“Antwerpen 93” en “Lisboa 94” : twee Europese kulturele hoofdsteden die intussen weer tot de orde van de dag overgingen en zodoende onopvallend achteraan zijn gaan staan in het rijtje van Europese kunststeden. Het is misschien dat soort nostalgie dat het Antwerpse Hessenhuis ertoe aangezet heeft om drie tentoonstellingen uit “Lisboa 94” naar evenveel Hessenhuis-verdiepingen te halen : alle drie draaien ze rond “les arts du feu” : Artes do Fogo, kunst gemaakt dus door het vuur.

De eerste expositie is de minst spectaculaire : Oriëntaalse invloeden op Portugese keramiek schetst hoe Chinese keramiek en porselein vanaf de 15de eeuw de Portugese ambachtslui zouden beïnvloeden. Dat gebeurde via de snelgroeiende aanvoer in de haven van Lissabon, eindpunt van de zeeroute die Vasco da Gama in 1498 ontdekte en die Azië commercieel met Europa ging verbinden. Het Chinese porselein was vooral populair bij het Portugese hof, en om aan de groeiende vraag te voldoen, begonnen de Portugese keramisten dit precieuze “vuurwerk” eerst te imiteren en nadien te assimileren, zodat het binnen het bereik kwam van grotere delen van de bevolking. Op de tentoonstelling worden vijf grote groepen van keramiek getoond, die vooral in de 17de eeuw een sterke artistieke evolutie doormaakten.

Op de hoogste Hessenhuis-etage is keramiekwerk te zien van Querubim, Portugees schilder, tekenaar, graveur en keramist die nu zeventig is en in eigen land als de grootste levende kunstenaar beschouwd wordt. Querubim werd voor zijn wandtableaus vooral geïnspireerd door de zogenaamde azulejo’s of Portugese tegelkunst. Hij trok al vlug op zoek naar originele invalshoeken waarbij hij ware keramiek-skulpturen ontwierp met eigen organische en antropomorfe figuurtjes die haast uit een stripverhaal lijken weggelopen. Ook het repetitieve en optische effekt is belangrijk in zijn werk, net als het doorbreken van het kader : in zijn keramiekwerk volgde Querubim in feite zowat alle nieuwe kunststrekkingen die deze eeuw de revue passeerden.

Maar de mooiste expo is te vinden op de eerste verdieping, waar topstukken uit de beroemde glaskollektie van de Portugese architekt Pádua Ramos te zien zijn. De Hessenhuis-ruimte, meestal ongeschikt voor tentoonstellingen, vormt met zijn donkerhouten struktuur, lage zoldering en zwakke lichtinval dit keer een uitstekend decor voor al dat estetizerende kunstglas. De getoonde werken zijn voor het grootste deel uit Frankrijk afkomstig en beslaan de periode 1890-1990, maar het geheel schittert vooral door de art-nouveauwerken van onder meer Emile Gallé, het vernieuwende werk van Daum die de brug sloeg naar de art deco, het monochroom-witte glas van René Lalique en vele epigonen. De latere internationalizering van de glas- en keramiekkunst wordt geïllustreerd door ontwerpen van onder meer George Braque en Roy Lichtenstein, tot zelfs een sierbord dat Dali tekende voor Cristallerie Daum, met het opschrift “Ceci n’est pas une assiette”.

“Artes do Fogo” in het Hessenhuis, Falconrui 53 in Antwerpen, tot 23 april. Maandag gesloten. Info : (03) 232.84.28.

“Lucien”-vaas vanCamille Fauré, uit dekollektie PáduaRamos.