Mode- en celebrityfotograaf Mario Testino maakte de voorbije dertig jaar iconische portretten van vrouwen als prinses Diana, Kate Moss en Madonna. In Sir, zijn meest ambitieuze boek tot nu toe, spelen mannen de hoofdrol.
Mario Testino is geboren in een grote Peruviaanse familie, als oudste van zes kinderen. Vraag hem waar hij het best gedijt, en zijn antwoordt luidt “in het epicentrum van het leven”, vol opwinding en mensen. Mede daarom werden vroege plannen om priester te worden hem al gauw uit het hoofd gepraat. Niet dat Testino (60) te klagen heeft. Als mode- en celebrityfotograaf is hij kind aan huis bij modellen, acteurs en artiesten en bij de zwaargewichten van de mode- en magazinewereld. De biënnale van Venetië, prestigieuze filmfestivals, de Oscars : geen jetsetevenement of Testino staat op de gastenlijst. Zijn wereld is al even glamoureus en sexy – Vogue, feestjes met Kate Moss en Gisele Bündchen, Braziliaanse stranden – als aristocratisch en traditioneel. Onder meer het Britse, Nederlandse en Noorse koningshuis bestelden portretten bij hem.
Minder bekend zijn de duizenden modebeelden, snapshots en portretten die de zelf mediaschuwe autodidact sinds de jaren tachtig heeft genomen van mannen. Van A-listers als Brad Pitt, George Clooney, Colin Firth en Jay Z (in een geruit pak, met pochet en borsalino), maar ook van Russische soldaten, dandy’s, nerds en gebruinde binken in Rio de Janeiro. In Sir, een verkenning van de mannelijke identiteit in al haar vormen, spelen ze de hoofdrol. Het boek, Testino’s dertiende en met 456 pagina’s ook het lijvigste, bevat zowel opdracht- als persoonlijk werk en naast bekende foto’s ook nooit eerder gepubliceerd materiaal. De toon varieert van broederlijk (Mick Jagger naast Keith Richards) tot speels (Orlando Bloom die op een feest in Milaan David Beckham op de wang kust), van beheerst (Japans yogameester Yuya Sarashina in actie) tot bevragend (Josh Hartnett met make-up).
Waardig zijn dan weer Testino’s recente portretten van Peruviaanse ruiters in kleurrijke traditionele klederdracht uit de serie Alta Moda. “De naam verwijst zowel naar het berggebied waar ik de foto’s schoot als de creativiteit van hun kostuums”, zegt Testino, die sinds 1982 in Londen woont. “De extreme kleuren en vormen zijn minstens zo gewaagd als couture uit Parijs. De kleding drukt een identiteit en trots uit, maar er is ook een element van vrijheid dat me aanspreekt. Hun traditionele kleding is net zo rijkelijk en kleurrijk als de vrouwelijke garderobe.”
Sir bestrijkt uw volledige archief, van mode- en reclamewerk tot naakt en privébeelden. Ziet u zelf een rode draad ?
Mario Testino : Als fotograaf fascineert de constructie en manipulatie van de mannelijke identiteit me al van in het prille begin. Ik heb ook altijd mannen gefotografeerd. Alleen overheerste in de jaren tachtig een viriel mannentype, waardoor de modewereld en modellenbureaus weinig mogelijkheden boden om het thema echt te onderzoeken. Dat deed ik dus vooral in mij vrije werk, en buiten de traditionele kanalen om. Ik ging in het nachtleven en op andere plekken zelf op zoek naar mannen die wel aan mijn esthetische verbeelding beantwoordden. Die vroeg ik dan om voor me te poseren, ook al hadden ze dat nooit eerder gedaan. Na dertig jaar leek de tijd rijp voor een terugblik. Uiteindelijk verkent Sir alles wat me prikkelt om mannen te fotograferen. Hoe traditie, genderopvattingen en uniformen op de mannelijke identiteit inwerken, maar ook de invloed van mode en fantasie, van het lichaam en seksualiteit. Er zijn zoveel boeiende aspecten aan.
Speelde de tijdgeest een rol bij de timing van het boek ?
Er is uiteraard veel veranderd sinds ik mijn eerste stappen als fotograaf zette, en gelukkig maar. Destijds vond ik altijd de mannen die ik zocht, maar was het veel moeilijker om mijn persoonlijke interesse in professionele opdrachten te vertalen. De belangstelling en afzetmogelijkheden op de bladenmarkt waren beperkt, waardoor het leek alsof ik op vrouwen focuste. Ondertussen leven we in een andere wereld. De interesse in mode, accessoires en beautyproducten voor mannen zit in de lift, er zijn meer mannenbladen dan ooit tevoren en ontwerpers en campagnemakers spreken steeds vaker beide geslachten aan. Ook de aandacht voor mannen in de fotografie en voor hun stijl en lichaam is veranderd. Niet het minst bij mannen zelf. Ze leggen foto’s van mannen nu op dezelfde manier onder de loep zoals vrouwen dat al zolang doen met foto’s van vrouwen. In mijn ogen is de invulling van de mannelijke identiteit veel fluïder geworden en groeien mannen en vrouwen almaar meer naar elkaar toe.
