Wetenschappelijk bewijs voor de eetstoornis van de modellensector

Wat men al een tijdje vermoedde is nu ook wetenschappelijk bevestigd: de (Amerikaanse) modellenindustrie heeft een eetprobleem. Dat blijkt uit onderzoek van Harvard, Northeastern University en de Model Alliance.

Wat men al een tijdje vermoedde is nu ook wetenschappelijk bevestigd: de (Amerikaanse) modellenindustrie heeft een eetprobleem. Dat blijkt uit onderzoek van Harvard, Northeastern University en de Model Alliance.

“Veel water drinken en vroeg naar bed” is het standaardantwoord wanneer modellen naar hun schoonheidsritueel wordt gevraagd, en hoewel dit allicht de waarheid is voor dat handjevol meisjes dat geboren is met een zuivere huid en een lichaam dat probleemloos in de sample sizes past, duiken er ook bekentenissen op van modellen die tot het uiterste gaan om hun job te vrijwaren. Van het eten van papieren zakdoekjes en watten om het hongergevoel tegen te gaan tot het slikken van medicatie: de industrie noemt het indianenverhalen uit een ongereguleerd verleden, maar een nieuwe studie bevestigt deze tell tale signs van een sector met een groot (eet)probleem.

Precies een week voor het eerste model een teen op de catwalk van de modeweek van New York zet, publiceerde het International Journal of Eating Disorders een studie van Northeastern University, Harvard T.H. Chan School of Public Health en Model Alliance. Die bevestigt dat modellen vaak gedwongen worden om hun gezondheid op het spel te zetten.

Dieetpillen en braken

De onderzoekers onderwierpen 85 professionele modellen aan een vragenreeks, waaruit bleek dat 62% van hen het afgelopen jaar gevraagd werd om gewicht te verliezen of hun lichaam(svorm) aan te passen. 54% daarvan werd gewaarschuwd dat ze anders geen job zouden vinden, 21% van die meisjes kregen vervolgens de dreiging dat hun agentschap hen zou laten vallen als ze niet gehoorzaamden. 9% werd het afgelopen jaar plastische chirurgie voorgesteld als oplossing voor hun ‘probleemzone’.

Bovenstaande eisen zijn natuurlijk niet nieuw. Zelfs in populaire televisieshows als America’s Top Model krijgen kandidaten de vraag “of ze bereid zijn enkele kilootjes af te vallen”, maar de nieuwe studie bewijst daarnaast ook hoe ver modellen bereid zijn te gaan om te voldoen aan die eisen. De researchers toonden aan dat 56% van de ondervraagde modellen aangaf ‘soms/vaak/altijd’ maaltijden over te slaan, terwijl 52% daarbovenop nog regelmatig vastte, detoxte of op een cleanse ging. 24% van de modellen gebruikte ‘soms/vaak/altijd’ dieetpillen, terwijl 8% ‘soms/vaak/altijd’ zichzelf deed braken.

Ga met bovenstaande symptomen naar een huisarts, en hij schrijft je meteen een behandeling voor je eetstoornis voor, zit met zo’n attitude in de modellensector en je bent een flinke meid, zo lijkt het wel.

Wettelijk kader

Het is belangrijk om te noteren dat heel wat meisjes in de modellenbusiness stappen wanneer ze nog geen 18 zijn, en dat er slechts heel weinig maatregelen een stabiel wettelijk kader vormen voor een industrie die toch duizenden tewerkstelt. In 2012 heeft modeblad Vogue haar Health Initiative in leven geroepen, dat ondertekend werd door alle twaalf hoofdredacteurs uit verschillende landen. Daarin staat dat ze niet zullen werken met modellen die jonger dan 16 zijn (en dus een onrealistisch ideaalbeeld vormen voor volwassen vrouwen) of met meisjes die “overduidelijk ziek zijn”, al werd de modegigant al regelmatig op het overtreden van de eigen regels betrapt. In Italië en Spanje mogen modellen met een te laag BMI de catwalk niet op en in Israel moeten meisjes die een carrière in de modewereld ambiëren ook “een gezond gewicht” hebben.

In Frankrijk keurde de regering in 2015 een wet goed die het gebruiken van extreem magere modellen verbiedt. Straffen op overtreding kunnen oplopen tot een boete van 75.000 euro en een gevangenisstraf van een half jaar. Vanaf 1 januari 2017 moeten modellen die in Frankrijk willen werken een medisch attest overleggen waarin staat dat ze een gezonde BMI (Body Mass Index) hebben. Frankrijk wil daarmee anorexia en het verheerlijken daarvan bestrijden. De sancties op overtreding van de nieuwe wet zijn niet mals: een werkgever die toch te magere modellen inhuurt kan tot zes maanden gevangenisstraf en een boete van maximaal 75.000 euro krijgen.

In ons land kwam CDH-politica Vanessa Matz vorig jaar met een wetsvoorstel op de proppen dat stylisten, showorganisatoren, merken en modebladen verplicht om enkel nog modellen met een gezond BMI tewerk te stellen in België. De modellen zouden in dit geval een medisch getuigschrift moeten kunnen voorleggen waaruit blijkt dat ze een gezond gewicht hebben. Ook bewerkte foto’s moeten volgens dit wetsvoorstel een disclaimer krijgen zodat het duidelijk is dat modellen in Photoshop werden bijgewerkt. Er werd niet bijster enthousiast gereageerd vanuit de industrie op dit voorstel, en ook weekend.be schreef dat gewicht geen geweldige maatstaf voor algemene gezondheid is. Het is namelijk heel gemakkelijk om jezelf door middel van veel water drinken een paar kilo’s meer te laten wegen, en de BMI-methode wordt zelfs door diëtisten amper nog gebruikt.

