Wie zegt dat een horloge zwaar moet zijn?

Richard Mille is een buiten-beentje in de wereld van de Haute Horlogerie. Omdat hij in de eenentwintigste eeuw debuteerde als horlogemaker en daarvoor eenentwintigste-eeuwse materialen en concepten koos.

Richard Mille heeft een lange aanloop genomen voor hij zijn eigen zaak startte. Hij studeerde marketing, werkte voor Matra Horlogeries, kwam bij Mauboussin terecht en besloot aan het einde van vorige eeuw zijn eigen visie te volgen. Omdat hij, zoals hij het zelf zegt, aan het Enzo Ferrarisyndroom leed. Die was niet eens ingenieur, maar wist duivels goed welke auto hij wilde maken. Zoals Richard Mille geen horlogeopleiding doorlopen heeft, maar toch precies weet hoe zijn horloges moeten ogen.

“Het blijft me verbazen hoe horlogebouwers gebruikmaken van eenentwintigste-eeuwse technieken en materialen om er horloges mee te bouwen uit de negentiende eeuw. Terwijl ik het altijd wat breder heb gezien. Dat komt door mijn belangstelling voor mechaniek in het algemeen, voor oldtimers, vliegtuigen en zelfs ruimtetuigen in het bijzonder. Van die kennis wilde ik een synthese maken en daarmee mijn eigen merk doordrukken. Ik had geen keuze, want ik had geen naam om op terug te vallen en geen traditie van twee eeuwen achter me. Ik had wel een concept en wilde dat het concept de componenten zou bepalen. En niet dat de componenten het uurwerk zouden definiëren, zoals zo vaak gebeurt.”

Zijn eerste creatie verscheen in 2001 ten tonele – symbolischer kon het niet. De RM 001 verraste vriend en vijand. Hij zag er niet alleen brutaal eigentijds uit, maar hij getuigde vooral van het kunnen van de maker. Voorzien van een tourbillon, duidelijk leesbare cijfers, een tonvorm en een heel eigen stijl. Richard Mille stond niet boven of onder de concurrentie, omdat hij gezworen had om niet de zoveelste kloon van een bestaand model te ontwerpen. Hij had gewoon geen concurrenten. Hij stond ernaast. In een heel eigen niche. Tien jaar later is de levensvatbaarheid van Richard Milles niche bewezen. Midden in de crisis was her en der een gedempt klagen te horen, omdat de verkoop terugliep. Ook Mille had reden tot klagen, maar wel om een heel andere reden : hij kon de vraag niet volgen. Wegens te weinig specialisten in huis die de uurwerken waarvan hij gedroomd had tot hoogtechnologische tijdmeters konden omzetten. Horloges die met de modernste machines werden vervaardigd én met de hand afgewerkt. Een unieke combinatie, en niet goedkoop : de gemiddelde prijs van een Richard Mille schommelt rond de 250.000 euro, met een paar duurdere uitschieters. Hij slaagt er momenteel in om jaarlijks ongeveer tweeduizend exemplaren af te leveren, en dat blijkt te weinig. Er staan drie keer zoveel kopers te dringen.

Die kopers blijken bovendien kenners, die al uitkijken naar iets anders. Een Richard Mille is een uurwerk voor liefhebbers met een gerijpte smaak, met tal van verwijzingen naar de formule 1, de ruimtevaart en de vliegtuigindustrie.

