Rolando Villazón : Mexicaanse golf

Hij heeft een prachtige soepele stem, is een begenadigd acteur en een tornado in zakformaat. De Mexicaanse tenor Rolando Villazón bestormt de operapodia van de wereld.

Banzai !” Het is niet de begroeting die je verwacht van een man die door kenners en publiek als een van de prominentste operastemmen van de 21e eeuw beschouwd wordt. Met zijn pezige lijf ziet Rolando Villazón (35) er ook niet uit als een tenor. Een danser veeleer, of waarom niet, een torero. En zeggen dat hij ooit op een seminarie zat, met de bedoeling priester te worden. Villazón stamt dan ook niet uit een muzikale familie. De eerste keer dat hij in zijn geboortestad Mexico City opera hoorde, was via Perhaps love, een cross-overproject van Placido Domingo en John Denver. Zo onder de indruk was hij van Domingo’s stem dat hij al diens platen ging kopen en als elfjarige zang- en danslessen ging volgen aan de Espacios Academie voor podiumkunsten. Het schoolconcert van 1992 maakte een eind aan zijn priesterdroom. Zijn mentor op het seminarie, een katholieke priester, woonde het bij en wist meteen dat zijn pupil een andere roeping had. “Hij trakteerde mij op een tequila en zei : ‘Als je debuteert in de Metropolitan wil ik erbij zijn.’ En zo is het gebeurd.”

Placido Domingo speelt nog altijd een prominente rol in Villazóns carrière. Niet alleen won de jonge Mexicaan in 1999 een rist prijzen in Domingo’s Operalia wedstrijd, Domingo was het ook die hem samenbracht met de beeldschone Russische sopraan Anna Netrebko, met wie hij het nieuwe droomkoppel van de operawereld vormt. Op het podium althans, want in het dagelijks leven is Villazón al veel jaren getrouwd met zijn jeugdliefde Lucia. Voor de Netrebko-Villazón opvoering van La Traviata op de Salzburger Festspielen van 2005 liep het storm, liefhebbers zwaaiden met blanco cheques voor tickets en iemand wilde er zelfs een cruise naar de Cariben voor inruilen. Een interview met de energieke tenor is altijd een belevenis, ook als hij maar op halve kracht werkt, zoals die dag in Wenen. De vorige avond moest hij een optreden in de Staatsoper afzeggen, maar voor twee journalisten die helemaal uit België kwamen, wil hij zijn bed nog wel uit. En ook al ziet hij er een beetje pips uit, zijn gevoel voor humor laat hem niet in de steek. Een wit vlekje op zijn zwarte broek ? Villazón grijpt naar de viltstift waarmee hij net autogrammen uitdeelde en verft het vlekje zwart. Niet voor niets is hij ook een begenadigd karikaturist. Een brede grijns, twee zware wenkbrauwen die de polka dansen in zijn expressieve gezicht, Mr Bean meets Antonio Banderas is er klaar voor.

Mag u eigenlijk wel praten ?

Praten wel, zingen niet. Ik had last van een infectie, na de opvoering van Hoffmans vertellingen voelde ik dat mijn stem nog niet voldoende hersteld was. Daarom heb ik gisteren verstek moeten laten gaan voor La Bohème. Elke operazanger moet voorzichtig zijn met zijn stem en ik ben iemand die op het podium graag alles geeft.

U hebt al vaak Rodolfo gezongen, in verschillende producties. Is dat nog een uitdaging ?

Opera is een ploegsport. Een andere Mimi, een andere regisseur en dirigent betekent ook een andere Rodolfo. Telkens als ik La Bohème zing, is het alsof het de eerste keer is. Niet alleen omdat ik meer ervaring heb en mijn techniek veranderd is, maar doordat ik intussen ook andere rollen vertolkt heb : Don José, Romeo, Hoffman. En meer mensen heb leren kennen, meer boeken gelezen heb en meer zonsondergangen gezien. Dat alles voegt iets toe aan mijn palet en de tegenspelers doen de rest. Dat geeft elke voorstelling nieuw bloed. Ik mag er niet aan denken dat ik in New York, Bregenz en Wenen krek hetzelfde zou doen.

