‘Laten we op Internationale Vrouwendag kiezen voor meer empathie en verbeelding en voor een inclusief verhaal’

Op Internationale Vrouwendag roept Kim De Weerdt, directeur van de Vrouwenraad, op om niet enkel grenzen te verleggen, maar ook op te heffen. Het thema van Internationale Vrouwendag dit jaar luidt: ‘Inspireer inclusie’.

Internationale Vrouwendag is tijd nemen om stil te staan bij wat vrouw zijn betekent in de wereld, tijd om stil te staan bij de vraag of vrouwen eender waar eender welke dezelfde keuzes kunnen maken die ook mannen hebben. Keuzes over onze reproductieve gezondheid, keuzes over wat we willen studeren en welke jobs we willen, keuzes over hoe we willen leven, keuzes over wat we dragen en ook keuzes over onze intellectuele of artistieke capaciteiten en verlangens.

Onze verhalen zijn lang geleden begonnen. Het bewustzijn dat vrouwenrechten een cruciale barometer zijn voor maatschappelijke vooruitgang leeft meer dan ooit. Maar het werk is nog niet af, in de praktijk zijn we er nog lang niet. Volgens het World Economic Forum duurt het aan dit tempo nog 131 jaar tot de genderkloof tussen mannen en vrouwen gedicht is. Zo lang willen wij niet wachten.

De wereld is meer dan ooit voortdurend in beweging. Alles draait. De huidige samenleving is divers en meerlagig en smeekt om een nieuw inclusief elan dat een stevige reactie kan bieden aan allerlei stemmen die verworven rechten willen terugschroeven of beperken, of bepaalde doelgroepen marginaliseren. Het momentum om breder te gaan is absoluut NU. Om onszelf relevant te houden moeten we meer dan ooit de stem vertolken van álle vrouwen, van iedereen die zichzelf feminist noemt, en met een vernieuwde, gezamenlijke alertheid waken over gelijke kansen en rechten. Het is niet enkel een manier om naar alle verschillen buiten jezelf kijken en deze te omarmen, maar ook om de vele vrouwen in jezelf te herkennen.

Ik doe dan ook een warme oproep op deze dag om te kiezen voor meer empathie en verbeelding. Laten we bewust kiezen voor een nieuw inclusief verhaal dat ons in staat stelt om op een dynamische en collectieve manier de boodschap van verbondenheid uit te dragen en de hand te reiken naar iedereen die mee wil stappen in dit verhaal. We moeten ernaar streven om niet enkel grenzen te verleggen, maar ook op te heffen, zoals de Marokkaanse sociologe Fatima Mernissi al zo mooi beschreef “My specialty, on which I have been working my entire life, is ‘la frontière’, the boundary. Why do we need boundaries? I could never understand it.”

Inclusiviteit houdt ook vragen in. Het vraagt het vermogen om de gangbare orde in vraag te stellen, maar tegelijkertijd vraagt het ook een grote mate van zelfreflectie en het open staan voor andere waarheden. Dat vergt vertrouwen en dapperheid. Intersectioneel denken is een tool die je hierbij helpt door de verschillende lagen van iemands identiteit te bekijken. Welke kruispunten zijn er tussen mensen? Wat verbindt ons met elkaar en waarin onderscheiden we ons? Bij intersectionaliteit ben je je ervan bewust dat mensen op meerdere assen kunnen afwijken van ‘de norm’, dat die assen elkaar beïnvloeden en dat dat iemands positie in de maatschappij bepaalt. Iemand kan vrouw zijn en zwart. En alleenstaande moeder met enkel diploma secundair onderwijs. Verschillende mensen leven op verschillende posities in de maatschappij. Sommige posities dragen meer privileges in zich dan andere, en sommige posities zijn hebben meer last van uitsluiting. Bewustwording van je positie in dit systeem en die van de ander kan verhelderend en inclusief werken.

Sommige bewegingen dragen veel woede in zich. Er klinkt verbittering in door, als het nu gaat om vrouwen die eindelijk rechtvaardigheid eisen, of tegenbewegingen die rechtse klanken laten horen. Dat is moeilijk en gevaarlijk, en dergelijke negatieve emoties – die vaak wel te begrijpen zijn – leiden tot een polarisering waardoor men zelfs niet meer in dialoog wil gaan. Dat is jammer. Het zal nooit gemakkelijk zijn om diepgewortelde onrechtvaardigheid aan te pakken. Het zijn niet enkel individuen die moeten veranderen, maar onze hele cultuur, de manier waarop we met elkaar omgaan en naar elkaar kijken. Mannen naar vrouwen en vice versa, wij allemaal naar mensen met een andere herkomst dan de onze, en naar iedereen die afwijkt van een bepaalde geïnstitutionaliseerde norm ook. Oprecht kijken en luisteren is daarbij nuttiger dan met elkaar omgaan alsof we dingen van elkaar moeten gedaan krijgen.

Laten we daarom op Vrouwendag onze empathie en verbeelding gebruiken, voorbij de begrenzingen van onze geïnstitutionaliseerde exclusieve denkkaders. Laten we niet enkel de bestaande orde overhoop halen, maar nieuwe manieren van samenleven verhalen als alternatieven voor de patriarchale en neoliberale modellen die systematisch en inherent aan uitsluiting doen.