Lach uw tanden weer bloot

Terwijl haar met de jaren witter wordt, krijgen de tanden meer kleur. Een onrechtvaardigheid van de natuur die men steeds beter kan omzeilen.

Het bleken van tanden, kortweg bleaching, ligt tegenwoordig goed in de markt. Toch is bleaching verre van nieuw. “Ik leg me al tientallen jaren toe op het ontkleuren van tanden”, zegt professor Rafaël Yudhira van de afdeling Tandheelkunde van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven. “De eerste keer dat ik tanden bleekte was in 1970. Pas de afgelopen jaren heeft het fenomeen een hoge vlucht genomen. Een zoveelste trend die overgewaaid is uit de Verenigde Staten, waar een perfect uiterlijk, inclusief hagelwitte smile, hoog aangeschreven staat. Daarbij spelen de media een enorme en tegelijk misleidende rol. Mensen die op de televisie komen worden belicht met felle spots, zodat hun tanden er vanzelf witter uitzien. Modellen die witmakende tandpasta’s aanprijzen hebben vooraf een zonnebankkuurtje ondergaan. Tanden ogen nu eenmaal bleker tegen een donkere achtergrond. Geen wonder dus dat in de winter, wanneer er weinig licht is en de huid minder kleur heeft, beduidend meer mensen hun tanden willen laten bleken.”

Wat doet verkleuren ?

“Verkleuringen ontstaan op verschillende manieren”, aldus professor Yudhira. “Eerst en vooral wordt het gebit automatisch geler met de leeftijd. Daarnaast zijn er diverse factoren die het verkleuringsproces versnellen. De kiem wordt vaak al gelegd tijdens de kindertijd. Mensen kunnen vlekken op de tanden hebben omdat ze als kind te veel fluor binnenkregen door de combinatie van fluortabletjes en fluorhoudende tandpasta. Ook de inname op jonge leeftijd van het antibioticum tetracycline kan verkleuringen van het definitieve gebit teweegbrengen. Vaak uit dit zich in een donkere band op de tanden. Gelukkig kennen de meeste artsen ondertussen de gevolgen van tetracyclinegebruik tijdens de vormingsfase van het gebit. Verder kan een val of klap op een tand ervoor zorgen dat de tand geleidelijk geler wordt of dat de tandzenuw afsterft. Als deze dode zenuw in de tand blijft zitten verkleurt de tand inwendig zonder uit te vallen. Ook tandbederf, een wortelkanaalbehandeling of een donkere of verkeerd geplaatste vulling kan een tand een donkere kleur geven. En dan zijn er natuurlijk nog de externe verkleuringen veroorzaakt door afzetting van tandsteen, door nicotine of door kleurstoffen in koffie, thee, rode wijn, kersen en bosbessen. Ook geneesmiddelen zoals sommige mondspoelmiddelen tegen infecties kunnen verkleuringen veroorzaken.”

Thuis of bij de tandarts ?

Verkleuringen van de tanden zijn tegenwoordig goed te behandelen. De oorzaak en de ernst van het probleem bepalen welke methode van toepassing is. Professor Yudhira : “Oppervlakkige verkleuringen kunnen meestal door de tandarts weggepolijst worden. Het is dan ook geen overbodige luxe om tweemaal per jaar bij de tandarts langs te gaan voor een grondige reinigingsbeurt. Bij hardnekkige verkleuringen is bleken meestal de enige oplossing. Daarvoor wordt doorgaans gebruik gemaakt van waterstofperoxide dat de pigmenten in de tand kleurloos maakt. Het bleken kan gebeuren in de tandartspraktijk (office bleaching) of thuis (home bleaching). Bij home bleaching maakt de tandarts een goed passende ‘bleeklepel’ van zachte kunststof. De patiënt moet deze bleeklepel thuis vullen met bleekgel en dagelijks ongeveer een uur of een hele nacht dragen, afhankelijk van welk systeem men gebruikt. Het bleekproces duurt een tweetal weken. Ik raad altijd aan om niet tegelijk de onder- en de bovenkant van het gebit aan te pakken. Door te beginnen met één tandenrij is het resultaat beter zichtbaar en dat werkt bemoedigend. In diverse Europese landen zijn nu ook kwalitatief goede producten te koop die het gebruik van bleeklepels overbodig maken. Ik denk daarbij aan de Whitestrips van het merk Crest. Dat zijn blekende strookjes die je tegen de buitenkant van de tanden plaatst. Ze sluiten goed aan op het gebit zodat de ontkleuring gelijkmatig plaatsvindt. Crest Night Effects is een gel die voor het slapengaan met een kwastje op de tanden wordt aangebracht. De gel vormt een filmpje op het gebit en doet ’s nachts zijn werk. Vooralsnog zijn deze producten niet in België verkrijgbaar. Sommige van mijn patiënten gaan ze kopen in Duitsland.”