Een van uw jeugdhelden was David Bowie, vanwege zijn eigenzinnige smaak. Met welke mannenbeelden groeide u op ?
Heel traditionele, want ik kom uit de klassieke middenklasse, een gezin met Italiaanse en Ierse roots waar de vrouw voor de kinderen zorgde. Bovendien was Peru toen nog een heel conservatieve en gesloten samenleving waarin je voorkomen en goed en elegant gekleed gaan belangrijk waren. Op vakantie met mijn ouders en op zakenreis met mijn vader had ik onder meer in New York en Londen kennisgemaakt met heel andere opvattingen en met de hippiemode van eind jaren zestig, begin jaren zeventig. Zo wilde ik me ook kleden, in felgekleurde hemden, bloemenprints, olifantenpijpen en maatwerk. Op de uitreiking van mijn humanioradiploma in 1971 droeg ik een roze kostuum in brokaat – alle anderen een grijs pak. Nochtans werd mijn aparte smaak me niet in dank afgenomen. Thuis konden mijn ouders die maar moeilijk aanvaarden en elders werd ik vaak bekeken als een freak. Buiten Bowie en wat buitenlandse modebladen had ik ook nauwelijks referenties om me aan te spiegelen.
Op uw huidige retrospectieve In Your Face in Berlijn lijkt het soms alsof de geportretteerde mannen overschaduwd worden door de vele sterke vrouwen. Louter toeval ?
Die tentoonstelling was klaar vóór het idee voor Sir ontstond, maar ik denk dat je indruk te maken heeft met het soort vrouwen en mannen die me aanspreken. Ik hou enorm van mensen die zowel hun vrouwelijke als mannelijke zijde erkennen en niet hun uiterste best doen om het ene, dan wel het andere te zijn. Dat lijkt me zinloos en een ontkenning van hoe mensen echt in elkaar zitten. Uiteindelijk zijn we allemaal een vat vol emoties, met vrouwelijke en mannelijke kenmerken. Geef mij dus maar mensen die zich in het tussengebied bevinden. In mijn werk komt vaak ook een rollenspel terug, wat misschien verklaart waarom de onconventionele vrouwenportretten op de tentoonstelling zoveel indruk maken. Die foto’s hangen er juist omdat ze dat aspect van mijn werk zo goed in de verf zetten. Maar ik beweer niet dat vrouwen zus of zo moeten zijn, en mannen weer iets anders. Als fotograaf probeer ik enkel het moment en de persoon voor de lens te vatten – het hangt er maar vanaf hoe iemand zich op dat ene moment voelt.
Gaat u anders te werk wanneer u mannen fotografeert ?
Totaal niet. Uiteindelijk komt het er bij elke shoot op aan dat je mensen op hun gemak stelt, dat ze eventuele angsten en onzekerheden vergeten. Dat lukt enkel wanneer ik zelf goed voorbereid ben en voor een aangename sfeer zorg in de studio. Enkel op die manier kan ik mensen zover krijgen dat ze me net iets meer geven en een foto maken die iets bijzonders vertelt. Op grote evenementen als de Oscar helpt het ook dat ik met vele acteurs al samengewerkt heb. Er is een vertrouwensband en dus schrikt niemand wanneer ik mijn camera tevoorschijn haal. Maar ik benader mannen of vrouwen precies op dezelfde manier. Voor een bepaalde aanpak kiezen omdat ik met een man of een vrouw te maken heb, dat zou me alleen maar beperken.
U hebt niet de indruk dat de stylingmogelijkheden en creatieve vrijheid groter zijn wanneer u een vrouw portretteert ?
Dat hangt van de vrouw in kwestie af. Ja, qua haar en make-up kun je meer kanten op, maar voor hetzelfde geld is je creatieve speelruimte helemaal niet zo groot. Ik werk veel met celebrity’s, en dan zijn veel vrouwen toch heel zelfbewust. Ze hebben vaak een duidelijk beeld van hoe ze gezien willen worden en gaan maar tot op zekere hoogte mee met je ideeën. Ook managers en PR-mensen spelen een rol. Misschien maken die zich minder zorgen over het imago van hun protegé als het over een man gaat (lacht).
‘Sir’ (500 euro) van Mario Testino verschijnt in een beperkte oplage van 1000 gesigneerde exemplaren en kan online besteld worden, alsook in de Taschen Store in Brussel, waar u het kunt inkijken. De expo ‘Mario Testino. In Your Face’ loopt tot 26 juli in het Kulturforum in Berlijn. Info : www.mariotestino.com, www.taschen.com, www.smb.museum/ en/exhibitions/detail/mario-testino-in-your-face.html
DOOR WIM DENOLF
“DE KLEUREN EN VORMEN ZIJN MINSTENS ZO GEWAAGD ALS PARIJSE COUTURE. DE KLEDING DRUKT TROTS UIT, EN IDENTITEIT”
“IK BENADER MANNEN OF VROUWEN PRECIES OP DEZELFDE MANIER”
“OP DE UITREIKING VAN MIJN HUMANIORADIPLOMA IN 1971 DROEG IK EEN ROZE KOSTUUM IN BROKAAT – ALLE ANDEREN EEN GRIJS PAK”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
