Brug tussen werelden

Met de expo Zonder Titel probeert het MuHKA het stereotiepe beeld van de Marokkaanse cultuur open te trekken. Wij spraken met twee deelnemende kunstenaressen.

Wafae Ahalouch El Keriasti : “Als kind wilde ik tekenjuf worden. Alleen was de richting tekenen in de lerarenopleiding afgeschaft, en dus ging ik naar de Kunstacademie van Utrecht. In 1997 was dat. Een nieuwe wereld ging voor me open. Ik zou kunstenaar worden, wou geen les meer geven.”

Safaa Erruas : “De plastische kunsten hebben me altijd aangetrokken, maar ik dacht er nooit aan om er mijn beroep te maken. Tijdens mijn eerste jaar aan de faculteit wetenschappen groeide evenwel het besef dat ik in de schone kunsten thuishoorde. Zo kwam ik terecht op de Nationale School voor Schone Kunsten van Tetouan, de stad waar ik ben geboren en nog altijd woon. Net dat jaar was de school een instituut geworden met een volwaardige hoge opleiding, uniek trouwens in heel Marokko.”

El Keriasti : “Ik ben begonnen met grote tekeningen op papier en schakelde vervolgens over naar doek. Daarin zie je de tekening weer terug. Ik zit dus in dat grensgebied tussen tekening en schilderij. Ik gebruik heel lichte kleuren. De onderwerpen die ik aankaart, zijn vrij ingewikkeld, soms zwaar. Door het gebruik van die lichte kleuren wordt het aangenaam om ernaar te kijken.”

Erruas : “Tijdens mijn opleiding heb ik ontdekt dat de plastische kunsten veel breder waren dan schilderen, tekenen en de klassieke sculptuur. Ik maak nu installaties op basis van gewone voorwerpen uit mijn directe omgeving.”

“Ik was nooit fan van kleuren. In het begin gebruikte ik zwart en wit, geleidelijk schakelde ik over naar enkel wit, dat helder, transparant, fragiel is. In combinatie met andere materialen zoals naalden, draden, scheermesjes, die pijn en ongemak brengen. Deze dualiteit vind je terug in de drie installaties in het MuHKA.”

El Keriasti : “Ik werk seriematig, en op verschillende thema’s : politiek, religie en gezin, dingen die iedereen raken. Ik gebruik verhaaltjes, vooral uit het oude testament. De werken in het MuHKA dragen de titel De zeven hoofdzonden. De eerste serie die ik gemaakt heb, heet Zeven dagen, een stil leven. Ik heb op gezinssituaties gewerkt, op de stilte. Stilte aan tafel bijvoorbeeld. Vaak zegt de stilte veel meer dan als er gepraat wordt.”

“Nu ben ik bezig met het project The Museum of Conflicts . Als mens ben je altijd in conflict, met jezelf in de eerste plaats. Ik zit nu bijvoorbeeld in een levensfase waarin keuzes gemaakt moeten worden. Kinderen of carrière ?”

Erruas : “Ik ben erg gevoelig aan onrecht. Mijn werk Les Couteaux heb ik gerealiseerd op het moment dat de oorlog woedde in Libanon. Maar er is ook onrecht in mijn eigen stad. Armoede, droefheid, maar ondanks alles gaat het leven voort. Mensen leven, lachen, trouwen… Daarom vind je in mijn werk naast de pijn altijd de pijnstiller.”

El Keriasti : “Soms raak ik in de war. Vragen ze me omdat ik vrouw en allochtoon ben of omdat ze mijn werk goed vinden ? Zelf ben ik ervan overtuigd dat ik goed bezig ben. Ik maak goede kunst (lacht). Ik ben een vrouw met een enorme bagage, een dubbele bagage.”

Erruas : “Het publiek in Marokko reageert vaak positief en benadert me in de eerste plaats als kunstenaar, maar het gebeurt dat organisatoren me omwille van mijn vrouw-zijn benaderen. Omdat ze op het nippertje ontdekten dat alle deelnemers aan een bepaalde expo mannen zijn. Zelf vind ik dat we daar als vrouwen gebruik van moeten maken. Er is een inhaalbeweging nodig.”

El Keriasti : “In Amsterdam heb ik een workshop gegeven aan meisjes van de middelbare school, en toen ik vroeg wat ze later wilden worden, wisten ze het niet. Ik vond dat zo triestig. Heel veel allochtone meisjes beseffen niet dat ze in een grote stad wonen met heel veel mogelijkheden en dat ze in staat zijn om hun leven te veranderen.”

Erruas : “In Marokko heerst er momenteel een bepaald discours over de rechten en de emancipatie van de vrouw. Ik vind mezelf daar niet helemaal in terug. Het belangrijkste voor me is dat ik mezelf kan zijn. Om de vrouw te helpen moet je niet met een model komen en haar vragen om zo te worden. Om te helpen moet je de andere, of het nu een vrouw, man of kind is, gewoon de mogelijkheid geven om zichzelf te zijn.”

El Keriasti : “Ik geloof in God, maar het verbaast me hoe mensen met religie omgaan. Religie is voor mij schoonheid, blij zijn met wat je hebt, blij zijn dat je leeft, bekommerd zijn om de mensen om je heen.”

Erruas : “Ik ben een praktiserende moslima en probeer het spirituele in me verder te ontwikkelen, in en door mijn werk. Want je kunt niet werken terwijl je mediteert maar wel mediteren terwijl je werkt.”

Wafae Ahalouch El Keriasti (29) woont en werkt in Amsterdam. Ze kreeg de Koninklijke Prijs voor Vrije Kunst in 2003 en Buning Brongers Prijs in 2004. Safaa Erruas (31) woont en werkt in Tetouan. Haar carrière begon meteen na haar studies met de deelname aan een tentoonstelling voor jonge hedendaagse kunstenaars in het Louvre in Parijs. De expo Zonder Titel in het MuHKA loopt tot 20 mei 2007.

Door Samira Bendadi I Foto Charlie De Keersmaecker