Door stijgende zeespiegel zal meer dan de helft van het strand op Ibiza en Mallorca verdwijnen

Klimaatverandering, en vooral de stijgende zeespiegel, vormt een ernstige bedreiging voor het toerisme op de Spaanse Balearen. Vakantiegangers zijn daar momenteel goed voor meer dan 25 procent van de lokale economie.

Nieuw onderzoek toont de impact aan die de klimaatcrisis kan hebben op de stranden van de Balearen – de Spaanse eilandengroep in het noordwesten van de Middellandse Zee die bestaat uit Ibiza, Mallorca, Menorca en Formentera. De onderzoekers tonen aan dat de archipel het grootste deel van haar stranden zou kunnen verliezen. En dat zou enorme gevolgen kunnen hebben voor het toerisme.

‘Een groot deel van de inkomsten van toeristische regio’s in de Middellandse Zee komt van strand- en zontoerisme: meer dan 25 procent in het geval van de Balearen’, zegt hoofdauteur Miguel Agulles, verbonden aan het Balearen Oceanografisch Centrum van het Spaanse Instituut voor Oceanografie (IEO) en het Mediterranean Institute for Advanced Studies op Mallorca. ‘Daarom is het zo belangrijk om het lot van deze stranden in tijden van klimaatverandering te voorspellen.’

Onder invloed van klimaatverandering zal de zeespiegel niet overal op aarde in dezelfde mate stijgen, vanwege verschillen in wind en oceaanstromingen. Eerdere studies hebben voorspeld dat de zee rond deze eilandengroep tussen de 50 en 67 cm zal stijgen, afhankelijk van het opwarmingsscenario.

Agulles: ‘In ons onderzoek laten we zien dat dit zal leiden tot het permanente verlies van meer dan 50 procent van het strandoppervlak op de Balearen, zelfs tot meer dan 80 procent tijdens stormen.’

De bevindingen zijn gepubliceerd in Frontiers in Marine Science.

Overstromingen

De mate van overstromingen – die afhankelijk zijn van zeeniveau, getijden en golfvorming – wordt beschouwd als de belangrijkste invloed op de vorm van stranden.

De auteurs ontwikkelden een nauwkeurige methode om overstromingsniveaus langs de Baleaarse kusten te modelleren. Naast de bovenstaande factoren, hielden ze rekening met de vorm en helling van elk strand, de korreligheid van het zand en de omvang van zeegrasweiden. Vervolgens voorspelden ze de mate van overstromingen langs de kust en het percentage strand dat verloren zou gaan.

‘Een gedetailleerde analyse van de evolutie van elk strand in de Balearen-archipel vraagt veel computerkracht. We hebben daarom veel energie gestoken in de ontwikkeling van methodologieën voor de analyse en het optimaliseren van de berekening’, vertelt Agulles.

Volgens voorspellingen zullen extreme weersomstandigheden in sommige regio’s meer tot uiting komen dan in andere. De auteurs laten zien dat de maximale golfhoogte rond de Balearen tijdens extreem weer met 10 tot 15 centimeter zal afnemen ten opzichte van de huidige hoogte (tussen de 2 en 4 meter).

Niettemin voorspellen Agulles en zijn medeauteurs een verwoestende inbreuk op de kustlijn en op de hoeveelheid en de grootte van de stranden, voornamelijk als gevolg van de stijgende zeespiegel.

Zeker 56 procent van de stranden verdwijnt permanent

De onderzoekers laten zien dat in het tussen-scenario voor de opwarming van de aarde (ook wel scenario RCP4.5) van het VN-klimaatpanel (IPCC), de kustlijn van de Balearen tegen het einde van de eeuw gemiddeld 9,2 meter zal zijn teruggetrokken. Daardoor zullen 37 van de huidige 869 stranden definitief verdwijnen, net als 56 procent van het strandoppervlak.

In dit scenario zullen tegen het einde van de eeuw 254 stranden (en 84 procent van het huidige strandoppervlak) tijdelijk onder water staan bij extreem weer. En al komen deze overstroomde stranden daarna meestal weer terug, de kans is groot dat er tijdens de overstromingen ernstige schade is aangericht aan kustgebieden.

Volgens het ‘worst case’-scenario van het IPCC (scenario RCP8.5) zal de kustlijn tegen het einde van de eeuw met gemiddeld 11,7 meter zijn teruggetrokken. Dan zouden 72 stranden (en 65 procent van het huidige gebied) permanent verdwijnen, terwijl 314 stranden (en 86 procent van het huidige gebied) bij extreem weer onder water komen te staan.

‘Onze resultaten laten zien dat klimaatverandering een ernstige bedreiging vormt voor het lokale toerisme op deze eilanden’, zegt coauteur Gabriel Jordà. ‘Door de zeespiegelstijging worden de stranden sterk teruggedrongen. Nationale en regionale overheden zouden in actie moeten schieten: om de impact van stormen te minimaliseren door bijvoorbeeld zeegrassen te behouden, die natuurlijke bescherming bieden. Maar ook om de toeristenindustrie aan te passen of haar economische model te herzien.’