“De formule 1 is een dankbare achtergrond én een inspirator omdat de evolutie er zo snel gaat en de uitdagingen er zo hoog zijn. De materialen worden aan de hoogste eisen onderworpen en in de meest ondankbare omstandigheden gebruikt. Ze moeten licht én duurzaam zijn, terwijl het geheel van de onderdelen ook nog efficiënt en harmonisch moet worden uitgebouwd. Want je mag dan al duizend pk uit een motor weten te halen, je hebt er niets aan, als je die krachten niet op de weg kunt overzetten. En de volgende grand prix moet je weer beter doen. Die instelling om je in te zetten voor het beste, het lichtste, het meest duurzame en het meest efficiënte klinkt ons vertrouwd in de oren. Vanzelfsprekend is dat niet, want een vreemde traditie wil dat een kwaliteitshorloge zwaar moet zijn. Dat heeft met perceivedquality te maken en met het rare idee dat gewicht associeert met stevigheid en kwaliteit. Terwijl het zoveel moeilijker is om eenzelfde kwaliteit te bereiken bij minder gewicht. Maar het kan, als je bereid bent om nieuwe materialen te gaan zoeken, én de methodes onder de knie krijgt om ze op een efficiënte manier te gebruiken.”

Zakhorloge

Toch is Richard Mille niet de slaaf van de autotechniek. Omdat zoiets niet in zijn aard ligt. Hij voelt zich een vrij man die Parijs verlaten heeft om op het Bretonse platteland te gaan wonen en in oldtimers naast het technische aspect ook de esthetiek weet te appreciëren. Zeker als die ontstaan is in de handen van een beeldhouwer of een artiest, zoals dat met koetswerkbouwers tot voor de Tweede Wereldoorlog het geval was. Bij zijn horloges wilde hij dan ook graag nog wat extra’s toevoegen : een vleugje architectuur en zelfs een beetje lifestyle. Zo bracht hij vorig jaar een zakhorloge op de markt, het model RM020, omdat iedereen volhield dat het zakhorloge passé was, en er dus geen markt voor was.

“Dat hadden ze dus allemaal mis, het volstond om het zakhorloge af te stoffen en het te vertalen naar moderne tijden”, aldus de ontwerper die er een tourbillon met dubbele veerton in liet monteren met een loopreserve van tien dagen. Het behoorlijk grote zakhorloge (62 x 52 mm) kan ook losgehaakt worden van zijn ketting in titanium en als pendulette de bureau gebruikt.”

Richard Mille, die nochtans marketing studeerde, wijst marktstudies af omdat ze altijd tot producten leiden die vol compromissen steken. Hij ontwerpt liever instinctief, vanuit de buik. Hij zoekt de grootste specialisten om mee in zee te gaan, zoals Audemars Piguet of Renaud & Papi Vorig jaar verbaasde hij de wereld met een zeer technisch vrouwenhorloge, voorzien van een tourbillon en diamantjes : de RM019. De huisstijl zit in de tonvorm, stervormige vijzen, ergonomische lijn en zichtbaar loopwerk.

Ook een buitenbeentje was een rond duikershorloge met tourbillon, de RM025, waar zeven jaar studie aan voorafging. Dat het afweek van de tonvorm en rond was, had alles te maken met het feit dat alleen een ronde constructie die perfecte waterdichtheid kon garanderen. Maar nog verrassender was de RM018, Hommage à Boucheron, het oudste huis aan de Parijse Place Vendôme. Richard Mille had het zich gemakkelijk kunnen maken door her en der wat met diamantjes te strooien op de wijzers of op de kast, maar hij pakte het helemaal anders aan en verving een aantal raderwerken door edelstenen, en eentje zelfs gewoon door een kleine diamant. Een sterk staaltje van inventiviteit en symbiose tussen de haute joaillerie en de haute horlogerie, in oplage beperkt tot dertig stuks.

Mille houdt van sterke staaltjes en is niet bang om zijn producten in ultieme omstandigheden te laten testen. Formule 1-rijder Felipe Massa draagt in zijn racewagen al jaren een Richard Mille, Rafael Nadal tennist ermee. En dat zonder averij aan de fragiele tourbillonconstructie. De ontwerper is er gerust op, in de ontwikkelingsfase heeft hij de meest extreme omstandigheden ingecalculeerd.

Tekst Pierre Darge

Ook zonder opleiding weet Mille hoe zijn horloges moeten ogen.

Gemiddeld 250.000 euro, maar Mille kan de vraag niet volgen.