Helsinki houdt van design. Dat was honderd jaar geleden al zo, en met wat geluk zal dat over honderd jaar nog altijd zo zijn. Onze journalist Jesse Brouns tipt de go-to plekken anno 2024 in de stad met driehonderd meren.
Er wordt gezegd dat de Finnen stug en verlegen zijn, een beetje zoals de Belgen alleen maar frieten en chocolade eten. Ook houden ze van sauna’s en van ijsberen – het werkwoord, eerder dan de dieren (er zijn geen ijsberen in Finland, wel zo’n 1500 bruine exemplaren). De aantrekkingskracht van het land komt vooral van de natuur: de zon die nu eens nooit opkomt, en dan weer nooit ondergaat, de 168.000 meren – waarvan driehonderd op het grondgebied van Helsinki – en de eindeloze bossen.
Het hout van die bossen ligt aan de basis van een florissante designcultuur. Fins design is populair sinds op zijn minst de jaren vijftig van de vorige eeuw, met onder meer het meubilair van architect Alvar Aalto voor Artek, de stoffen van Marimekko en glaswerk en keramiek van onder anderen Kaj Franck voor Iittala. Het land blijft gehecht aan zijn artisans, zijn traditionele technieken en zijn natuurlijke, lokale grondstoffen, maar het kijkt ook vooruit.
In het Design Museum en het Museum van Finse Architectuur loopt van 26 april tot 31 december de tentoonstelling FIX: Care and repair. ‘We zijn een land dat, op hout na, nooit grote natuurlijke rijkdommen heeft gehad’, zegt de in design en mode gespecialiseerde communicatie-expert Martta Louekari. ‘We moesten het altijd doen met wat we hadden. Ook als gevolg van de oorlogen tegen Rusland en de Tweede Wereldoorlog waren al onze grootmoeders meesters in het repareren van kleding en ook nu nog weten we allemaal, inclusief mijn achtjarige zoon, hoe je bijvoorbeeld wollen sokken moet herstellen.’
Artek opende al in 2011 de winkel 2nd Cycle, waar het tweedehandsexemplaren van zijn eigen meubilair verkoopt, en het merk probeert ook de productie van nieuwe meubelen te vergroenen. ‘Vroeger hanteerden we een heel rigoureus selectieproces’, vertelt Marianne Goebl me, chief design officer van Artek, tijdens een maaltijd in de keuken van Aalto’s oude atelier. ‘Ons hout moest perfect zijn en daardoor was er meer restafval dan nodig. Bovendien zag ons meubilair er erg gladjes en homogeen uit, bijna plastic. Nu zijn we minder streng. De onregelmatigheden in het hout reflecteren de diversiteit van het bos. Elk exemplaar is uniek.’
Dit zijn onze favoriete designadressen in Helsinki
1. LAPUAN KANKURIT
In 1917 begon de grootvader van Juho Annala een fabriek van vilten laarzen in Lapua, in het noordwesten van Finland. In de jaren dertig kochten zijn zoons industriële weefmachines. Kleinzoon Juho liep stage bij een weefmeester uit Luik en begon zijn eigen weeffabriek in 1973: Lapuan Kankurit, wat staat voor wevers uit Lapua. Vijftig jaar later staat zijn zoon aan het hoofd van een succesvol textielbedrijf.
Lapuan Kankurit gebruikt wol van Finse schapen voor zijn dekens, plaids en handdoeken, en werkt onder meer met Mifuko, een Fins collectief dat werk uitbesteedt aan 1300 vrouwen in de banlieue van Nairobi; en met de getalenteerde Belgische textielontwerper Elisa Defossez Kikuchi. Ook mooi: de collab met het Japanse merk minä perhonen. Japan is overigens de grootste afzetmarkt van Lapuan Kankurit, waar het een winkel heeft in Jingumae, Tokio.
