Leven in de medina

Elke stad in Tunesië heeft zijn medina : het oude stadsgedeelte waar traditie hoogtij viert, met een soek en een wirwar van straatjes. Ze zijn populairder dan ooit, na de stranden zijn ze de meest bezochte plekken van het land.

Medina is een woord dat vooral door toeristen wordt gebruikt. Tunesiërs kennen de oorspronkelijke binnenstad als Bled el Arbi (Arabische stad) of Woust el Bled (de binnenstad). Het is de plek waar de Arabieren woonden, die in de zevende eeuw het land innamen en de islam introduceerden. Zij moesten hun stad tegen de berbers en later tegen alle mogelijke invallers verdedigen. Vandaar dat de meeste ommuurd zijn.

Zowat elke stad heeft zo’n plek waar de traditie voortleeft. Veel medina’s gaan terug tot de negende eeuw, toen de stadspoorten enkel overdag opengingen om handel te drijven. De soeks zijn daar nog steeds een uitloper van. Vanaf de dertiende eeuw werd er structuur aangebracht in de medina’s. Eén man werd verantwoordelijk voor de soek (markt), hij valideerde onder meer de tapijten, want die handel was de grootste troef van de Arabische steden. Alle andere ambachten en beroepen werden per wijk verdeeld. Er kwamen straten met uitsluitend zilversmeden, wevers, ijzer- of houtbewerkers of schoenmakers. Ze verkochten hun waar aan de meest biedende. Dat is niet veranderd, behalve dat de klanten nu vooral toeristen zijn.

Maar de medina is natuurlijk meer dan een soek, het is een stad in de stad, waar het dagelijkse leven achter dikke muren plaatsvindt en de geschiedenis in elke steen staat gegrift. In de zomer is het de enige plek die soelaas biedt, want in de schaduwrijke steegjes maakt de zon weinig kans. De medina’s verloederden tussen de jaren zestig en zeventig tot plekken die je beter kon mijden. Maar daar is al enige tijd verandering in gekomen.

De ASM ( Association de la Sauvegarde de la Médina) houdt zich sinds 1967 bezig met het beschermen en opknappen van de mooiste en oudste medina’s van Tunesië. Ze is gehuisvest in een van de mooiste huizen van het oude Tunis : Dar Lasram, een paleis uit de achttiende eeuw. Er worden tentoonstellingen georganiseerd en de deur staat open voor iedereen. “Ons werk zal nooit af zijn”, zegt Faïka Béjaoui (architecte en stedenbouwkundige), een geëmancipeerde vrouw met bijzonder veel pit. “Maar we boeken resultaat. Niet alleen hebben we enorm veel gebouwen gered van de ondergang. Er komen ook steeds meer jonge mensen in de medina wonen.”

De bedoeling is om er, zoals vroeger, een doorsnee van de maatschappij te krijgen, want het was een armengetto geworden. Sinds ASM het Medina Festival in ’82 organiseerde, is het snel gegaan. Mensen zagen plots in dat het leven hier zijn voordelen had, en wilden deel uitmaken van dat stukje overgebleven traditie. Bovendien is er ook plaats voor moderne projecten : kunstgalerieën, mooie winkels, goede restaurants… Het mooiste voorbeeld is het Museum voor Moderne Kunst van Tunis, dat ondergebracht werd in het paleis Khereddine. Er hangen grote namen als Picasso en Miró, en dit jaar vindt het Medina Festival er plaats. Dat trekt ontzettend veel volk en geeft de medina de aandacht die ze verdient. Intussen werkt ASM ook in andere steden waar ze de oude centra in ere proberen te herstellen.

Tekst en foto’s Myriam Thys