De Douro boys

In de Portugese Dourovallei worden, naast port, ook droge rode wijnen gemaakt. Hun kwaliteit wordt steeds beter. Dat willen de Douro Boys, vijf wijnmakers die de handen in elkaar sloegen, ook aan de wereld duidelijk maken.

:: Omdat deze Douro Boys nog volop aan de weg aan het timmeren zijn, zijn niet al hun wijnen in België op de markt. Wel verkrijgbaar zijn :

– Quinta do Crasto, bij Allwines (09 346 58 85). Prijzen : 10,16 euro voor de basiswijn en 20,12 euro voor de reserva, met 18 maanden vatopvoeding.

– Niepoort bij Bleuzé Interwine (02 331 15 00). Prijzen : 20,32 euro voor de Vertente 2001 en 34,16 euro voor Redoma 2001.

– Vanaf eind september zullen Quinta do Crasto, Quinta do Vale Dona Maria, Redoma en Batuta verkrijgbaar zijn bij Wijnhuis Jeuris (011 42 89 07).

Langs de Douro in Portugal worden twee wijntypes gemaakt : port en droge rode wijn. In mindere mate vindt men er ook droge witte wijn. Zowel port als rode wijn zijn afkomstig van dezelfde druivensoorten, die men eigenlijk niet allemaal kent. Op verschillende plaatsen staan nog oude, onge- ente stokken die niet zijn gedetermineerd. De vijf belangrijkste druivensoorten zijn : touriga nacional, touriga francesa, tinta barroca, tinta roriz – in Spanje bekend als tempranillo – en tinto cão. Deze druivensoorten produceren alle vrij dikke wijnen met een rijp en diepfruitig karakter.

Dona Antonia Ferreira

De geschiedenis is belangrijk voor de huidige ontwikkeling van de wijnproductie in het Dourogebied. In de tweede helft van de negentiende eeuw kende ook de Dourovallei de bekende plagen van druifluis, meeldauw en oïdium. In 1890 bleek 65 procent van de wijngaarden verwoest en veel wijnbouwers moesten hun getroffen bedrijf of quinta verlaten. Het gevolg was dat er grote, krachtige bedrijven ontstonden die de meeste van deze quinta’s voor weinig geld opkochten. Een van de meest opvallende investeerders was Dona Antonia Ferreira, een wat Queen Victoria-achtige figuur die quinta na quinta opkocht. Toen ze in 1890 stierf liet ze haar familie meer dan 30 quinta’s na.

Tot ongeveer 1870 waren er veel quinta-wijnen door één wijnbouwer geproduceerd en verhandeld. Met de opkomst van de grote en vooral Engelse shippers die zich in Porto hadden gevestigd, gingen die quinta’s allemaal op in die grote portbedrijven. De verschillende wijnen werden gemengd en verder tot port afgewerkt. De scheiding van productie en rijpen en verhandelen ging zo ver dat port nog alleen mocht worden verhandeld vanuit Vila Nova de Gaia, op de andere oever van de Douro, rechtte- genover Porto, waar de shippers hun opslagplaatsen hadden.

In 1986, bij de toetreding van Portugal tot de Europese Unie, werd deze wet opgeheven. Sindsdien mag elke wijnproducent in de Dourovallei zelfstandig zijn eigen port en wijn commercialiseren. Hij moet wel minimum 150.000 flessen en de oogst van drie jaar in het gebied houden en hij mag slechts per fles verkopen, niet per vat. Deze nieuwe wet leidde tot een regelrechte revolutie in de Douro. Er doken overal kleine quinta’s op die zelf hun port begonnen te produceren.

Legendarische rode

In 1952 al bracht het grote porthuis Ferreira – een van de vele nakomelingen van Dona Antonia – de eerste droge rode wijn op de markt, de legendarische Barca-Velha. De wijn wordt nog steeds gebotteld in simpele goedkope flessen met platte bodem, maar kost wel rond de 100 euro per fles. De wettelijke beperkingen van uitsluitend verkopen per fles enz., gelden alleen voor port, niet voor andere wijnen. Dat speelde de opkomst van droge rode wijnen natuurlijk in de kaart, zeker omdat de laatste vijftien jaar de verkoop van portwijnen flink in elkaar is gezakt.

Een van de eerste rode wijnen was die van Quinta do Crasto, dat sinds 1994 zelfstandig zijn wijnen maakt en verhandelt. In hetzelfde jaar bracht het domein zijn rode wijn uit. Eigenaar Jorge Roquette, een vroegere bankdirecteur, investeerde samen met zijn twee zonen Miguel en Tomas zwaar in de jaren 1980 en moderniseerde zowel wijngaard als productieruimtes. De wijnen worden gevinifieerd in traditionele lagares, open granieten kuipen waarin de druiven met de voeten worden getreden. Alleen de allerbeste wijn, ongeveer 1500 tot 3000 kisten per jaar, wordt onder naam Quinta do Crasto gebotteld. De rest wordt in bulk verkocht. Crasto produceert ongeveer 200.000 flessen rode wijn per jaar en 50.000 flessen Late Bottled Vintage Port en Vintage Port. Interessant om te weten is dat een jonge vrouw de wijn maakt : de Spaanse oenologe Susana Esteban. En zij is niet de enige vrouw in de Douro.

