Transformers, mutanten en andere kameleons

Lady Gaga is de Hulk van de eenentwintigste eeuw. En Madonna de Boris Karloff. Wie in de popcultuur relevant wilt blijven, moet zichzelf regelmatig heruitvinden.

uiteindelijk staat alleen Madonna nog overeind. Michael Jackson en Whitney Houston zijn dood, Prince telt nog nauwelijks mee. De supernova’s van de jaren tachtig zijn uitgedoofd. Neergestort, in sommige gevallen, of geëxplodeerd, zoals de Marilyn Monroe van de X-generatie, wijlen Anna Nicole Smith.

Zeker, Madonna krijgt nog stadions gevuld, zij het vooral met oudere jongeren. En Kylie Minogue scoort nog geregeld een perfecte pophit. Maar in het popcultureel discours heeft Madonna geen belang meer (haar jongste album, MDNA, is een gênante sof). Niet erg. De megaster heeft intussen een gekloonde versie van zichzelf, en dat volstaat. Lady Gaga is in velerlei opzicht precies hetzelfde personage. Alleen jonger.

Madonna en Michael Jackson begrepen destijds dat ze hun hongerige publiek voortdurend moesten blijven voeden. Gespreksmateriaal leveren. Present blijven in het collectieve geheugen. Ze werden, om de terminologie van Gaga te gebruiken, Fame Monsters. Ze waren niet langer één welomlijnd personage, maar werden om de haverklap een ánder personage. In de traditie van de Griekse goden, T-1000 in Terminator, Barbapapa, of recenter, Taylor Lautner in Twilight (grrr).

Michael Jackson werd aldus een weerwolf. Madonna was maagd en Material Girl, nu eens blond dan weer platina. Gevolgd door donkerbruin, zwart, naturel (of iets wat erop leek), en tot slot terug naar af ( Blonde Ambition is een haarkleur). Madonna maakte van haar lichaam een machine, letterlijk : een spierenbundel. Ze ging uit de kleren (in het gezelschap van onder anderen Naomi Campbell). Ze zei haar gedacht, Truth or Dare. En de hele wereld hing aan haar lippen.

De kleerkast van Gaga

Lady Gaga, geboren in 1986, is net zo expressief en flamboyant als Madonna in de periode 1985-’92, tussen Into The Groove en haar laatste belangrijke album, Erotica ( Ray Of Light wordt doorgaans zwaar overschat, maar dat terzijde). Gaga is ook net iets extremer, al zijn we in 2012 meer gewend dan in de late jaren tachtig. Madonna heeft in haar tijd allicht meer mensen écht versteld doen staan.

Toen Gaga plotseling op de cover van Vogue Hommes Japan verscheen als jongeman (genaamd : Jo Calderone) werd daar niet veel herrie over gemaakt. Toen Justin Bieber eindelijk zijn lokken afknipte (de zogeheten Bieber bangs), was dat wél wereldnieuws. En goed voor een verlies van tachtigduizend van zijn volgers op Twitter. Een ander tijdperk, andere prioriteiten.

Het grote verschil tussen Madonna en Lady Gaga ? De laatste heeft meer credibility als het om mode gaat. Kort samengevat : Madonna draagt mode, en Gaga maakt mode. Madonna laat zich sinds jaar en dag leiden door styliste Arianne Phillips (in de video voor Gimme All Your Luvin’ draagt ze onder meer Burberry, Norma Kamali en Dolce e Gabbana). Een traditionele manier van werken in de showbusiness. Gaga, daarentegen, heeft haar Haus of Gaga, een creatief productieteam dat verantwoordelijk is voor haar dagdagelijkse garderobe, haar podiumoutfits – waaronder haar fameuze jurk gemaakt van lappen vlees – en haar kapsels. Het collectief heeft een eigen website, haus-of-gaga.com. Het belangrijkste lid is Nicola Formichetti : gereputeerd stylist (hij is fashion director van het eerder vermelde Vogue Hommes Japan en consultant van onder andere de winkelketen Uniqlo), maar ook artistiek directeur van Mugler. Lady Gaga werd nauw betrokken bij de herlancering van dat Franse merk. Ze zorgde voor de soundtrack van Formichetti’s eerste show, en liep later ook mee op de catwalk. Een win-winrelatie : de popster gaf de stijlgoeroe meer aanzien, en de stijlgoeroe gaf de popster geloofwaardigheid (noem het respect) in de modescène.

Popprototype

Gaga heeft geleerd van Madonna. En die heeft op haar beurt geleerd van Cher, het prototype inzake transformers met een gevoel voor theatraliteit. Cher dwarrelt door de popcultuur sinds de vroege jaren zestig. Ze was achtergrondzangeresje op de sessies van producer Phil Spector, scoorde hits met Sonny Bono (en solo). In de jaren zeventig had ze haar eigen, bijzonder populaire variétéshow op televisie. Ze pronkte toen in een niet bij te houden aantal spectaculaire looks : squaw met indianenlokken, biker chick, diva in een glitterjurk van ontwerper Bob Mackie.

In de jaren tachtig was Cher achtereenvolgens een ernstige actrice (in uitstekende drama’s als Come Back to the Five and Dime, Jimmy Dean, Jimmy Dean of Silkwood), en een in niets dan panty’s en lederen jekker geklede kapitein op een oorlogsschip vol matrozen (de video van haar hit If I Could Turn Back Time). Ze overleefde de nineties en de noughties als fitnesscoach ( Cher Fitness : A New Attitude en Cher Fitness : A Body Confidence) ; discotheek- legende ( Believe : Cher was 52, en de oudste vrouw aller tijden op nummer 1 in de Amerikaanse top 100) ; actrice (ze speelde Christina Aguilera van het dak in Burlesque) ; en performer in Las Vegas. Ze nam al die tijd nooit een blad voor de mond (” If I want to put tits on my back, it’s nobody’s business but my own“). En ze is ook nu nog niet uitgezongen. Ze bereidt haar 26ste langspeelplaat voor. Daarop zou ook een vorig jaar opgenomen duet staan met Lady Gaga, The Greatest Thing. Wie doet beter ?

Madonna allicht niet. Die lijkt uit de ring gestapt (zij het niet uit de arena). Gaga heeft aangekondigd dat ze voorlopig geen interviews meer geeft. Enkele weken geleden plaatste ze online een foto van zichzelf zonder make-up. Is Gaga het spel moe, of is Gaga-puur-natuur haar laatste incarnatie ?

DOOR JESSE BROUNS

Het grote verschil tussen Madonna en Lady Gaga ? Madonna draagt mode, Lady Gaga maakt mode

Jean-Paul Goude transformeerde Grace Jones onder meer in een Citroën CX

Is Gaga het spel van vermommenmoe, of is Gaga-puur-natuur haar laatste incarnatie ?