Veilig mits deskundige begeleiding

Office bleaching verschilt in wezen niet zo sterk van home bleaching. “Ook bij office bleaching wordt gebruik gemaakt van bleekgel. De producten die de tandarts gebruikt, hebben evenwel hogere concentraties en geven dus sneller resultaat dan de producten voor thuisbleken. Bovendien kan de tandarts de chemische reactie van de bleekgel activeren door het gebruik van een speciale lamp of een laser. Laser is een zeer effectief maar ook krachtig instrument dat niet gebruikt kan worden bij erg gevoelige tanden.”

Home bleaching is populairder dan office bleaching. Dat komt omdat het makkelijker en goedkoper is. Maar is het wel even goed ? ” Office bleaching is niet per definitie beter dan home bleaching. Men moet het geval per geval bekijken. De eerste methode is vooral zinvol bij een gedeeltelijke verkleuring van de tanden. Er wordt dan enkel bleekproduct aangebracht op het verkleurde deel. Thuis bleken bewijst zijn nut voornamelijk wanneer het hele gebit of een volledige tandenrij moet worden ontkleurd. Maar ook in dat geval is begeleiding door een tandarts cruciaal.”

Automatisch dringt de vraag zich op naar de veiligheid van bleekproducten. “Alle bleaching-producten zijn in principe veilig, mits ze gebruikt worden onder deskundig toezicht. De tandarts moet in de eerste plaats nagaan of de conditie van de tanden een bleekbehandeling toelaat. Men kan er immers niet omheen dat de gebruikte producten vrij agressief zijn. Ze mogen alleen gebruikt worden bij gezonde, volwassen tanden. Ook zal de tandarts bepalen wanneer de behandeling moet stopgezet worden. Op een zeker ogenblik bereikt het bleekproces immers een saturatiepunt. Gaat men daarna verder met bleken ( overbleaching) dan treedt degradatie op van het glazuur en worden de tanden doorschijnend. Ook kan het gebit erg gevoelig worden. Op eigen houtje experimenteren met producten die bij de supermarkt of drogist te koop zijn is absoluut uit den boze. Men riskeert de tanden te beschadigen en het resultaat is vaak teleurstellend. Hetzelfde geldt trouwens voor blekende behandelingen die door sommige schoonheidsspecialistes worden toegepast.”

Geen blijvend resultaat

Verkleuringen worden niet altijd langs de buitenzijde van de tand behandeld. “Als de verkleuring te wijten is aan een donkere vulling of een dode tandzenuw, pakt de tandarts het euvel aan langs de binnenzijde van de tand. De vulling of het wortelkanaal worden dan uitgeboord en vrijgemaakt zodat in de tand een bleekstof kan worden ingebracht. Dit product wordt er na enkele dagen uitgehaald en vervangen door een definitieve witte vulling.”

Het kan natuurlijk ook gebeuren dat bleaching überhaupt niet mogelijk is. In dat geval bieden facetten een oplossing. “De voorkant van de tand wordt dan eerst gedeeltelijk afgeslepen om te voorkomen dat de tand te dik wordt. Vervolgens wordt op de tand een composietlaagje aangebracht. De rekening loopt dan wel pijlsnel op, want voor het mooiste resultaat moeten er van hoektand tot hoektand porseleinen facetten geplaatst worden. Bovendien ogen facetten kunstmatiger dan natuurlijke tanden en gaan ze slechts een tiental jaar mee.”

En wat zijn de langetermijnresultaten van bleaching ? “Geen enkele bleekmethode biedt een permanent resultaat. Na verloop van tijd zal er vaak weer een verkleuring optreden. Wie thuis de tanden bleekt mag zich een half jaar later al verwachten aan een gedeeltelijke terugval. Bij office bleaching treedt deze terugval op na één tot twee jaar. Wil men een blijvend resultaat, dan zal men dus op tijd en stond de tanden opnieuw moeten laten bleken. Dat kan overigens geen kwaad, voor zover er geen tegenindicaties zijn en de behandeling gebeurt onder supervisie van een tandarts.”

Door Anne Roggen I Illustratie Sarah Vanbelle