Het andere New York

RestaurantsEen selectie van historische gebouwenMusea in BrooklynMuziek en theaterDierentuinen, tuinen en markten

Het was een kwarteeuw geleden nog een standaardgrap onder inwoners van Brooklyn die hun buren van Manhattan probeerden te overtuigen om ook eens bij hen op bezoek te komen in plaats van altijd omgekeerd: “Nee, je hebt geen paspoort of inentingen nodig.”

New York City stond er toen niet goed voor. De stad was in verval. Ook Brooklyn ontvolkte door de massale naoorlogse de-industrialisatie. Werkloosheid en misdaad teisterden heel de stad en Brooklyn deelde zwaar in de klappen. Toeristen kwamen er niet meer.

Het beeld dat ze hadden van het stadsdeel, uit boeken zoals Last Exit to Brooklyn (1964) van Hubert Selby en films zoals The French Connection (1971), joeg hen de stuipen op het lijf. John Travolta danste zich dan wel beroemd in Saturday Night Fever (1977), maar ook dat was tegen de achtergrond van een uitzichtloos leven in Brooklyn.

Wandel vandaag met een tiener door intussen flink opgewaardeerde Brooklynse wijken zoals Dumbo of Brooklyn Heights, en ze zullen verrukt blijven staan om foto’s te maken van locaties die ze herkennen van de tv-serie Gossip Girl. Neem fans mee van Sex and the City en ze zullen je vertellen dat Miranda, een van de vier hoofdpersonages, verhuisde naar Carroll Gardens, een geklasseerde, pittoreske Italiaanse wijk bekend voor zijn grote voortuinen.

Brooklyn trekt steeds meer New Yorkers aan op zoek naar het nieuwste en hipste en, niet het minst, de wat goedkopere huurprijzen. Elke dag lijkt er wel ergens een nieuwe galerie, restaurant, concertruimte, club of boetiek te openen. Zoals onze Franse vrienden zeggen, en omdat het niet altijd in het Engels moet zijn: Brooklyn est le coin de New York qui bouge.

Schrijvers en brownstones

Het dichtst dat heel wat toeristen bij het stadsdeel geraken, is tot halverwege de Brooklyn Bridge, waarna ze op hun stappen terugkeren. Dat is jammer want aan de overkant van de East River ligt een van de aantrekkelijkste buurten van New York City.

Omdat de wandeling over de brug op zijn mooist is richting Manhattan, is het beter ze te sparen als dessert. Begin liever met de metro naar Borough Hall, de eerste halte in Brooklyn op lijn 4 en 5, op vijf minuten van Manhattan.

Borough Hall, gebouwd in 1849 in Griekse renaissancestijl, is het vroegere stadhuis van Brooklyn, dat begon als een dorp met de Nederlandse naam Breukelen maar later een grote, zelfstandige stad werd, de derde grootste van het land. In 1898 werd ze, tot ongenoegen van veel van haar inwoners, gefuseerd met New York City.

Borough Hall is het anker van Brooklyn Heights. De geschiedenis van the Heights is een klassiek New Yorks verhaal. De vroegzeventiende-eeuwse kolonialen dwongen de indiaanse bevolking plaats te ruimen voor de aanleg van grote boerderijen. New York City aan de overkant groeide snel.

In het begin van de negentiende eeuw besloten de grote landeigenaars hun eigendommen te verkavelen. Een van de advertenties prees de locatie als the nearest country retreat voor wie in Manhattan werkte. De Brooklyn Bridge lag er nog niet maar het wemelde van de veerboten tussen de twee stadsdelen ; zeilschepen en later stoomboten.

Brooklyn Heigths werd architecturaal een van de meest gediversifieerde in het land. De opening van de metro in 1908 maakte een einde aan het afgelegen karakter van de wijk. Vele rijke burgers verlieten daarom de buurt. Hun villa’s werden opgedeeld in appartementen en goedkope hotels.

Tegen 1940-1950 werd Brooklyn Heights door sommigen als een slum beschreven. Wat ook niet hielp, was dat een heel stuk van de wijk werd platgewalst om plaats te maken voor een expresweg. Een aantal bewoners vocht hard voor het behoud van de rest.

In 1965 slaagden ze erin om de wijk, als eerste in New York, tot historisch district te laten klasseren. Zo begon de heropleving. Intussen is de wijk een van de duurste van Brooklyn geworden. Het zicht van de Brooklyn Promenade op Manhattan is fascinerend mooi, zowel overdag als ’s avonds.

In de rustige zijstraten, afgelijnd met brownstones, de typische roodbruine woningen, woonden en werkten schrijvers als Norman Mailer, Walt Whitman en Thomas Wolfe. Arthur Miller en Marilyn Monroe woonden er in Grace Court, en later in Willow Street, waar Truman Capote een van hun buren was.

Brooklyn heeft iets met schrijvers. Ook hedendaagse auteurs zoals Paul Auster, Jonathan Lethem, Jhumpa Lahiri en Donald Antrim kozen om er te wonen en te werken.

Oude haven- en industriewijken

Vanuit Brooklyn Heights is het via de Promenade een korte wandeling noordwaarts naar onlangs geklasseerde wijken zoals Fulton Ferry, Dumbo en Vinegar Hill. Wie pakweg dertig jaar geleden dezelfde wandeling gemaakt zou hebben, zou vooral leegstaande pakhuizen, verkommerde dokken en verlaten huisjes hebben gezien. Nu is het er mooi maar prijzig wonen in lofts en nieuwbouw. Het aantal winkels en restaurants blijft uitbreiden.