Wordt u graag iemand anders op het podium ?

Absoluut. Rolando Villazón laat ik het liefst in de kleedkamer. Ik ben een kameleon : ik verklaar niet, bekritiseer niet, veroordeel niet, ik probeer het personage te voelen, te zijn. Het is een beetje zoals psychotherapie, heel reinigend. En ik word er nog voor betaald ook. Nogmaals, opera is teamwork, als we allemaal ons personage worden, dan gebeurt er tijdens die drie en een half uur iets magisch, dan is opera meer dan zomaar entertainment, voor iedereen die er deel aan heeft.

Samen met Anna Netrebko werd u tot het nieuwe Dreamteam van de opera gebombardeerd. Is dat niet beperkend voor jullie respectieve carrières ?

Nee, we hebben elk onze carrière en op dat pad komen we elkaar soms tegen. Zowel qua stem als leeftijd passen we goed bij elkaar, het publiek ziet ons graag samen en natuurlijk willen zowel dat platenmaatschappij als concertpromotors en opera-intendanten dat exploiteren. In de komende maanden zijn er een paar concerten gepland en een Manon en een Romeo en Julia in de Metropolitan, wat goed is voor de promotie van de cd Duets. Binnenkort nemen we ook een La Bohème op en er is sprake van een Jolanta, maar het is echt niet onze bedoeling om een handelsmerk te worden. We proberen in de eerste plaats explorerende artiesten te blijven die elkaar én het publiek verrassen. En daarnaast is er nog veel ruimte voor eigen projecten : ik ga Werther zingen, daar is mijn tegenspeelster een mezzo. Omgekeerd zijn er veel mooie rollen voor Anna in opera’s waarvoor ik niet de juiste tenor ben.

Als twee topzangers een duet opnemen, is er dan competitie : die hoge noot net iets langer aanhouden dan de ander ?

Ik had het nog nooit gedaan, een cd met duetten opnemen. Het heeft iets van dubbelspel in het tennis : je moet niet alleen zelf goed presteren, je partner moet er ook goed uitkomen. Zo’n samenwerking is geen sinecure, er moeten knopen doorgehakt worden. Hoe geven we de juiste emotie aan de muziek, daar was het ons om te doen. En nee, daarbij was er geen wedijver, maar wederzijdse inspiratie en gedeelde energie. Hoe vaak is je partner bereid een passage over te doen, daar komt het op neer. Je moet allebei tevreden zijn met het resultaat. En ja, als er al eens één van ons tweeën een noot iets langer aanhield, dan maakten we daar grapjes over.

Jullie zien er ook heel geloofwaardig uit als jonge geliefden. Wat is er gebeurd met de corpulente diva’s van weleer, de tenors met de enorme borstkas ?

De tijden zijn veranderd. Film, televisie, het internet bepalen voor een groot deel wat de mensen nu willen zien. Pas op, er zijn rollen die een grote kracht vergen. Ik mag er niet aan denken om Tristan te zingen, daarvoor ben ik een te iel ventje. Maar het stereotiepe van de dikke tenor klopt ook niet helemaal : Del Monaco had een prachtlijf, Di Stefano ook. En Franco Corelli, van een stuk gesproken. Bij de vrouwen had je Callas, Tebaldi, Sutherland, Stratas. Er heeft altijd schoon volk op de planken gestaan. Anderzijds : ook in het echte leven worden mensen die niet aan de schoonheidsnormen voldoen verliefd en door jaloezie verteerd. Een vrouw van tachtig kilo die aan de tering ligt te sterven ? Ja kijk, daarvoor ben je acteur. Ik heb Romeo weten vertolken door een vijftiger en die deed dat met zoveel vuur dat ik helemaal meegesleept werd. Dat is de magie van het theater.

