Club Congé met Louma Salamé van de Stichting Boghossian: ‘Ik wil zo snel mogelijk weer naar Beiroet’

Twee maanden lang vertellen interessante mensen ons over hun zomerwensen en -plannen. “Beiruti by heart” Louma Salamé leidt sinds 2016 de Stichting Boghossian in de Brusselse Villa Empain. ‘Tot 4 augustus was het best oké, sindsdien is het een horrorzomer.’

Geboren in Beiroet, opgegroeid in Parijs, na etappes in New York, Luxemburg, Abu Dhabi en Doha nu Bruxelloise: Louma Salamé (39) belichaamt zelf de interculturele dialoog die haar van oorsprong Libanese familie beoogt met de Stichting Boghossian en het gelijknamige kunstencentrum in de Brusselse Villa Empain.

‘Ik heb maar twee jaar in Beiroet gewoond, maar heb via familie en vrienden een hechte band met de stad. Sinds de explosie op 4 augustus staat mijn telefoon niet meer stil. Mijn familie was gelukkig buiten de stad, maar ons appartement in het centrum van Beiroet is vernield en we kennen allemaal wel iemand die de ramp niet overleefde of zwaargewond raakte. De tol op menselijk en materieel vlak is verschrikkelijk, net zoals de impact op de jeugd en de moraal van de mensen. Zoals iedereen vraag ik me af hoe het land dit ooit te bovenkomt. Tot 4 augustus zou ik je gezegd hebben dat deze zomer ondanks Covid-19 best sympa was, maar dat is voorbij: de zomer van 2020 is pure horror.’

Had je vakantieplannen deze zomer?

Louma Salamé: ‘Ik heb eind juli een week op Corsica doorgebracht, in een vakantiehuis met het gezin van mijn zus en hun vrienden. Het oorspronkelijke plan was om zoals elk jaar een tweetal weken met familie en vrienden door te brengen in Beirut, maar dat had ik eerder al uitgesteld. De economische problemen en spanning in het land waren voor 4 augustus al groot – ook ginds is de corona-epidemie nog niet onder controle. Daar met mijn zoontje van zeven een zorgeloze vakantie gaan beleven terwijl anderen het moeilijk hebben, dat leek me sowieso onwaarschijnlijk. Onder normale omstandigheden is onze zomerreis naar Beiroet een feestelijke gebeurtenis vol blije momenten en uitstappen in goed gezelschap, een moment van ontlading waar ik enorm naar uitkijk, maar de realiteit is wat ze is. Om de pil te verzachten had ik me voorgenomen om in oktober alsnog naar Beiroet te reizen, en dat hoop ik nog steeds: zodra het kan, ben ik weg.’

Zie je grote verschillen in het vakantiegedrag van de Belgen en de Libanezen?

‘Spontaan denk ik eerder aan de gelijkenissen. Zo zoeken veel Beiruti’s in de zomer een huisje in de bergen op, op dezelfde manier manier dat de Belgen dat aan de kust of in de Ardennen doen. Mensen zoeken verkoeling en willen er even tussenuit zijn, maar blijven toch ook graag dichtbij huis.’

Ben je er als wereldburger vaak alleen op uit getrokken?

‘Op vakantie bijna nooit. Dat doe ik toch het liefst met vrienden. Rond mijn achttiende trok ik met een vriendin en een railpass een maand door Spanje en Italië, en later ben ik met haar ook naar Roemenië gereisd voor het klooster van Sucevita, een klooster met eeuwenoude muurschilderschilderingen dat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat. Ik bewaar ook fijne herinneringen aan een rugzakreis met drie vriendinnen naar Bolivië, Chili en Peru. Als ik maar in goed gezelschap ben en het een beetje avontuurlijk is.’

Beïnvloedt je werk de keuze van je bestemmingen?