Aan de oever van de East River is de stad volop parken met fiets- en wandelpaden aan het aanleggen. Het doel is om ooit 90 procent van de meer dan duizend kilometer lange voormalige haven- en industriële waterkanten in Manhattan, Brooklyn, Queens, The Bronx en Staten Island om te toveren tot groene recreatie- en woonzones.

Het is een heel duur en ambitieus plan, maar telkens er een nieuw stukje van het parkproject wordt geopend, strijken New Yorkers er onmiddellijk neer, en snel lijkt het alsof het brokje groen er al van oudsher ligt. Water trekt aan. Op een zonnige dag is het heerlijk picknicken in de nieuwe parken zoals Brooklyn Bridge Park of Fulton Ferry.

Andere nieuwe puzzelstukjes van het groene waterkantenproject in Brooklyn zijn Red Hook, de oude dokwerkerswijk waar de film On the Waterfront met Marlon Brando zich afspeelt, en Williamsburg en Greenpoint, twee oude haven- en industriewijken die spectaculair herrezen zijn na decennia van gestadig verval.

Sportieve stappers en fietsers kunnen een dagtocht om nooit meer te vergeten maken van Red Hook ten zuiden van de Brooklyn Bridge tot Greenpoint aan Newton Creek, een waterloop die de natuurlijke grens vormt tussen Brooklyn en Queens. Op deze tocht passeer je onder drie bruggen: de Brooklyn-, Manhattan- en Williamsburg Bridge (onthoud BMW als geheugensteuntje).

Zicht op zee

Brooklyn is uitgestrekt. Gelukkig is er een goed netwerk van metro- en buslijnen dat 24 uur op 24 functioneert. Gele taxi’s zijn een typisch Manhattanfenomeen. In Brooklyn, net als in Queens, The Bronx en Staten Island, doen de bewoners een beroep op livery cabs, die moeten worden opgeroepen.

Een heel stuk verder van de Brooklyn Bridge, maar gemakkelijk te bereiken met de metro, liggen er heuse zandstranden, die een zegen zijn tijdens de New Yorkse subtropisch warme zomers. Het bekendste is Coney Island of Conyne Eylandt, zoals het gebied in Nederlandse koloniale tijden heette. Toen elektriciteit nog een nieuwe uitvinding was, verrees hier het eerste pretpark van de wereld.

Coney Island werd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog meer en meer door de stadsoverheid als dumpplaats gebruikt voor duizenden van haar armsten. Gelukkig voor haar bewoners en alle New Yorkers profiteert de plek nu mee van de heropwaardering van waterkanten in het algemeen.

Op warme zomerweekenddagen is het er heerlijk wandelen langs de boardwalk, helemaal tot aan Brighton Beach, de Russische wijk. Het is een van de kleurigste straattheaters van New York en gratis.

Halfweg ligt het interessante en populaire New York Aquarium. Vissen is een populaire sport in Brooklyn. Hengelaars trekken met eigen boten of huurboten de zee op vanuit Manhattan Beach, Sheepshead Bay en Gerritsen Beach, drie boeiende wijken met een eigen typisch New Yorks internationaal karakter die per metro of bus bereikbaar zijn.

Voor natuurliefhebbers biedt Brooklyn de tientallen kilometers stranden en moerassen van Gateway National Recreation Area, een belangrijke rustplaats voor trekvogels. De wijzere stadsplanners van tegenwoordig hebben er knap spijt van dat hun collega’s er indertijd geen graten in zagen om vlakbij een internationale luchthaven, de tegenwoordige JFK Airport, aan te leggen.

Beter dan Central Park

Niet-New Yorkers denken wel eens dat Central Park de enige groene long van de stad is. In werkelijkheid telt New York meer dan duizend parken, groot en klein.

Een heel groot is Prospect Park in Brooklyn. Het werd ontworpen door Olmsted en Vaux, het duo dat Central Park ontwierp maar wel vond dat Prospect Park beter geslaagd was. Hun Brooklyns meesterwerk ligt er niet zo piekfijn bij, maar het is een even fantastische plaats om te genieten van de natuur en de bonte parade van mensen.

Twee andere trotsen van Brooklyn liggen aan de noordelijke grens van het park: het onlangs gerenoveerde Brooklyn Museum en de befaamde Brooklyn Botanic Garden. Een mooie afsluiter van een bezoek aan het park, het museum en de plantentuin is een wandeling door de stemmige, geklasseerde negentiende-eeuwse wijken Prospect Park en Park Slope, waar keuze te over is aan restaurants en cafés.

Brooklyn is een droom voor architectuurliefhebbers. Er zijn tientallen geklasseerde historische districten, honderden kerken en negentiende- en vroegtwintigste-eeuwse industriële complexen die nieuwe bestemmingen hebben gekregen of hopelijk zullen krijgen.

Niet te vergeten het negentiende-eeuwse Greenwood Cemetery, New Yorks beroemdste kerkhof, waar intussen 600.000 mensen begraven liggen in soms fantasierijke mausolea. In het groen, omringd door heuvels, vijvers en open grasvelden liggen beroemdheden zoals kunstenaar Jean-Michel Basquiat, componist Leonard Bernstein en pianomaker Henry Steinway begraven.

In de negentiende eeuw was het kerkhof een van New Yorks populairste attracties. Als je de exuberante stadsdeelburgemeester Marty Markowitz mag geloven, zal heel Brooklyn de populairste toeristische attractie van New York worden.

Jacqueline Goossens