Katariinankatu 2, lapuankankurit.fi
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
2. SALAKAUPPA
Het meest betoverende winkeltje van Helsinki is Salakauppa, wat ‘geheime winkel’ betekent. Sinds de zaak vorig jaar is verhuisd van een gerehabiliteerde straatkiosk naar een klassieker winkelpand, geeft Salakauppa zijn geheimen iets gemakkelijker prijs.
Stichters Aamu Song en Johan Olin, ook actief als het designcollectief COMPANY, werken samen met traditionele ‘craft masters’ en fabrikanten. ‘We werken als kunstenaars en designers, en vaak ook als detectives’, zeggen ze. ‘We bezoeken plekken met een rijk industrieel erfgoed waar we met lokale ambachtslui aan hedendaagse ontwerpen werken.’
Een ontmoeting met een maker van kokeshi-popjes in Aomori, Japan, resulteerde in guitige herinterpretaties van de houten speeltjes. Er zijn Mexicaanse kaarsenhouders van papier-maché en uit tin geknutseld speelgoed, Russische matroesjka’s, Finse houten puzzels en vilten laarzen. Een unieke winkel, die gegarandeerd een glimlach op je gezicht tovert.
Tarkk’ampujankatu 5, salakauppa.fi
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
3. AALTO ATELIER + WONING
Alvar Aalto (1898-1976), Finlands meest bejubelde architect, heeft véél gebouwd, soms samen met zijn eerste vrouw Aino, tot haar dood in 1949, ze was amper 54. De website visit.alvaraalto.fi geeft een volledig overzicht van zijn werk, in Finland en erbuiten, met praktische informatie. Perfect om zelf je Aalto-tour samen te stellen.
In Munkkiniemi, een groene buitenwijk, liggen Aalto’s atelier en woning op wandelafstand van elkaar. In het atelier (1954-56) wordt nog altijd gewerkt. De Aalto Foundation is er gevestigd sinds het overlijden van Aalto’s weduwe Elissa in 1994 en bewaart er onder meer honderdduizend tekeningen. Aan de woning (1935-36) is niets veranderd sinds Aalto’s overlijden in 1976. Het is een knus, opvallend bescheiden huis, met eerder kleine kamers en een mooi atelier.
De heftige entreeprijzen van dertig euro voor het huis en twintig euro voor het atelier financieren de stichting.
Tiilimäki 20 (atelier) en Riihitie 20 (woning), alvaraalto.fi
4. ARTEK 2ND CYCLE
Alvar Aalto was, met zijn eerste vrouw Aino, en het koppel Maire Gullichsen en Nils-Gustav Hahl, de stichter van Artek, het bedrijf dat sinds 1935 zijn meubilair maakt en verhandelt. Het was lang in Zweedse handen en is sinds enkele jaren onderdeel van de Zwitserse groep Vitra. Artek heeft een elegante winkel in het centrum, maar mis vooral ook Artek 2nd Cycle niet, een in een kelder ondergebrachte zaak waar vintage meubelen van Artek worden verkocht.
Op zoek naar een meer verscheiden aanbod, of gewoon zin om willekeurig te snuisteren? Dan is tweedehandszaak Fasaani Antiikki, ook in een kelder, een fijn adres. Of een van de vele betaalbare kringloopwinkels in alle uithoeken van de stad. Met wat geluk vind je er, zoals ik tijdens een snelle speurtocht, een oud kristallen vaasje van Iittala voor minder dan twintig euro, of een plastic monstertje uit de sixties, made in Letland.
Artek 2nd Cycle, Pieni Roobertinkatu 4, artek.fi
Fasaani Antiikki Helsinki, Korkeavuorenkatu 5, fasaani.fi
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
5. JEANS & TOWELS BORSE E COSE
Jeans & Towels Borse e cose is de vorige zomer geopende conceptstore van Samu-Jussi Koski, die jarenlang creatief directeur was van Marimekko, en daarnaast ook een eigen modelabel had, Samuji. Jeans & Towels maakt, je kon het al raden, jeans en handdoeken, en Borse e cose is gespecialiseerd in leren tassen en wollen sjaals. Maar er zijn ook prachtige pyjama’s en hemden.
