Een verkoudheid ziek je uit, maar is het ernstiger, dan ga je te rade bij een dokter. Dat geldt net zo goed voor onze psychische gezondheid. Iedereen heeft weleens een dipje dat met de tijd, voldoende rust of een deugddoende vakantie overwonnen wordt. Maar als het probleem blijft woekeren is ook hier professionele hulp aangewezen. Alleen : we doen we dat niet zo gemakkelijk. En vooral : we wachten veel te lang. Nochtans krijgt één op de vier Belgen vroeg of laat af te rekenen met psychische problemen. Erover praten is taboe. Hulp zoeken bij een psycholoog of therapeut, laat staan een psychiater, wordt nog steeds als een teken van zwakte gezien. We vrezen de negatieve reacties van onze omgeving, en zijn bang een etiket opgespeld te krijgen waar we nog maar moeilijk vanaf raken. Wie toch hulp zoekt, moet een heleboel obstakels overwinnen.
Voor een fysiek probleem vinden we doorgaans makkelijk de weg naar de juiste specialist en een aangepaste behandeling, maar voor een psychiatrische aandoening is dat een stuk lastiger. Uit een studie van denktank Itinera (2013) blijkt dat 17 % van de psychoses, 45 % van de depressies en ruim 60 % van de angststoornissen onbehandeld blijven. Verrassend is dat niet, als je weet dat slechts één op de drie personen met psychische problemen professionele hulp zoekt. Omdat ze simpelweg niet weten waar ze hulp moeten vinden. Omdat therapie als te duur wordt beschouwd.
Het is jammer dat diensten als het CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk), waar je terechtkunt wanneer je het even niet meer ziet zitten, of het CGG (Centrum Geestelijke Gezondheidszorg), wanneer de psychische problemen ernstiger zijn, nauwelijks bekend zijn bij het grote publiek. Je kunt er nochtans zo goed als gratis terecht. Maar zelfs zonder veel naamsbekendheid zijn de wachtlijsten er ellenlang. Een indicatie dat de nood hoog is. Wie sneller geholpen wil worden moet de drempel over en aankloppen bij een zelfstandige hulpverlener. Of de psycholoog, therapeut of psychiater van je keuze de aanpak heeft die voor jou werkt, weet je zelden van tevoren. Een ander issue is de vergoeding : de medische kosten worden slechts in beperkte mate of helemaal niet terugbetaald door het ziekenfonds.
Onze geneeskunde is er een met twee snelheden. Het is krankzinnig dat slechts 6 % van de middelen binnen de gezondheidszorg besteed wordt aan psychisch lijden, terwijl zoveel Belgen ermee te maken krijgen en we een van de hoogste zelfmoordcijfers van Europa hebben. De grootste hap uit dat budget (zo’n 80%) gaat naar ziekenhuisbedden. Een dure en bijwijlen inefficiënte investering, want we weten ondertussen dat mensen er vaak sneller bovenop komen als ze in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven. Door die vele bedden is het budget voor therapie en personeel beperkt, wat dan weer de medicalisering in de hand werkt. Een pilletje geven is goedkoper dan een therapeutische behandeling op maat.
Natuurlijk valt medicatie niet altijd uit te sluiten, zijn ziekenhuisopnames soms noodzakelijk en leveren hulpverleners dikwijls uitstekend werk. Maar we moeten als samenleving beter leren omgaan met psychische aandoeningen. Patiënten moeten sneller hulp durven te zoeken. En de beleidsmakers moeten luisteren naar de sector die zelf vragende partij is voor een aangepast beleid met meer behandelingen op maat. Daarom zijn bewustwordings-campagnes als Te Gek?! noodzakelijk. Net als de getuigenissen van psychiatrische patiënten (p. 26) over hoe zij hun opname beleefden en hoe ze de regie van hun leven opnieuw in eigen handen konden nemen. Alleen zo verhogen we ons bruto nationaal geluk en kunnen we ons recordaantal zelfdodingen doen dalen.
ruth.goossens@knack.be
RUTH GOOSSENS
Psychische problemen zijn taboe. Dus wachten we te lang met hulp zoeken
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
