De Volvo V40 die deze week in Brussel de ster van het Autosalon wordt, leunt ogenschijnlijk niet helemaal aan bij de typische Volvolijn. Chief designer Peter Horbury vindt van wel, en heeft daar vijf redenen voor.

PIERRE DARGE

Met zijn volrond gezicht, ingepakt in een stevige five o’clock shadow, lijkt Peter Horbury helemaal niet op een innovator. Volvo’s chief designer heeft veel meer weg van een blozende boerenzoon, een jongen van de buiten, opgekleed voor de stad. Op het salon van Bologna, waar Volvo vorige maand de V40 in wereldpremière voorstelde, liep hij er omwille van de internationale belangstelling ook eerder onwennig bij. De Brit studeerde met een beurs van Chrysler af aan het Londense Royal College of Art, was jaren zelfstandig designer voor MGA, een designbedrijf dat voor verschillende konstrukteurs werkt, en streek vier jaar geleden bij de Zweden neer. Daar supervizeert hij het werk van de drie designstudio’s : de Zweedse, de Nederlandse en de Californische. De Volvo S40 en V40, die helemaal onder zijn designmanagement ontstonden, zijn zijn eerste geesteskinderen, geboren uit een programma dat hij keurig op vijf peilers heeft gezet.

?Zweeds of zelfs Skandinavisch design bekleedt een aparte plaats, of het nu gaat om produkten van Ikea dan wel van Electrolux. Die produkten hebben een eigen identiteit die behoorlijk afsteekt tegen wat de rest van de wereld maakt. Ik noem dat uniqueness.

Een tweede kwaliteit is de tijdloosheid, timelessness : het niet steunen op modes en trends, zodat er nooit een datum kan worden opgeplakt. Zweeds glas is daar een goed voorbeeld van, maar ook de produkten van de Deense audiospecialist Bang & Olufsen, die niet meelopen met de snel wijzigende veranderingen zoals ze door de Japanners worden gedikteerd. B&O houdt vast aan een sterke identiteit, en een zuivere lijn, eenvoud en funktionaliteit zijn er de kracht van.

De derde peiler is funktionaliteit. Omdat Zweden lange tijd een arm land was, moesten de produkten eenvoudig zijn en duurzaam. Zweedse meubels zijn stevig en zonder franjes, net zoals onze Volvo 850Estate dat is. De laadruimte staat in verhouding tot de plaats die de wagen op de weg inneemt. De lijn ervan had tien jaar geleden kunnen worden gecreëerd, of pas over tien jaar.

Als vierde kwaliteit zou ik de zorg voor de mens willen onderstrepen, de human care. De Zweden staan bekend om hun zorg voor anderen, en om hun respekt voor het individu. In het verlengde daarvan ligt Volvo’s filozofie over de veiligheid, de hoeksteen voor onze design.

En als laatste is er the use of light. Buitenlanders beseffen dat niet zo, maar in Zweden is daglicht iets heel kostbaars. Het land is een groot stuk van de winter in duisternis gehuld, en daarom is men lichte kleuren gaan gebruiken die het licht reflekteren. De tint van Zweeds hout is bleek, en dat zorgt voor het typische karakter van zowel het meubilair als van de architektuur. Diezelfde lichte kleuren hebben we nu in het interieur van de nieuwste Volvo’s gestopt, ook al bleven we ook traditioneler kleuren behouden.”

Toch vinden we de tijdloosheid minder evident bij de V40 en de S40. Vooral de S40 is ronder geworden dan wat we van Volvo gewend zijn, en gaat dus mee met de trend.

Horbury steigert in stilte. ?Hoezo trendy ? De Zweedse autoproducenten hebben altijd heel aparte modellen gehad, apart van elkaar maar vooral verschillend van wat de rest van de wereld maakte, én zeer herkenbaar. Ik geloof niet dat hierin verandering is gekomen, ook al is het waar dat de jongste generaties gekenmerkt werden door rechte lijnen. Die rechte lijnen zitten er nog steeds in, de scherpe lijnen niet meer. Er werd wat meer zwier toegevoegd, maar zonder de onderliggende struktuur te verloochenen. De Japanners gooien kwistig met ronde vormen, waardoor je een vormeloze pap krijgt die geen enkel verband meer houdt met de onderliggende struktuur. Rond is nu in, en daarmee is elke spanning in het design verdwenen. Zo’n doorzakkende lijn onder de zijvensters lijkt nergens op en suggereert slapte, terwijl een concave lijn juist voor dynamiek zorgt.

