“Ik had geen zin meer om te leven”: Hoe de obsessie met zonen vrouwenlevens verwoest in China

Hoewel China het éénkindbeleid al jaren geleden heeft afgevoerd, heerst er in de Chinese maatschappij nog een sterke voorkeur voor zonen. Als gevolg daarvan worden jonge vrouwen vaak uitgebuit en misbruikt binnen hun eigen gezin of schoonfamilie, schrijft Chih-Ling Liu, docent Marketing aan de Universiteit van Lancaster die onderzoek deed naar het thema.

China kampt met een gendercrisis. Het land heeft een enorm overschot aan mannen – ongeveer 722 miljoen mannen tegenover 690 miljoen vrouwen in 2022. Dit komt grotendeels door een lange geschiedenis van geslachtsselectieve abortussen vanwege China’s éénkindbeleid, dat in 2015 afliep.

Hoewel algemeen wordt aangenomen dat het beleid strikt werd gehandhaafd, slaagden veel Chinese koppels erin om meer dan één kind te krijgen door boetes te betalen, uitkeringsverlagingen te accepteren of te verklaren dat ze tot een etnische minderheidsgroep behoorden.

Vaak kozen ze hiervoor omdat hun eerste kind een meisje was. Het éénkindbeleid duurde drie en een halve decennia en werd in 2016 vervangen door het tweekindbeleid en in 2021 door het driekindbeleid. Maar zelfs vandaag blijft het idee bestaan dat jongens meer waarde hebben dan meisjes.

Zorgplicht

Traditioneel wordt de geboorte van een mannelijke erfgenaam als cruciaal beschouwd voor de voortzetting van de bloedlijn en familienaam. Van vrouwen daarentegen wordt verwacht dat ze “uit hun familie trouwen” en opgenomen worden door de familie van hun man. Daar worden ze dan vaak verplicht om voor hun schoonfamilie te zorgen en zonen voort te brengen. In sommige families die ook zonen hebben, wordt van de dochters verwacht dat ze ook financieel bijdragen voor de familie waarin ze geboren werden.

Deze culturele norm heeft het welzijn van jonge vrouwen aangetast, van wie velen nu te lijden hebben onder financieel en emotioneel misbruik als gevolg van de voorkeur voor zonen.

De afgelopen jaren hebben verschillende populaire Chinese televisieseries opnieuw de aandacht gevestigd op de discriminatie en slechte behandeling die veel vrouwelijke kinderen nog steeds ondergaan in de hedendaagse Chinese samenleving.

Veel van deze vrouwen bespreken hun situatie via sociale media. In mijn recente onderzoek heb ik enkele van de duizenden berichten en videoclips bestudeerd die gewijd zijn aan de voorkeur voor zonen. Ze werden geplaatst op Chinese websites zoals Zhihu (een forum voor vragen en antwoorden) en Bilibili (een site om video’s te delen). Mijn bevindingen laten zien hoe moeilijk het is voor vrouwen om deze uitbuitende relatie te doorbreken, zelfs als ze volwassen zijn.

Onzeker en suïcidaal

In families met een sterke voorkeur voor zonen worden dochters vanaf hun geboorte gevormd om te begrijpen dat ze onwaardige ontvangers zijn van de middelen van de familie. Ze zijn dus, door hun geboorte, voor altijd schatplichtig aan hun familie. Dat draagt bij aan een diep gevoel van onzekerheid en een laag zelfbeeld. Het leidt ook tot een levenslange verplichting om hun “schuld” terug te betalen door voor het gezin te zorgen.

Een tweedejaars middelbare scholiere vertelt hoe haar lot wordt bepaald door de verwachtingen dat ze haar familie financieel moet ondersteunen. Hierdoor voelt ze zich waardeloos, ongeliefd en zelfs suïcidaal:

“Mijn moeder is heel openhartig tegen me en herinnert me er steeds aan dat ze mij opvoedt om zekerheid te hebben op haar oude dag, dat ik haar elke maand zoveel moet geven later en dat ik voor m’n jongere broer moet zorgen en hem financieel moet helpen met zijn studie.

Ik heb me nooit geliefd gevoeld en hunker altijd naar affectie. Ik ben onzeker en heb een heel laag gevoel van eigenwaarde… Ik wilde van de trap springen om zelfmoord te plegen zodat ik eindelijk gelukkig kon zijn.”

Een ander bericht toont aan hoe de voorkeur voor zonen er zelfs bij jonge meisjes wordt ingeprent, door middel van seksistische en vernederende opmerkingen:

“Toen mijn tante zwanger was en ik nog klein was, zei mijn oom tegen me dat ik moest bidden dat het een broertje zou worden. Want alleen dan zouden we kippenboutjes kunnen eten, als het een zusje zou worden, zouden we alleen maar kippenstront eten.”

Een vrouw beschreef de wanhoop die ze voelde omdat ze gedwongen werd om in de kosten van het levensonderhoud van haar gezin te voorzien. Ze schreef dat ze tijdens het Chinese Nieuwjaar zelfs de hongbao (een financiële gift) die ze van haar vriend had gekregen, aan haar moeder had gegeven.

“Het is pure onzin. De eerste paar maanden toen ik mijn eerste baan had, werd ik zo vaak door hen lastiggevallen voor geld, dat ik bijna mijn wil om te leven verloor. Ook al heb ik nu een vriendje, ik verwacht elk moment dat hij het zal uitmaken. Ik wilde weten waarom ze me niet gewoon gewurgd hebben toen ze wisten dat ik een meisje was.”

Sociaal geïsoleerd

Veel vrouwen uiten hun frustratie en woede over de traditie. Anderen tonen weinig medeleven en begrijpen niet waarom dezelfde vrouwen dergelijke situaties niet ontvluchten.

De moeilijkheden waarmee deze vrouwen te maken hebben, zijn diepgeworteld in de cultuur. Ze zijn het gevolg van waarden die inherent zijn aan het confucianisme en die de nadruk leggen op mannelijke patrilineaire afstamming en erfenis, en op onderwerping aan het ouderlijk gezag.

Binnen families worden die waarden van jongs af aan gesocialiseerd, waardoor ze moeilijk te doorbreken zijn. Het is moeilijk voor vrouwen uit families met een sterke voorkeur voor zonen om bevredigende relaties buiten deze families te vinden, omdat ze sociaal geïsoleerd raken en vastgeroest zitten in de verwachtingen van de familie.

Hoewel de vrouwen in theorie vaak financieel onafhankelijk zijn en hun eigen relaties kunnen aangaan, verliezen ze na verloop van tijd vaak hun vriendenkringen en belangrijke connecties.

Gendergelijkheid

Het grote publiek, en mannen in het bijzonder, blijven geloven dat toegewijde dochters je “leegzuigen” om aan de eindeloze eisen en uitgaven van hun geboortefamilie te voldoen. Vrouwen worden belachelijk gemaakt met allerlei Chinese pejoratieven die zich moeilijk laten vertalen.

Net als in veel westerse landen is het bevorderen van gendergelijkheid en emancipatie van vrouwen de laatste jaren in opmars om het gebrek aan evenwicht tussen mannen en vrouwen en het lage vruchtbaarheidscijfer in China aan te pakken. De traditie van de voorkeur voor zonen blijft echter emotionele en sociale schade toebrengen aan meisjes, zowel in plattelandsdorpen als in het moderne, stedelijke China.

China heeft dringend beleid en interventieprogramma’s nodig om deze traditie aan te pakken, anders zal het de kansen van vrouwen en hun vermogen om hun volledige potentieel te bereiken blijven beperken. (IPS)