‘Onfatsoenlijke toerist groeit uit tot wereldwijd probleem’

Toeristen die zich slecht gedragen zijn wereldwijd een probleem geworden. De toeristenindustrie heeft dat deels aan zichzelf te danken, zegt Freya Higgins-Desbiolles, toerisme-expert aan de University of South Australia.

De Nanzo-in-tempel in Japan is beroemd vanwege het gigantische beeld van een liggende boeddha. De bewakers van het complex hebben echter grote moeite de hordes toeristen in goede banen te leiden. Er staan nu waarschuwingen in twaalf talen, die moeten voorkomen dat bezoekers in te grote groepen het complex betreden.

Hier spreekt een anti-toeristisch sentiment, veroorzaakt door de ‘slechte manieren en afschrikwekkende acties’ van sommige bezoekers uit het buitenland. Niet alleen in Japan, maar ook elders in de wereld groeit op diverse plaatsen de weerzin tegen toeristen.

In Amsterdam bijvoorbeeld heeft het stadsbestuur een stop gezet op nieuwe souvenirwinkels en wordt particuliere kamerverhuur aangepakt.

Slechtgemanierde toerist

Toerisme brengt veel voordelen met zich mee voor gemeenschappen in de hele wereld. Maar toeristische hotspots komen onder spanning te staan, nu de aantallen toeristen groeien. De plaatselijke bevolking kan niet meer terecht in overvolle restaurants en parken lopen vol. De prijzen stijgen. En misschien nog wel het ergste: de toeristen gedragen zich slecht.

De slechtgemanierde toerist laat steeds vaker van zich horen, of dat nu gaat om werkelijk onfatsoenlijk gedrag of culturele verschillen. Deze trend is een serieuze uitdaging voor de toeristenindustrie. In toeristische hotspots zoals Venetië is de ergernis overgekookt en leidt ze tot protesten tegen toeristen. In Barcelona hebben linkse nationalistische activisten de kwestie omarmd. Zij laten hun mening blijken in graffiti, met teksten als: ‘Vluchtelingen welkom, toeristen ga weg.’

Als de toeristenindustrie niets doet tegen de onderliggende ergernissen, zullen dergelijke sentimenten zich gaan verspreiden. Het gevaar bestaat dat toerisme straks niet meer een manier is om bruggen te bouwen tussen culturen en vriendschappen te sluiten, maar stereotype muren opwerpt die mensen van elkaar scheidt.

Plaatselijke gewoonten

Soms is slecht gedrag een kwestie van perceptie en heeft het te maken met culturele verschillen. Er zijn plaatsen in China bijvoorbeeld, waar het gewoon gevonden wordt om een tafel in het restaurant en de vloer eromheen, achter te laten vol rommel. Twee Chinese vrouwen die in Japan hetzelfde deden, werden het onderwerp van internationale kritiek toen een video online werd gezet waarin hen gevraagd werd een restaurant in Osaka te verlaten ‘vanwege hun walgelijke eetgewoonten’.

De vraag rijst waarom toeristen niet de moeite doen de plaatselijke gewoonten te begrijpen en zich aan te passen.

En dan is er nog de vraag waarom toeristen zich in het buitenland gedragen op een manier die thuis niet in hen zou opkomen. Of het nu gaat om het dragen van een felgroene mankini op straat in Krakau, of helemaal niets bij het Cambodjaanse heiligdom Angkor Wat.

Hedonisme

Het lijkt erop dat het vakantiegevoel de remmingen bij mensen wegneemt. Ze begaan stomme acties, zoals het proberen te stelen van een propagandaposter in de meest totalitaire staat ter wereld. Ze spuiten graffiti op de muur van een terrein waar miljoenen mensen zijn vermoord. Of ze gaan met elkaar in gevecht omdat ze een selfie willen maken bij de Trevifontein in Rome.

Duurzaam toerisme rust op een aantal pijlers. Een daarvan is respect van de toerist voor de plaatselijke bevolking, cultuur en omgeving.

Het probleem waar we momenteel mee kampen, en daar hebben ook andere wetenschappers al op gewezen, is dat toerisme gepromoot wordt als een puur hedonistische activiteit. Mensen worden niet zozeer aangemoedigd zichzelf te zien als wereldburgers met verantwoordelijkheden, maar hen wordt een illusie verkocht van ongebreideld genot. Ze worden gepositioneerd als consument met speciale privileges.

Is het dan verwonderlijk dat dat leidt tot genotzuchtig gedrag en een houding dat men op van alles recht heeft?

Respect

Van sommige van de bovengenoemde incidenten weten we alleen af omdat de daders er zelf opnamen van hebben gemaakt. In andere gevallen maakte een beledigde local de opnamen.

Dat gebeurde ook bij de Britse toeristen die een medialawine veroorzaakten met hun vakantie in Nieuw-Zeeland in januari en het stempel ‘varkens’ opgeplakt kregen. Op een video is te zien welke rommel ze achterlieten in een park bij het strand. Meer dan 10.000 inwoners tekenden een petitie om ze het land uit te zetten.

Het is een klassieke case study van hoe een plaatselijke gebeurtenis tegenwoordig eenvoudig een internationaal incident kan worden. Maar ik denk dat Nieuw-Zeeland ook een case study kan zijn als het gaat om het omgaan met anti-toeristische sentimenten, door toeristen aan te moedigen meer respect te tonen.

Tiaki-belofte

Om de diverse problemen die toerisme met zich meebrengt – van slecht rijgedrag tot het beschadigen van campingterreinen en onwetendheid over veilig gedrag in de natuur – kiest Nieuw-Zeeland voor het promoten van de ‘Tiaki-belofte’.

Tiaki is een Maori-woord voor bewaren en beschermen. Een daaraan gekoppeld principe is Kaitiakitanga, een ethiek van goede zorg gebaseerd op het Maori-begrip van de relatie tussen mensen en de natuurlijke wereld.

De Tiaki-campagne vraagt toeristen goed om te gaan met Nieuw-Zeeland, zich te gedragen ‘als beschermer, en ons thuis te bewaren.’ In ruil daarvoor wordt een warm welkom beloofd aan de toeristen die graag die beschermers willen zijn.

Een dergelijk principe van wederkerigheid is een uitnodiging tot verantwoord toerisme. Het is de uitdaging voor de toeristenindustrie om effectieve strategieën te ontwikkelen die ertoe leiden dat toeristen en de lokale bevolking beter met elkaar omgaan.

De sleutel ligt eerder in het overbrengen van de waardevolle ervaringen die ontstaan door contact met de lokale bevolking, dan in het benadrukken van de slechte ervaringen.

Bron: The Conversation