Huis vol middeleeuwen

Beeldkunstenaar Brody Neuenschwander groeide op in Texas, maar wierp zijn anker uit in een middeleeuwse pand aan een van de Brugse reien. Zijn atelierwoning blijkt een inspirerende werkplek voor internationale projecten.

Zijn woning bevindt zich aan het Jan van Eyckplein, een van de meest pittoreske, maar iets minder toeristische plekken van de stad. Het pand ligt uiteraard aan het water, bij een kade die vroeger zowat het kloppende hart van de stad moet zijn geweest. Veel internationale kooplieden waren er actief. In de buurt huisden de Spaanse, Schotse, Duitse en Italiaanse handelaren. Veel panden waren pakhuizen of een soort ambassade. Dat was uiteraard in het hoogtij van de stad, de veertiende en de vijftiende eeuw.

Er bleven meer gebouwen uit die tijd bewaard dan je zou denken. De huizen uit die periode waren immers fors gebouwd en konden gemakkelijk worden aangepast aan een nieuwe functie. Vooral zij- en achtergevels bleven eeuwenlang bewaard. De voorgevels, als ze al niet van hout waren, werden sneller aan de mode van de tijd aangepast. Maar dit pand is een uitzondering, doordat het zich voor een groot deel achter een voorhuis verschuilt, is het aan de tijd ontsnapt.

Toen Brody en zijn vrouw Nadine het jaren geleden verwierven, zagen ze wel dat het huis zeer oud is, maar ze wisten nog niet hoe uiterst bijzonder het is. Het monument was immers helemaal ontsnapt aan de aandacht van de bouwhistorici en werd amper in naslagwerken over de Brugse woningen vermeld. Dat veranderde eensklaps door een bijzondere vondst. Toen Brody in 1993 begon met het opkalefateren vond hij in de grote zaal van het achterhuis fragmenten van een muurschildering. Onder latere lagen kalkverf verschenen er zelfs tekstfragmenten, wat meteen tot de verbeelding sprak van de tekstkunstenaar. Brody Neuenschwander bouwde immers een internationale naam en faam als kalligraaf. Hij werkte onder meer mee aan films, opera’s en tentoonstellingen van Peter Greenaway, zoals de cultfilm The Pillow Book. Intussen is zijn persoonlijke oeuvre wel de klassieke schrijfkunst ontgroeid, nu is hij eerder een beeldend kunstenaar dan een kalligraaf.

Brody, die zelf kunsthistoricus is, besefte meteen het belang van de vondst achter de kalklaag. Uiteindelijk werd een groot deel van de originele muurschildering vrijgelegd en de geschiedenis van dit vergeten achterhuis ontrafeld. Nu blijkt het een van de best bewaarde huizen uit de veertiende eeuw te zijn, intact van kelder tot nok. Het pand werd in 1347 opgetrokken door Jacob Bave, poorter, burgemeester en diplomaat van Lodewijk van Male. De beschildering dateert vermoedelijk uit 1381 en zou aangebracht zijn om de verkiezing te vieren van Jacob Bave II tot hoofd van de Sint-Jorisgilde. De schildering stelt Sint-Joris voor met de draak, de tien deugden en een processie van helden uit de oudheid, zoals Alexander, Darius en koning Arthur. “Dit is de oudste en best bewaarde burgerlijke muurschildering van ons land. Uitgevoerd in een stijl die verwant is aan Duitse schilderingen uit diezelfde tijd en die ook als het pre-Eyckiaanse realisme wordt beschouwd”, aldus Brody Neuenschwander.

Het hoeft geen betoog dat een dergelijke omgeving inspirerend werkt. In de zaal met de schildering worden nu vrienden ontvangen. Daar werd ook het onlangs verschenen boek over Brody voorgesteld. De zaal had destijds wellicht een soortgelijke functie als ontvangstruimte.

Uiteraard is dit niet de enige middeleeuwse ruimte van de woning, ook de slaapkamer ademt die sfeer uit. Zelfs het kleinste kamertje kan prat gaan op een gotisch gewelf ! Maar Brody heeft zijn atelier ingericht boven het vroegere koetshuis, waar hij een uitzicht heeft over tal van oude gevels en geniet van een functioneel noorderlicht.

Hij is niet zoveel thuis en reist de wereld rond voor talrijke projecten, van Tokio tot in New York – waar hij nu trouwens exposeert. Zijn persoonlijke werk zit vol conceptuele ideeën die je niet zelden als een archeologische opgraving kunt lezen, met filosofisch geladen teksten, fragmenten en tekens op heel verscheiden dragers. Naast schilderijen kunnen dit ook beelden zijn. De wijze waarop hij heden en verleden, westerse en oosterse elementen met elkaar verweeft, weerspiegelt ook de wijze waarop deze woning in de loop van de geschiedenis is gegroeid en telkens weer door andere bewoners een beetje werd aangepast, zonder zijn identiteit te verliezen.

Voor meer informatie : www.bnart.be

Door Piet Swimberghe I Foto’s Jan Verlinde