Plant u uw carrière in functie van uw stem ?

Dat probeer ik te doen, maar mijn stem verandert voortdurend. Wat wordt mijn volgende Verdi, zo probeer ik te plannen. Vaak gebeurt dat in samenspraak met operahuizen. Tosca, dat was een idee dat in Berlijn tot stand kwam. Maar ik zou nooit Cavaradossi zingen in de Met, en al evenmin Don Jose. Dat zijn heel dramatische rollen en in die enorme zaal van de Met ziet de helft van het publiek alleen maar bewegende poppetjes. Dan zijn de mensen afgesneden van het personage en blijft alleen de stem als kanaal over. Zo wil ik niet werken, tenslotte is opera muziektheater. Maar wat de planning betreft, ik heb nu al engagementen voor 2010 en 2011. Op papier ziet dat er logisch uit, maar dan denk ik ineens : verdraaid, dan is mijn oudste 8. Nu zijn mijn zoontjes nog heel jong, 4 en 2,5. Echte kofferkinderen, volgens mij denken ze dat hun vader circusartiest is. Over een paar jaar zal het niet meer zo gemakkelijk zijn ze overal mee te nemen.

U hebt veel aan uw vrouw te danken, las ik.

Kijk, het is niet simpel om in Mexico operazanger te worden. Soms twijfelde ik aan mezelf, overwoog ik om op te geven en leraar geschiedenis te worden. Maar mijn vrouw is altijd in mij blijven geloven. Toen ze op mij verliefd werd, was dat ook omdat ik die droom had. Als ik er de brui aan had gegeven, zou ik haar diep teleurgesteld hebben.

Ook Placido Domingo heeft een beslissende rol in uw leven gespeeld.

Toen ik hem hoorde zingen, wist ik dat ik operazanger wilde worden. Intussen heb ik al vaak met hem samengewerkt, onder zijn leiding heb ik een cd met zarzuela-aria’s opgenomen. We tennissen samen, we drinken samen pinten. En toch zal ik hem nooit Placido noemen. Voor mij is hij maestro Domingo, de grootste die het podium ooit voortbracht, een God die van de Olympus afdaalde.

Aan de top blijven is even hard labeur als aan de top geraken, zei Renée Fleming me tijdens een interview. Geeft u haar gelijk ?

De top, waar is dat ? Het is beter om in beweging te blijven. Natuurlijk vind ik het heerlijk om in de beste theaters te werken. Maar waar het allemaal mee begonnen is, het vurige kooltje dat mij maakt tot wie ik ben, is het plezier van het zingen. Of beter nog, van mijn stem tot een onderdeel van een performance te maken. Dat plezier was even groot in het conservatorium als nu in de Met, Covent Garden of de Staatsoper. En ja, dan is er de buitenkant : platencontracten, televisieshows, interviews. Best mogelijk dat er een moment komt dat ik denk : ‘Shoot, ik zing dit seizoen niet in Covent Garden, er is nu een nieuwe jonge tenor die in de schijnwerper staat.’ Maar dat zal niets veranderen aan de kern, dat vurige kooltje in mij. Maestro Barenboim zei ooit : ‘Weet je waarom roem belangrijk is ? Niet opdat je ’s morgens in de spiegel zou kunnen kijken : O mijn god, wat ben ik toch fantastisch ! Nee, roem betekent vrijheid.’ Toen ik een cd met muziek van Monteverdi opnam, zei iedereen : ‘Barokmuziek ! Wat haalt hij nu in zijn hoofd ?’ Ik heb er veel plezier aan beleefd en het werd een succes, maar als ik niet beroemd was, had ik dat project nooit verkocht gekregen. Anderzijds : opera is een genadeloos eerlijk medium : als wat je doet alleen door roem en glorie gedicteerd wordt en niet door artistieke integriteit, heb je binnen de kortste keren afgedaan.

Door Linda Asselbergs