Trek je weg van familie en vrienden naar een ander land of continent, dan laat je veel achter. Wat meegaat zijn herinneringen en tradities. Bij het overdragen van cultuur speelt de keuken een grote rol. Drie families, die van ver naar België kwamen, getuigen en geven elk een familierecept vrij.

Met waardigheid

De Pakistaan Ahmad Assi Sarfraz woont al 35 jaar in ons land, waar hij zich ontpopte tot een succesvol zakenman met winkels in avondkleding. Zijn echtgenote Andleeb Iqbal kwam tien jaar later over uit Pakistan. Samen hebben zij een mooie familie gesticht met twee kinderen, en sinds kort ook twee kleinkinderen. Andleeb Iqbal is na aankomst in Leuven bij haar man in de winkel gaan werken. Zij moest wennen aan de Belgische cultuur. Maar de mensen spraken allemaal Engels en het eerste contact was snel gemaakt. Andleeb Iqbal is een hartelijke vrouw die Vlaams leerde en een netwerk van vrienden opbouwde. Bij de geboorte van haar dochter kwamen 65 Vlaamse families haar in het ziekenhuis gelukwensen : de bloemenwinkel bij het ziekenhuis kan het zich nog herinneren ! De familie is graag in België als tweede thuis. De kinderen spreken Pakistaans, Engels en Nederlands en willen zowel Belgisch als Pakistaans zijn. Hoewel zij in België zijn geboren en Vlaams spreken, blijven de mensen vragen vanwaar zij eigenlijk zijn. Pakistan is en blijft hun eerste thuisland en dat heeft alles te maken met de huidskleur. Wanneer de leden van de familie van hun werk thuiskomen, trekken zij hun shalwar kameez aan. Deze kleurrijke, elegante, feestelijke gewaden met lange sjerpen worden ook gedragen wanneer zij bij vrienden op bezoek gaan. Samen rond de tafel straalt het gezelschap tevredenheid en welzijn uit. Respect is in deze Pakistaanse familie belangrijk, respect om verzorgd en op tijd aan tafel te verschijnen, om de oudste uit het gezelschap eerst te bedienen en om het eten met waardigheid te benaderen : zo was dat vroeger en zo is het vandaag ! Moeder Andleeb Iqbal leerde koken van haar moeder. Haar dochter Sadaf Sarfraz had het te druk met haar studies om zich met de kookkunst bezig te houden. Toen zij haar eigen familie stichtte, is zij bij haar moeder in de leer gegaan. Nu beheerst zij hetzelfde repertoire als haar moeder : Sadaf Sarfraz kookt de gerechten, die zij als meisje van moeder kreeg, voor haar man Nisar Haroon. Sadaf Sarfraz en haar broer Ahsen Sarfraz houden ook van Belgische gerechten, zoals biefstuk of tongrolletjes met frieten en vol-au-vent. Maar hun lievelingsgerecht blijft toch wel chicken jalfrezi (zie recept).

Zoete jeugdherinneringen

Khun Ngern-Ngarm was twintig jaar oud toen hij het warme Thailand achter zich liet om zich in het koude en natte België te vestigen. Khun stamt uit een familie met zeven kinderen. De familieband was hecht en er zijn ook nu nog veel contacten met ouders, broers en zusters. Khun Ngern-Ngarm heeft in België zijn eigen familie gesticht, samen met zoon Sebastien en vriend Frederic. Sebastien komt uit Colombia en werd geadopteerd toen hij anderhalf jaar oud was. Hij heeft in België twee nieuwe vaders. Sebastien spreekt Thais met vader Khun, Frans met vader Frederic en Frans met zijn vriendjes uit de buurt. Op school moet hij veel Nederlands schrijven.

Khun is de jongste van zeven kinderen en was altijd dicht in de buurt van zijn moeder. Zij bereidde het eten voor negen monden en zij was dat zo gewoon, dat de maaltijd in een wip klaar was en op tafel stond. Khun volgde haar in de keuken en heeft zo zijn liefde voor eten ‘opgelopen’. Hij kookt nu voor zijn eigen familie. De huisvader bereidt heel wat gerechten die zijn moeder voor hem maakte. Sebastien en Frederic houden allebei van de bontgekruide Thaise keuken. Kai Phad Prik of kip met verse pepers, bonen en knoflook (zie recept) is een van de eenvoudige maar lekkere gerechten die moeder voor Khun maakte en die Khun nu zelf bereidt voor zijn zoon. Khai Yuiw Muusap is ook geliefd : het is een soort omelet met gehakt vlees. Als gemakkelijk, lekker en gezond nagerecht verpakte moeder kleefrijst, zoete aardappel en suiker in bananenblad. Zij stoomde de pakketjes, die aan tafel werden geopend en waarvan de inhoud met de vingers werd gegeten. Voor Khun waren dat de heerlijkste momenten aan het eind van de dag : de familie was samen en er werd gepraat en gelachen.

Van generatie op generatie

Fattma Mazoul kwam in 1998 met haar moeder Rabia Mazoul van Casablanca naar België. Daar belandden de vrouwen in een wereld die zij niet kenden. Fattma had het als modern ingestelde jonge vrouw, die zowel Marokkaans als Frans spreekt, niet moeilijk om hier te aarden. Zij mist vooral de zon. Fattma staat midden in het leven en is trots op haar dochter Basma, die tweeënhalf jaar oud is. Rabia Mazoul heeft het moeilijker om hier vaste voet aan wal te krijgen. Zij spreekt alleen Marokkaans, waardoor zij slechts met een beperkte groep mensen kan communiceren. Rabia Mazoul heeft hard gewerkt in haar leven. Haar man overleed toen Fattma drie dagen oud was. Rabia heeft in haar eentje de vier kinderen verder opgevoed. Zij kookte dagelijks voor haar kroost en omdat Fattma de jongste was, stonden moeder en dochter veel samen in de keuken. Rabia bereidde eenvoudige maar lekkere, alledaagse gerechten, zoals tajine met groenten. ’s Vrijdags was er vaak een uitgebreide couscous. Iedereen was dan aanwezig en de leden van de familie namen de tijd om te genieten en om met elkaar te spreken. Fattma wachtte dan heimelijk op haar lievelingsnagerecht : sinaasappels geparfumeerd met kaneel.

De recepten van deze traditionele gerechten, die per streek nauwelijks verschillen, worden in heel Marokko mondeling doorgegeven van generatie op generatie. Ook Fattma beheerst het repertoire van haar moeder en maakt de gerechten voor haar dochter en echtgenoot klaar. Zij hoopt dat ook in deze moderne, jachtige tijd, de tafel de plaats blijft waar de familie samenkomt.

Door Pieter van Doveren I Foto’s Michel Vaerewijck