De wijnen van Crasto zijn tot bij ons gekend om hun fijn en soms wat bordeauxachtig karakter. Hoewel hij afkomstig is uit een bijzonder warme streek – in de zomer kan het in de Dourovallei makkelijk tot 45°C warm worden – is de wijn elk jaar bijzonder fris. Al komen die frisse zuren, die de wijn mooi rechtop houden, soms wat onnatuurlijk of op zijn minst wat onversmolten over. “Wij moeten de wijnen inderdaad soms aanzuren met wijnsteenzuur”, vertelt Miguel Roquette. “Anders wordt het resultaat te plomp en kan het fruit wat gestoofd overkomen.” Het aanzuren vinden we op praktisch alle domeinen in de Douro terug.

Crasto heeft naast een basis- en een reserva-wijn ook een monocépage-wijn van 100 procent touriga nacional en twee topcuvées, Vinha da Ponte en Maria Theresa, beide gemaakt van druiven van bijna honderd jaar oude stokken.

Cultstatus

Quinta do Crasto is een van de vijf leden van The Douro Boys. In 2001 groepeerden vijf domeinen zich onder impuls van vooral Dirk van der Niepoort, bekend van Porto Niepoort. Ze deden dat voornamelijk om commerciële redenen. Van der Niepoort : “De rode Dourowijnen komen stilaan op de wereldkaart, maar er is nog veel werk. Portugal is op het gebied van wijn slechts voor twee dingen bekend : port en goedkope wijn. Dat imago moeten wij veranderen. Met The Douro Boys willen wij aantonen dat het hier bruist van de creativiteit. Wij organiseren samen degustaties, stellen onszelf daarbij op een zo speels mogelijke manier voor, zonder afbreuk te doen aan onze wijnen.”

Dirk van der Niepoort bezit zelf twee quinta’s in de Dourovallei : Quinta de Napoles en Quinta do Carril, waar hij zowel port als witte en rode wijn maakt. Zijn eerste rode wijn kwam uit in 1990, Niepoort noemde hem Robustus. De meeste critici vonden hem ondrinkbaar, met krachtige tannines en stevige zuren, en de wijn kwam nooit op de markt. De eerste rode Redoma kwam er in 1991 en een witte Redoma in 1995, gevolgd door een rosé in 1997. De eerste Batuta, gemaakt van de oudste stokken van de noordelijke, en dus frissere hellingen van Quinta do Carril, werd gemaakt in 1999 en verwierf onmiddellijk een cultstatus in Portugal. Wij proefden begin juli van dit jaar de Batuta 2001 en ervaarden hem als een van de beste Portugese rode wijnen die wij ooit dronken. Massa’s kracht gekoppeld aan elegantie, dik, vlezig, animaal en enorm gebald. Hij heeft zelfs iets van een krachtige maar verleidelijke Italiaanse Montepulciano.

Niepoort maakt op dit moment rode wijnen in vier stijlen. Naast de gebalde Batuta, genoemd naar een vroegere hond van Dirk, is er de basiswijn Vertente, jong en toegankelijk. De Re- doma is iets meer gesloten en heeft meer karakter, de Charme is een wat bourgogneachtige wijn met veel zuivere finesse en een iets lichtere kleur.

In diverse segmenten

Naast de Batuta vonden wij nog een cultwijn in de Dourovallei : de Quinta do Vale Meão in het meest oostelijke deel van de Dourovallei, op nog geen tien kilometer van de Spaanse grens. Eigenaar en achterachterneef van Dona Antonia Francisco Javier de Olazabal was vroeger president van A.A. Ferreira, maar verkocht zijn aandelen om zelf wijn te gaan commercialiseren. Zijn domein van 62 hectare ligt te midden van een dor en verlaten rotsig gebied, het warmste van de hele Dourovallei. Hij moet er al zijn wijngaarden bevloeien via druppelirrigatie. In 1999 maakte hij zijn eerste wijn, die wij proefden. Wij werden vooral bekoord door de Quinta do Vale Meão 2001, opnieuw een gebalde maar bijzonder fijne wijn met een opmerkelijke onderliggende mineraliteit. De zuren komen zeer natuurlijk over en liggen dichter bij het net rijp zwart en rood fruit dan bij Crasto. Rijpe en zachte tannines en in de finale wat nieuw maar ondersteunend hout. Er is ook nog een tweede, lichtere wijn, de Meandro.

De twee laatste leden van de groep produceren wijnen in een iets lager segment. Quinta do Vale Dona Maria van Cristiano van Zeller, vroeger nog mede-eigenaar van Quinta do Noval, maakt iets toegankelijkere wijnen sinds 1996. Het aandeel van de inheemse rufetedruif is hier vrij groot. Nu wordt wel aangeraden om de druif niet meer aan te planten omdat ze minder commer- cieel is. Ze produceert wijnen met een wat vluchtig en fijnzinnig karakter. Er is nog werk aan de winkel, maar Dona Maria heeft zeker potentieel. De wijnmaker is opnieuw een jonge vrouw, Sandra Tavares da Silva, tot enkele jaren geleden nog mannequin.

Quinta do Vallado is het laatste lid. De filosofie is hier anders, men koos ervoor goedkopere wijnen te maken in de prijsklasse rond de 10 euro. De resultaten zijn correct, de wijnmaker is trouwens de zoon van Francisco Javier de Olazabal, Francisco, die ook de cultwijn Quinta do Vale Me ão maakt.

Tekst Filip Verheyden

De bodem van de Dourowijngaarden bestaat uit leisteen. Dat geeft de wijnen een uitgesproken rokerig, mineraal karakter.

Portugal is praktisch uitsluitend bekend voor port en goedkope rode wijn. Dat imago verandert nu met de Douro Boys: sommige van hun wijnen hebben al een cultstatus.