Smalfilm

Ik vier dit jaar geen kerst”, zegt mijn poetsvrouw met ogen waarin ik het ijs op de Siberische steppe hoor kraken. Ze heeft in deze periode twee geliefden verloren en ik begrijp wat ze bedoelt. Ook voor mij hebben de eindejaarsfeesten altijd iets van een massaal luchtbombardement. Je moet zorgen dat je onderdak vindt in de dichtstbijzijnde schuilkelder, voor de bommenluiken zich openen.

Voor wie het goed heeft, is Kerstmis een soort tussentijdse inventaris. Een moment om behaaglijk achterover te leunen en terug te blikken op de zegen en weldaden die je het afgelopen jaar te beurt zijn gevallen. O wee echter als het je minder voor de wind is gegaan. Dan ontplooien de feesten zich in hun volle wreedheid en krijgen ze iets buitengewoon confronterends. Met als schrijnendste voorbeeld de dvd waarover ik las, en die je kunt afspelen om je eenzaamheid te doorbreken. Er staan vrolijke mensen op, die nadrukkelijk in de lens kijken om je het gevoel te geven dat je samen zit te feesten.

Toevalligerwijs heb ik de afgelopen weken vaak naar dergelijke dvd’s zitten gapen. De mensen die erin figureerden, waren geen wildvreemde feestvierders, maar jongere versies van mijn eigen familieleden. Ik heb me zo’n toestel aangeschaft waarmee je videobanden op dvd’s kunt kopiëren. Daar ben ik al wekenlang mee aan de slag, om alle oude smalfilmbeelden die ik bezit te digitaliseren. Dat zijn er nogal wat. Mijn vader was een verwoed amateurcineast, die altijd wel ergens op de loer lag met zijn camera. Geen patisserieverpakking was voor hem veilig, want het mica daarvan was uitermate geschikt om filters van te vervaardigen. Ze voorzagen ons van een flouartistique, deden ons in viervoud rond onszelf roteren of veranderden elk kaarslichtje in een feeërieke ster. Dat laatste is opvallend vaak het geval, vermits een groot deel van de filmpjes tijdens de feestdagen gedraaid zijn, de enige periode waarin wij allemaal samen waren. Wij, dat waren : mijn grootmoeder en mijn grootvader, mijn vader, mijn moeder en ik.

Ik herinner me dat we het in die tijd nogal vervelend vonden, dat eeuwige gedoe met die camera. Het verstoorde de ongedwongenheid van de feesten, terwijl de spotlights je deden puffen van de warmte. Eventuele kritiek werd door mijn vader weggewuifd met zijn vaste argument dat die filmpjes later zulke mooie herinneringen zouden zijn.

Een kwarteeuw na datum blijkt dat te kloppen, hoewel hij waarschijnlijk nooit vermoed heeft dat er zoveel droefheid in zou liggen. Wat is er zieliger dan een gefarceerde ananas uit december 1981, waar tengevolge van de hitte een kwak slagroom afdruipt ? Mijn grootmoeder misschien, die nu zit vastgekluisterd aan een rolstoel, maar op die beelden nog vrolijk de vogeltjesdans doet. Zelf blaak ik van gezondheid. Ik heb blozende wangen, van dat sluike puberhaar en een zwoele blik die laat vermoeden dat de hormonen hun werk beginnen te doen. Met onhandige vingers peuter ik de verpakking los van mijn cadeautje, dat een grammofoonplaat blijkt te zijn : Bohemian Rhapsody van Queen.

Mijn vader en grootvader hadden iets met Freddie Mercury gemeen dat ze toen nog niet wisten : hun dagen waren geteld. Als je de jaargangen 1980, 1981 en 1982 na elkaar bekijkt, zie je hoe mijn voorgangers bijna letterlijk verwelken. Hun wangen vallen in. Hun ogen worden doffer. Hun schouders krommen zich, alsof het hoofd zich klaarmaakt om zich op het hakblok te leggen. We hebben veel van het orkest van de Titanic, zoals we daar zitten te zingen en te dansen, elkaar zoenen op de wang en van die vuurstokjes aanstekend die in het West-Vlaams fisters worden genoemd.

Deze beelden van zeer ver beletten me niet dit jaar voorbereidingen te treffen voor de feesten. Ik heb snoeren opgehangen met kubusjes en hartjes die een blauwig licht verspreiden. Ik luister naar #1 Crush van Garbage en naar Fantastig toch van Eva De Roovere, beide bijzonder geschikt om het duister van deze periode te betoveren. De lekkernijen zijn besteld, laat de bommenluiken zich maar openen. Ook ben ik van plan een camcorder aan te schaffen, waarop ik op mijn beurt tafereeltjes vast kan leggen die het waard zijn om bewaard te worden voor het nageslacht.

Reacties : jp.mulders@skynet.be

Jean-Paul Mulders