Oeroud en toch nieuw

Niet alle hedendaagse gebouwen zijn van beton en ogen futuristisch, vooral buiten Europa experimenteren innoverende bouwmeesters met traditionele technieken. Deze alternatieve architectuur is het voorwerp van een tentoonstelling en een Europese architectuurprijs van Belgische origine.

Deze markante projecten zijn te bewonderen op de tentoonstelling Alter Architecture die loopt van 23 oktober 2005 tot 26 maart 2006 in de Fondation pour L’Architecture, Kluisstraat 55, 1050 Brussel. Info : 02 642 24 80 of www.fondationpourlarchitecture.be

De hedendaagse architectuur mag dan vrij verscheiden zijn van vorm en stijl, constructief vallen de meeste ingenieurs en architecten terug op dezelfde technieken en materialen. In de traditionele architectuur zijn de verschillen in bouwstijl en -techniek veel groter. In Afrika wordt er bijvoorbeeld ongebakken klei gebruikt, in Latijns-Amerika bamboe. Gelukkig gaan niet alle tradities verloren, sommige ontwerpers gaan ze zelfs hergebruiken. De originele tentoonstelling Alter Architecture in de Brusselse Fondation pour l’Architecture levert daarvan een schitterend bewijs. Er worden diverse projecten getoond van buiten Europa die interessante alternatieven bieden voor de toekomst, want de meeste ontwerpers gebruiken gerecycleerde en ecologische bouwmaterialen. Ze zijn de tenoren van het duurzame bouwen dat ook bij ons populair wordt. Hun werk wordt niet alleen via foto’s, tekeningen en maquettes getoond, sommige projecten worden op verkleinde schaal heropgebouwd. De vormgeving is soms verrassend modern. Zo bouwt de Columbiaan Simon Velez ‘hedendaagse’ bruggen van bamboe. Ook de zandiglo’s van de Amerikaanse architect van Iraanse origine, Nader Khalili, zijn betoverend mooi en blijken bijzonder functioneel. In de Mojavewoestijn in Californië ontwikkelde hij – oorspronkelijk in opdracht van de Nasa en bestemd voor de maanexpedities -, een soort noodwoningen, de zogenaamde Sandbag Shelters, die in een mum van tijd voor drie à vijf personen kunnen worden opgetrokken met zandzakken. Deze iglo’s zijn doodsimpel van constructie en verslinden amper bouwmaterialen. Het gaat om op elkaar gestapelde worstvormige zandzakken. De constructie heeft een aërodynamische vorm, trotseert orkanen, is bestand tegen aardbevingen en verkoelend in een warm klimaat. Deze structuren werden op grote schaal uitgetest in oorlogsgebieden in het Nabije Oosten. Het project wordt trouwens door tal van NGO’s en de Verenigde Naties gesteund. Deze zandiglo’s zijn bovendien, zoals de meeste projecten die op de tentoonstelling worden voorgesteld, gemaakt van materialen die biologisch afbreekbaar zijn : een aspect dat door de conventionele architectuur meestal wordt verwaarloosd.

Prijs voor ecologische architectuur

De tentoonstelling sluit aan op de Europese Architectuurprijs Philippe Rotthier die dit jaar voor de zevende maal wordt uitgereikt. De Belgische architect Rotthier zet zich sinds een kwarteeuw in voor een ecologische architectuur die respect heeft voor de omgeving. Hiervoor reikt hij een prijs uit aan projecten van over de hele wereld, die zich inzetten voor wat hij de ‘reconstructie van de stad’ noemt. De juryleden worden gerecruteerd in kringen van kunsthistorici, schrijvers, kunstenaars, architecten en soms zelfs politici. Dit jaar gaat de prijs van 30.000 euro naar de befaamde regisseur en muzikant Emir Kusturica voor de bouw van het Küstendorf in Servië. Hij heeft zijn dorp, dat in de oorlog verloren ging, heropgebouwd met traditionele technieken, om het onder meer als decor te gebruiken voor de film La vie est un miracle. In het houten dorp worden seminaries georganiseerd voor cineasten en musici.

De tweede prijs ging naar architect Ariel Balmassière voor de puike restauratie van het Zuid-Franse Uzès en naar de hedendaagse heraanleg van het Portugese dorp Luz door de ontwerpers Pedro Pacheco en Marie Clément.

Door Piet Swimberghe