Onderzoek heeft uitgewezen dat, wat men ook moge beweren, design de belangrijkste reden blijft om een auto te kopen. Dat heeft verstrekkende gevolgen, omdat mensen daardoor vaak de wagen kopen die ze niet nodig hebben. Alleen maar omwille van het uitzicht dus. Bij ons liggen de zaken duidelijk anders. We weten dat heel wat mensen een Volvo nodig hebben omwille van zijn specifieke kwaliteiten. Dankzij onze design en door het feit dat we nu een model hebben voor elke levensfaze, zullen die mensen hem nu ook willen hebben omwille van het appeal.”

Sommige konstrukteurs lijken nochtans te denken dat de grille alleen volstaat voor de identiteit van het merk.

Dat klopt, maar dat slaat natuurlijk nergens op. Wij voegen de typische grille altijd als laatste element toe, om er zeker van te zijn dat de mensen de wagen ook zónder als typisch Volvo herkennen. En reken maar dat de vele clinics (kijkdagen voor een geselekteerd publiek waarbij de wagen anoniem wordt getoond, PD) ons daarin helemaal gelijk gaven. De S40 en de V40 worden als echte Volvo’s herkend. Dat heeft onder meer te maken met de inpassing van een aantal traditionele elementen : de in V-vorm uitlopende motorkap die al bij de oude 444 bestond, bij de 121 Amazone en bij onze Environmental Concept Car, de grille die fier vertikaal staat, de convexe heuplijn, en de catwalk, het platte boordje onder de zijruiten, een traditie die al bestaat sinds de Amazone.

Het merkwaardige aan de jongste Volvo’s is niet zozeer dat ze in Zuid-Nederland geproduceerd worden, maar vooral dat ze dezelfde produktielijn gebruiken waarop ook de Mitsubishi Carisma van de band loopt. Dat wilden beide konstrukteurs omwille van kostenbesparende maatregelen binnen het Ned Car-projekt, waarin ze samen met de Nederlandse overheid elk een derde van het kapitaal bezitten. De vraag is natuurlijk in hoeverre zo’n gemeenschappelijke stam een individueel design in de weg staat.

?Ik zou het eerder een buitengewoon interessante uitdaging noemen”, zegt Horbury. ?Bij dit produkt ben ik veel meer onder de indruk van de verschillen tussen beide auto’s dan van de gelijkenissen. Beperkingen bestonden er alleszins, omdat bijvoorbeeld de plaats van de scharnieren in beide wagens gelijk is omwille van de automatizatie. Maar die beperkingen zie ik als uitdagingen waarrond ik mijn inzichten kan groeperen. Het is niet moeilijk om vanaf een wit blad papier een nieuwe wagen te tekenen. Bovendien was er voortdurend overleg met de Mitsubishi-verantwoordelijken, en kwamen we geregeld samen om erop te letten dat we uit elkaars vaarwater bleven. Het uiterlijk van de wagens is grotendeels door de Hollandse groep bepaald, maar als Brit hoorde ik erover te waken dat de Skandinavische inslag en filozofie bewaard bleven. Want we staan op onze eigenheid, en dat loont op een moment waarop al zoveel auto’s op elkaar lijken. Sommige konstrukteurs hebben het daar moeilijk mee en proberen hun design te heroriënteren, er op de één of andere manier uit te springen. (lachend) Ford heeft dat met de Scorpio geprobeerd, en die staat nu op een heel aparte plaats. De vraag is wel of ze de wagen hebben gebouwd die hun kliënteel verwachtte.”

Volvo was een paar jaar verloofd met Renault. Die verloving sprong af op een ogenblik dat niemand dat nog verwachtte. Blijft er nu en soort leegte ?