De winkel is ontworpen door Ville Aakula, met op maat gemaakt timmerwerk en gerecycleerd veiligheidsglas. Alle items zijn duurzaam gemaakt in Europa. ‘De winkelruimte is ontworpen als een hedendaags warenhuis,’ zegt Samu-Jussi Koski, ‘een plek waar je de tijd kunt nemen om mode, kunst en design aan te raken, te voelen en te ervaren terwijl je het verhaal achter elk stuk echt omarmt.’
Kasarmikatu 23, jeansandtowels.com
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
6. VAIN
VAIN, dat recent heeft geshowd op Pitti in Firenze en Copenhagen Fashion Week, is het coolste streetwearmerk van Noord-Europa. Ontwerper Jimi Vain begon zijn label in zijn geboortedorp in het verre noorden. Hij begon met gepimpte Air Jordan 1’s; een paar werd opgepikt door rapper Playboi Carti, waarop VAIN viraal ging. Iets later volgde nog een opvallende geüpcyclede capsulecollectie voor McDonald’s Finland, die haast onmiddellijk was uitverkocht, en wereldwijd aandacht kreeg. De VAIN conceptstore is slechts sporadisch open (check de website), maar ook op afspraak.
Runeberginkatu 8, jimivain.com
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
7. LASIPALATSI
Lasipalatsi (‘glaspaleis’) werd in 1936 ontworpen door Viljo Revell, Heimo Riihimäki en Niilo Kokko, als een tijdelijk gebouwencomplex met kantoren, restaurants en een cinema, Bio Rex. Het complex werd uiteindelijk nooit afgebroken, maar het werd ook nooit gerenoveerd omdat er geen duidelijke plannen voor waren.
In 1998 werd Lasipalatsi beschermd en eind 2016 werd een grondige renovatie ingezet. Onder het aanpalende plein werd een nieuw museum gebouwd, Amos Rex, met een fotogeniek, beklimbaar landschap van stenen heuvels. Er zijn ook bars, restaurants en enkele fijne winkels: een Moomim Shop, naar de razend populaire personages van de Finse schrijver en illustrator Tove Jansson, een kleine conceptstore van het trendy Finse sneakermerk Karhu en de flagshipstore van streetwearlabel Makia.
Mannerheimintie 22-24
8. VUOKKO
‘There is no fashion, only time’, zei Vuokko Nurmesniemi, 98, een keramiekontwerper van opleiding die carrière maakte bij Marimekko. Ze tekende er in de jaren vijftig felgekleurd, modernistisch textiel en functionele, minimalistische kleren ‘waarin vrouwen vrij konden bewegen’. Sommige stukken, zoals haar Jokapoika-hemd, worden nog altijd geproduceerd. Ze begon in 1964 ook haar eigen merk, Vuokko, dat de futuristische stijl van een Cardin of een Courrèges linkte aan de meer aardse, feministische aanpak van Noord-Europa. Daarnaast begon ze een parallelle carrière als meubelontwerper. Haar Armchair 004 en haar saunakrukje zijn Finse klassiekers.
Hopeasalmentie 27 (alleen op afspraak), vuokko.fi
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
9. HAKOLA
Tijdens mijn vier dagen in Helsinki raakte ik onmiddellijk in de ban van Hakola, een Fins meubelmerk met houten meubilair en fauteuils in primaire kleuren, en prachtige throws. Ik wou meteen hun hele winkel leegroven – en eigenlijk is dat nog de gemakkelijkste manier om aan zo’n stapelbaar rood of lichtblauw bankje te komen.
Het bedrijf levert op dit moment enkel in Finland, al wordt er gewerkt aan een ruimere verspreiding. De fabriek van Hakola is zestig jaar geleden opgericht in Jurva in zuidelijk Ostrobothnia, wat heel ver klinkt. ‘Het is onze missie om ’s werelds eerlijkste designbrand te worden’, zegt Annaleena Hakola, kleindochter van de stichter en huidig creatief directeur.
