Deze honden hebben al duizenden levens van beren, poema’s en elanden gered

Het ziet er misschien niet erg vriendelijk uit: honden die onder luid geblaf beren de stuipen op het lijf jagen. Maar daarmee hebben deze Karelische Berenhonden wel al duizenden dierenlevens gered.

De confrontaties tussen grote dieren zoals bruine beren en ijsberen en mensen neemt de laatste jaren voortdurend toe. IJsberen zoeken, door het smelten van de ijskappen, meer hun toevlucht op het vasteland en ook het leefgebied van beren slinkt onder andere door alsmaar meer boringen naar gas en olie. En dus kruisen de wegen van mensen en beren elkaar vaker dan goed is.

De beren komen af op afval dat mensen achterlaten bij vuilniscontainers, op campings en bij bezoekerscentra in nationale parken. ‘Tot voor kort waren er twee mogelijkheden om aan deze gevaarlijke situaties een einde te maken’, zegt Alan Myers van de Washington Deparment of Fish and Wildlife aan National Geographic. ‘Je dreef de beer in een hoek en euthanaseerde het dier of je verdoofde ‘m met een pijl, sloot ‘m op in een kooi en liet ‘m kilometers verder weer vrij in de natuur.’ Beide methoden zij niet effectief en zeker niet diervriendelijk. De weggevoerde beren keren vaak weer terug naar de plaats waar voedsel te vinden is met het gevolg dat ze alsnog gedood worden.

Dat moest anders kunnen, vond berenbiologe Carrie Hunt. Ze heeft er haar levenswerk van gemaakt om conflicten tussen beren en mensen te voorkomen. Ze richtte daarom in 1996 het Wind River Bear Institute op. Na eerst de bear spray bedacht te hebben, een zeer effectieve en niet dodelijke manier om beren te uit de buurt te houden, wilde ze een methode bedenken om beren blijvend te verjagen van plaatsen waar mensen wonen.

Na een zoektocht kwam ze terecht bij de Karelische Berenhonden. Deze middelgrote, zwart met wit gekleurde honden komen oorspronkelijk uit Finland en staan bekend om hun talent om groot wild zoals elanden en beren op te sporen.

Carrie Hunt begon met het fokken en trainen van vier van deze uiterst moedige honden. Karelische Berenhonden hebben een uitstekende neus en beginnen te blaffen en aan de riem te trekken zodat zijn trainer weer dat er een beer in de buurt is. De trainer schrikt de beer nog eens extra af door te schreeuwen en desnoods met losse flodders te schieten. Alles om het dier duidelijk te maken dat hij zich beter uit de voeten kan maken.

Spektakel

‘Beren zijn van nature bang voor hondachtigen want roedels coyotes kunnen de berenwelpen stellen’, vertelt Carrie Hunt. Daarom is haar methode ook zo effectief. Ondertussen worden de honden ingezet in staten als Washington, Nevada en Albert in Canada, in nationale parken als Yellowstone, Glacier, Jasper en Banff en zelfs in Japan. De honden hebben al duizenden beren gered en ook verschillende elanden en poema’s die ze op dezelfde manier verjagen.

Soms is het nodig beren op te sluiten, bijvoorbeeld wanneer ze rondscharrelen bij vuilniscontainers in dorpen of steden. De beren worden dan verdoofd en tijdelijk opgesloten. Voordat de beren weer op dezelfde plaats worden vrijgelaten, komen de honden erbij. Ze gaan flink tekeer tegen de beer en nadat de honden op die manier de beer de stuipen op het lijf gejaagd hebben, wordt de kooi opengedaan. De beer rent er snel vandoor nog even achtervolgd de honden. Wanneer de beer ver genoeg weg is, worden de honden teruggeroepen. Soms schieten de trainers nog met losse flodders om er zeker van te zijn dat de beren niet meer terug zullen keren. In ruim tachtig procent van de gevallen, gebeurt dat inderdaad niet meer.

Het grote voordeel van het gebruiken van Karelische Berenhonden is dat noch de beren, noch de honden, noch mensen erbij gewond raken of gedood worden. Wanneer de honden dichtbij de beer komen, bijten ze hem in zijn hielen waardoor hij rondjes gaat draaien en moe wordt en de hond niet zal verwonden.

Karelische Berghonden zijn weliswaar niet erg verdraagzaam tegenover andere honden, maar tegenover mensen zijn ze – mist goed gesocialiseerd – heel lief. De honden worden daarom niet alleen gebruikt om dieren te verjagen, maar ook om de mensen voorlichting te geven over hoe ze kunnen voorkomen dat beren te dichtbij komen. Het zijn immers meestal de mensen die het probleem veroorzaken. Door de honden mee te nemen naar scholen, leren kinderen al op jonge leeftijd hoe ze met wilde dieren om moeten gaan.

Stroperij en weesjes

De honden blijken overigens ook nog op andere manieren bruikbaar. Dat vertelt Nils Pedersen van het Wind River Bear Institute aan National Geographic. Zijn hond Soledad kan ook de holen opsporen waar ijsberen tijdens hun winterslaap verblijven. Bedrijven die naar olie of gas willen boren, zijn volgens de Marine Mammal Protection Act verplicht om minstens een mijl (ongeveer 1600 meter) uit de buurt te blijven van plaatsen waar ijsberen overwinteren. Soledad kan die holen onder de dikke lagen ijs en sneeuw ruiken en er zo voor zorgen dat de ijsberen hun winterslaap ongestoord kunnen voltooien.

Karelische Berghonden hebben ook verschillende keren jonge dieren, zoals beren of poema’s, gevonden waarvan de ouders gedood zijn. Deze jonge dieren worden opgevangen, verzorgd en later weer uitgezet in de natuur.

Een laatste manier waarop de Karelische Berghonden hun nut bewezen hebben, is bij het opsporen van stropers. In de staat Washington kregen de autoriteiten bijvoorbeeld een tip dat er een grijze wolf gedood zou zijn. Om stroperij te kunnen bewijzen, moesten de resten van het dier wel gevonden worden. Diverse zoektochten leverden niets op, maar de Karelische Berghonden hadden het kadaver binnen veertig minuten gevonden.

Hoe mooi ze er ook uitzien: de Karelische Berghonden zijn niet zomaar geschikt als huishond. Het zijn echte werkhonden die veel ruimte en beweging nodig hebben, het is niet eenvoudig om ze te trainen en ze zijn meestal niet vriendelijk tegen andere honden.