Het omgekeerde is waar, omdat we die scheiding als een stimulans hebben ervaren. We ontdekten ineens dat we zelf zoveel te bieden hadden, en het feit van op onszelf te zijn aangewezen heeft ons gesterkt, terwijl we voordien met zoveel twijfels liepen. Die samenwerking met Mitsubishi toont dat er veel andere mogelijkheden bestaan om de kosten in te tomen zonder je door iemand anders te laten opslorpen. We hebben alvast een duidelijke kijk op onze toekomst. Er staan zowel een coupé als een cabrio op stapel, beide very desirable cars.

We zijn nu vooral fier op die S40 en V40 die als instap zijn bedoeld, een auto waarin ouders straks hun kinderen en hun fietsen kunnen meevoeren, maar nadrukkelijk geen stationwagon. Een estate heeft een minimumlengte, een vertikaal opgestelde achterklep, een duidelijk binnenvolume. Daarom snap ik bepaalde konkurrenten niet die een grote stationwagen bouwen en het binnenvolume dan weer tenietdoen door de achterzijde en de zijkanten te spits te laten oplopen. Onze V40 staat waar anderen een hatchback hebben (tweevolume, zonder duidelijke koffer, PD), omdat gebleken is dat hatchbacks vooral in de lagere prijsklassen worden verkocht. Een hatchback vonden we ook al niet interessant, omdat de achterklep sowieso heel sterk helt en je dus een stuk interieurruimte prijsgeeft. En dat klopt niet met ons idee van funktionaliteit. De V40 is geen bestelwagen, maar een variabele, funktionele auto voor groeiers die ook van fun houden.

Toch lijkt hij behoorlijk dicht te staan bij de Audi Avant. Waarom zouden klanten een Volvo V40 verkiezen boven een Audi Avant ?

Om de specifieke Volvo-kwaliteiten, met voorop natuurlijk die zorg voor veiligheid. Maar ook om de pittige look, de herkenbare lijn. In het verleden waren we bang om ook nog elegant te zijn, zoals sommige intelligente vrouwen bang zijn om zich elegant te kleden. Vroeger mochten intelligente vrouwen er niet knap bijlopen, omdat dat met een leeg hoofd werd geassocieerd. They had to dress down. Wij hebben precies diezelfde evolutie meegemaakt, en door onze groeiende zelfzekerheid zijn we daaraan ontsnapt. We hebben nog steeds die stevige, veilige basis, maar durven daar nu een uiterlijke elegantie op laten aansluiten. Ik ken sportwagens die alleen maar verkopen omwille van hun uiterlijk, dat eigenlijk niet veel meer is dan wat make-up. Maar natuurlijk hebben wij daar niks mee te maken.

Welke wagen had u dan zelf willen getekend hebben ?

De McLaren F1 : die ziet er niet goed uit omwille van de show, maar juist omdat alle elementen van de grond af evenwichtig werden opgebouwd. Bovendien is hij erg licht, en steekt er onder de elegantie een oplossing voor drie personen en hun bagage. Om nog van de prestaties te zwijgen. De McLaren is intelligent omwille van het totale design : alles is perfekt, zonder dekoratie en excessen.

Voor een wagen van die prijs lijkt dat niet moeilijk.

Het prijskaartje is geen waarborg voor designkwaliteit. Een Lamborghini is ook duur, maar daar dikteert de stijl zoveel dat geen mens erin slaagt om op een deftige manier in of uit de wagen te klimmen. Een wagendesign dat ik grenzeloos bewonder, is dat van de Porsche 928, vooral als je bedenkt dat het van 1976 dateert. Zo’n wagen heeft de weg naar de toekomst getoond, een totaal nieuwe vorm geschapen en school gemaakt zonder dat velen dat ook maar hebben beseft.

Velen vallen anders juist voor de Carrera.

Ik ook, maar je kan niet zeggen dat het design ervan school heeft gemaakt. En de laatste Carrera is van de hand van John Hatter, een Engelsman nog wel die onder de leiding van Harm Lagaey werkt, een Nederlander. Om maar te zeggen dat het hoogstaande en geroemde Duitse design tegenwoordig door buitenlanders in de juiste plooi wordt gelegd.

Volvo V40 : nadrukkelijk niet als stationwagon bedoeld.

Volvo S40 : minder hoekig, toch niet trendy.

Peter Horbury : Ons zelfvertrouwen leidde naar elegantie.