Annankatu 5, hakola.fi
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
10. SAUNA LÖYLY + KULTTUURISAUNA
Finnen zijn trots op hun saunacultuur – en op de gaten die ze ’s winters in het ijs boren, om daar na saunabezoek letterlijk in te gaan chillen. Een populair adres is Löyly, op een kade langs de haven. Met onder meer een ‘smoke’ sauna, met zwartgeblakerde houten muren, die je al van ver kunt ruiken. Je kunt er ook in zee zwemmen en er is een groot restaurant met een terras voor tijdens de warmere periodes.
Nog cooler, figuurlijk dan, is Kulttuurisauna in de wijk Hakaniemi, een Japans geïnspireerde constructie van designer Nene Tsuboi en architect Tuomas Toivonen.
Hernesaarenranta 4, loylyhelsinki.fi
Hakaniemenranta 17, kulttuurisauna.fi, online reserveren verplicht
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
11. THE BARÖ
Aan mijn verblijf in Helsinki koppelde ik één nacht in The Barö, een archipelresort op ongeveer een uur rijden van de hoofdstad. Elke perfect ingerichte luxehut heeft een glazen wand die uitkijkt op bos. ’s
Ochtends zag ik een bewegingloze figuur op de grond liggen, voeten tegen een boomstam. De figuur deed me denken aan een demon met wraakgevoelens uit een Japanse horrorfilm. Ik nam een foto met mijn telefoon (bewijsmateriaal, mocht me iets overkomen), en trok de gordijnen dicht. Achteraf toonde ik de foto aan een Japanse reisgezel. ‘Maar dat ben ik’, lachte ze. ‘Ik was een grasbad aan het nemen.’
De sauna van The Barö is ondergebracht in een apart gebouwtje op het water, zodat je desgewenst onmiddellijk in het water kunt springen. Ik bracht er een kwartier door met Hokke Langstedt en zijn zoon. Langstedt is de CEO van SAAS Instruments, een verlichtingsbedrijf dat onder meer ook de intimistische buitenverlichting van The Barö creëerde. Na een kwartier renden vader en zoon over de loopplank en, plof, het zilte water in.
Zelf hield ik het wat dippen in het water betreft bij, ruw geschat, een derde van mijn dikke teen, maar dat volstond. Achteraf bleef ik nog een halfuurtje aan het water zitten. In de verte zag ik een zeehond dobberen. En ik hoorde het beest zingen. Het lied weerkaatste over het water. Het volstond.
Barösundsvägen 679, 10270 Inkoo, thebaro.fi
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
EN OOK NOG
In Helsinki overnachtte ik in Hotel St. George, een recent luxehotel in een oud uitgeverspand in het epicentrum van de stad: grote, stijlvol ingerichte kamers, spa met zwembad en uitstekend ontbijt, met ter plaatse gebakken brood. Het elegante Solo Sokos Hotel Torni bestaat sinds 1931 en is genoemd naar de toren met roofbar en mooi panorama over Helsinki. En dan is er ook nog Hotel Haven, een boetiekhotel aan het water.
Ravintola Sea Horse is hét cultrestaurant van Helsinki. Het bestaat sinds 1934, ziet eruit alsof het met een teletijdmachine naar 2024 is geflitst, en is gespecialiseerd in Finse gerechten, zoals zalmsoep en gefrituurde Baltische haring.
Café Regatta ligt vlak bij het Sibeliusmonument in Töölö, aan het water. De traditionele rode houten cottage dateert van 1887, werd lang gebruikt als opslagplaats voor visnetten en is een café sinds 2002. Een goed adres voor Finse kaneelbroodjes – korvapuusti in het Fins – en bosbessentaart. ’s Zomers kun je er paddelboards, kano’s, kajaks en roeiboten huren.
In het Centraal Station van architect Eliel Saarinen, een van ’s werelds mooiste treinstations, werd een voormalige wachtzaal getransformeerd in een Burger King. Je kunt dat jammer vinden. Of je kunt voor een habbekrats hamburgers en friet gaan eten in een fantastisch decor. Een portie art nouveau met mayonaise.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