‘Ik was al kind al heel nieuwsgierig naar andere steden en culturen en bekijk op voorhand de musea en erfgoedsites ter plaatse, maar die passie is al veel langer een deel van me. In een museum heb ik oog voor de manier waarop bezoekers ontvangen en geprikkeld worden, maar op vakantie ben ik niet aan het werken. Dan wil ik gewoon de culturele rijkdom en geschiedenis van een land of een stad ontdekken. Ook voor eender welke kuststad in het Middellandse Zeegebied ben ik te vinden, het maakt niet uit of het Marseille of Alexandrië is – de zee en het venster hebben een helende werking, en dat voel ik eens zo hard aan de Middelandse Zee.’

Ik wil op reis dingen kunnen vertrekken en terugkeren wanneer ik daar zin in heb

Heb je ook vakantie-ervaringen die je liever niet herbeleeft?

‘Enkele jaren geleden, een van de eerste keren dat ik met mijn zoon naar Libanon reisde, had ik Beiroet bewust links laten liggen en met de familie een appartement in de bergen geregeld. Ik had geen rijbewijs, kon er geen kant op en had het daar heel moeilijk mee (lacht). Na mijn thuiskomst in Belgie was een rijbewijs het eerste waar ik werk van maakte. Ik wil op reis dingen kunnen ondernemen, vertrekken en terugkeren wanneer ik daar zin in heb en als het kan stads- en landsgrenzen overschrijden. Ik heb ook al sinds mijn kindertijd een fascinatie voor treinen en treinreizen. Ik heb in het verleden al de Trans-Siberische spoorlijn tussen Moskou en Irkoetsk genomen, en vorig jaar nog de nachttrein van Almaty in Kazachstan naar Tasjkent in Oezbekistan. De landschappen die voorbijschuiven, de levendige stopplaatsen onderweg – de reis is een avontuur op zich, en voor mij minstens zo belangrijk als de bestemming.’

Welke items moeten sowieso in je bagage?

‘Daar denk ik steeds minder aan. Mijn bankkaart, mijn huissleutels en mijn paspoort – voor alle andere dingen bestaan oplossingen.’

Zoals andere kunstencentra was de Villa Empain dit voorjaar maandenlang gesloten. Wat betekent dat voor je werkdruk momenteel?

‘Het najaar wordt stevig, maar achter de schermen zijn we altijd aan het werk gebleven, al was het maar omdat corona onze tentoonstellings- en evenementenkalender helemaal door elkaar schudde. Hoe dan ook is een functie in de kunstensector meer een levenswijze dan een job. Het proeven van prikkelende ideeën stopt niet, net als het nadenken over actuele thema’s en het vooruitblikken. Anderhalf jaar voor een tentoonstelling ben ik al bezig met de werken die we in bruikleen willen nemen. Op dit moment ben ik vooral bezig met het verzamelen van noodhulp voor Beiroet en het herstel van de Mesrobian-school die de stichting ter plaatse steunt. Heel wat kwetsbare kinderen rekenen op ons voor voedsel en scholing. We trekken zelf 250.000 dollar uit, maar bieden mensen ook de kans om zelf een gift te doen aan het Fonds van de vrienden van de Boghossianstichting, via de Koning Boudewijnstichting. Elke euro telt: Beiroet staat aan de rand van de afgrond.’

Deze zomer pak je in de Villa Empain uit met een lunchrestaurant van het Libanese Beli in Brussel en een summer party eind augustus. Heb je alvast een tip voor het najaar?

‘Na Mappa Mundi (rond cartografie, tot 4 oktober, red.) volgen een volledig digitale expo over Aleppo en in de villa zelf The Lighthouse, met installaties en hedendaagse sculpturen rond alle mogelijke vormen van licht. De thema’s gaan van hemellicht, neon- en gloeilampen en het duel met de schaduw, maar het gaat ook over de spirituele dimensie van licht. In sombere tijden is de nood aan verbinding en hoop eens zo groot, het is tijd om het licht te vieren.’