Vrouwen hebben meer dan mannen de neiging om relaties en de vrolijke en minder vrolijke ervaringen die daaruit voortkomen te analyseren. Mannen die reflecteren over echtscheiding, over de pijn van achterlaten of verlaten worden, zijn zeldzamer. Daarom is de bundel Men on divorce van Penny Kaganoff en Susan Spano de moeite van het lezen meer dan waard. Ook al zijn de gebloemleesde stukken allemaal van Amerikaanse auteurs, veel ervan is universeel en geeft een gevoelige inkijk in de mannenziel.

Eerder dan wij werd Amerika getroffen door uit elkaar spattende huwelijken. Walter Kirn schrijft dat sommige mensen opgroeiden tijdens de Depressie, anderen ten tijde van WO II ; hij daarentegen beleeft zijn jeugd gedurende het Amerikaanse Echtscheidingstijdperk. In zijn geboortestadje brak het ene huwelijk na het andere. Al hebben zijn ouders dagelijks kletterende ruzie, hij is toch blij dat ze bij elkaar blijven. Tot een jaar na zijn eigen huwelijk zijn ouder wordende vader en moeder besluiten tot een echtscheiding. Daar blijkt Kirns wereldbeeld niet tegen bestand. Hij verliest zijn anker, vertrouwt niemand meer en drijft zijn vrouw van hem weg. ?Soms wou ik dat mijn ouders uit elkaar waren gegaan toen ik nog jong was?, schrijft hij. ?Dat ze me vroeger ingewijd hadden in de moderne chaos.?

Benjamin Cheever trouwt erg jong. ?Ik wou haar voortdurend in bed krijgen?, schrijft hij. ?Zij wou frambozenjam maken of een sofa gaan uitzoeken.? Ze vonden elkaar niet.

Tim Parks vraagt zich nog altijd af waarom een vrouw zeurt over elk detail, over de manier waarop een tandenborstel in een glas staat bijvoorbeeld. Hij betitelt de echtgenote als De Koningin Van De Onredelijkheid, Zij Die Moet Gehoorzaamd Worden.

En dan komt de boeiende maîtresse. Waarom ? ?Omdat het werk en het huwelijk de twee grootste gevangenissen zijn voor een man.? Parks schrijft dat de droom van de perfecte relatie en de zucht naar intensiteit de echte drijfveren zijn bij mannen die op zoek gaan naar een minnares. Het geloof ook in een soort lotsbeschikking die synoniem is met gevaar en vernietiging.

En dan komt er misschien de fase dat een man even alleen is. Niet zo erg voor de meesten, schrijft Ted Solotaroff. Want mannen zijn erop getraind van in hun prilste jeugd niet na te denken maar door te gaan, problemen achter zich te laten. Ze peppen zichzelf op met sporttermen. Ze verliezen maar ze zijn niet verslagen. Op zo’n moment gaan bij een man de testosterone en de adrenaline stromen. Hij realiseert zich dat deze fase anders is voor vrouwen dan voor mannen : ?Zij kreeg te maken met de isolering van de alleenstaande vrouw, ik hoefde de telefoon maar op te pakken om een beschikbare man te worden.? De dag dat Solotaroff zelf verlaten wordt, is hij van de wijs : ?Dit was voor mij een totaal nieuwe ervaring, nooit eerder in mijn leven had ik dit meegemaakt, ik werd een vrouw.?

Stephen Dobyns, een professor-dichter, heeft een romantische affaire en een huwelijk met een van zijn studenten. Pas als alles mis is gegaan, realiseert hij zich waarom. ?Je kan een huwelijk niet bouwen op de regels uit de vrijerij. Allebei projecteerden we persoonlijkheden zonder enige onvolmaaktheid. Als het leven perfect was geweest, was onze relatie ook intact gebleven. Als je voortdurend het onvolmaakte vermijdt, wil je eeuwig in het heden blijven leven. In een soort casino of shopping mall, waar het geen dag en nacht wordt en waar het leven niet voorbijgaat.?

Tessa Vermeiren

Harcourt, Brace & Company,New York Londen