendien smeren ze vaak te veel product op hun gezicht, in plaats van de aanbevolen erwt voor het hele gelaat.”

Zhilivoda schrijft de verwarring rondom retinol toe aan het feit dat cosmetische merken hun producten tegenwoordig aanprijzen op basis van ingrediënten. Ze noemt merken zoals The Ordinary, Paula’s Choice en Drunken Elephant die retinol, zuren en vitamine C verkopen, in plaats van de traditionele cleansers, moisturizers of maskers. “Hierdoor weten mensen vaak niet welke vorm en concentratie ze nodig hebben. Ze weten niet hoeveel, hoe vaak en waar ze retinol moeten aanbrengen, of in welke volgorde ze het moeten gebruiken”, legt ze uit.

Van retinoïnezuur tot retinylesters

Volgens de cosmetoloog bestaan er vier populaire varianten van vitamine A-derivaten. “De krachtigste vorm van vitamine A is retinoïnezuur, ook bekend als tretinoïne. Hier is meestal een medisch voorschrift voor nodig. Het kan zowel oraal worden ingenomen als topisch op de huid worden aangebracht, en wordt vaak gebruikt voor de behandeling van acne, zoals bij Roaccutane.”

De op een na krachtigste variant is retinaldehyde: dit is een van de minder stabiele vormen en komt niet vaak voor. Dan hebben we het veelgeprezen retinol, een minder krachtige vorm dan retinoïnezuur, maar verkrijgbaar zonder voorschrift en veelgebruikt in huidverzorgingsproducten. “En tot slot zijn er retinyl esters, waaronder retinylacetaat en retinylpalmitaat. Die hebben veel minder bijwerkingen dan andere vormen en worden gebruikt in de mildste retinolproducten op de markt. Als je overweegt met retinol te beginnen, is het altijd verstandig om met de mildste vorm te starten.”

Misleidende en vage verpakkingen

Hoe maak je dan onderscheid tussen al die varianten? “Het is behoorlijk lastig, omdat niet alle verpakkingen duidelijk aangeven wat er precies in zit”, legt Zhilivoda uit. “De claims op deze producten zijn vaag of zelfs misleidend.” Gelukkig is er een handige truc: check de INCI-lijst. Die lijst moet namelijk verplicht op elk cosmetisch product in de Europese Unie staan. “Daar vind je alle details over alle ingrediënten die er in jouw favoriete product zitten. Zo weet je exact wat je op je huid smeert.”

Een andere waardevolle tip, vooral voor beginners, is om je huid een soort ‘buffer’ te geven voordat je retinol aanbrengt. “Dat doe je door eerst een dag- of nachtcrème op je gezicht aan te brengen, en daarna pas de retinol te gebruiken. Op die manier voorkom je dat je huid geïrriteerd raakt,” zegt de cosmetoloog. “Twijfel je nog steeds of heb je vragen? Dan is het verstandig om professioneel advies in te winnen bij je dokter, dermatoloog of apotheker. Zij zijn goed op de hoogte en kunnen je helpen met specifiek advies.”