Bovendien laten dat soort getallen weinig ruimte voor interpretatie en zegt het niets over de levenswijze van een model – hoe vaak, gevarieerd en gezond eet ze, sport ze af en toe, draagt ze zorg voor zichzelf. Er zijn ook meisjes die van nature een ontzettend snel metabolisme hebben, en die – hoe veel ze ook eten- niet lijken bij te komen. Dit kan voor hen het einde van hun carrière betekenen en is voor hen nog maar eens een steek naar het feit dat ze er “niet uitzien zoals ze er horen uit te zien”. Ook dàt is body image. Het lijkt ons dan ook beter om niet blind te staren op nummers op een weegschaal en misschien het voorbeeld van Denemarken te volgen. Hun Fashion Ethical Charter verplicht modellen regelmatig een medische check-up (met bloedonderzoek) te laten doen en wil hen gezond laten eten en sporten, maar laat getallen als gewicht en BMI uit het dossier.

‘Levende kapstokken’

Je zou jezelf natuurlijk ook kunnen afvragen waarom er per se beroep gedaan moet worden op enkel slanke meisjes, en of we naast het vrijwaren van de gezondheid van de modellen ook niet moeten streven voor een breder begrip van wie of wat er thuishoort op de catwalk. Styliste Katia Alens gaf vorige maand in het radioprogramma ‘De bende van Annemie’ al aan dat ze meisjes die meer dan maatje 34 hebben terug naar huis stuurt, omdat “magerslank nu eenmaal mooier oogt op foto of op televisie”. Hoewel je zelden nog écht ziekelijk magere modellen ziet (al bewijst de studie dat je er niet ziekelijk mager moet uitzien om ziek te zijn) is ‘dun’ voor velen werkzaam in de mode-industrie nog steeds de enige mogelijke invulling van modelwaardig.

Volgens een studie van de National Eating Disorders Association wogen modellen twintig jaar geleden doorgaans 8% minder dan de doorsnee vrouw. Vandaag wegen ze 23% minder. Het is geen geheim dat de meeste modeontwerpers hyperslanke meisjes de voorkeur geven om hun kleding aan het publiek te tonen. Undercoverjournaliste Imogen Edwards-Jones liet in 2006 in haar bestseller ‘Fashion Babylon‘ al anoniem enkele van deze ontwerpers aan het woord die toegaven dat ze graag modellen gebruikten die extreem dun waren omdat hun kleding op die manier het meeste leek op de originele schets, in 2D.

. “Uiteindelijk fungeren deze meisjes niet als vrouwen, maar als levende kapstokken”. De meeste ontwerpers zijn visionairs, schrijft Edwards-Jones, perfectionisten die vinden dat ze kunst creëren en niet stilstaan bij het feit dat hun kunst op een zeker moment ook commercieel moet worden. “Wie zeurt dat modellen niet realistisch zijn heeft mode niet begrepen”, aldus een ontwerper in Fashion Babylon. “Mode draait om aspiratie, niet om democratie.”

Deze denkwijze die, voor alle duidelijkheid, zeker niet alle mode-ontwerpers delen, vormt het startpunt voor een zeer complex probleem, noteert voormalig hoofdredacteur van Vogue Australia Kirstie Clements in 2013 in haar boek The Vogue Factor. “Designers gebruiken steeds dunnere pasmodellen, meisjes die het merendeel van hun tijd aan een infuus in het ziekenhuis liggen, wandelende skeletten bijna. Dit zijn de lichamen waarop de kleding gemaakt wordt, de kleding die vervolgens op de runway gestuurd wordt en daarna beschikbaar is voor shoots. Wij krijgen soms couturejurken binnen die eerder lijken op doopjaponnen, zo klein zijn ze, maar wanneer we het label om een andere maat vragen krijgen we te horen dat die niet beschikbaar is. Als we die kleding willen shooten, dan moeten we dus op zoek naar modellen die in die kleding passen”, aldus Clements.

Nood aan diversiteit

Het is aan deze vicieuze cirkel waar de onderzoekers van Harvard, Northeastern en de Model Alliance een einde willen maken. Na de publicatie van de eerste onderzoeksresultaten ondertekenden 35 modellen waaronder Karen Elson en Iskra Lawrence een open brief aan de (Amerikaanse) modesector en designers. Ze roepen op om de gezondheid van de modellen die ze tewerkstellen op de eerste plaats te zetten en om diversiteit op vlak van ras, leeftijd en lichaamsbouw te garanderen op de catwalk. “Together, we are challenging you to make a serious commitment to promote health and diversity on the runway. Through our social media platforms, which collectively reach millions of people, we will recognize the industry leaders who step up to this challenge,” zo staat te lezen in de brief.

Het is niet de enige brief die alle ogen op de modeweek van New York vestigt. Ook de De CFDA – de raad van Amerikaanse modeontwerpers- heeft een e-mail rondgestuurd waarin ze Amerikaanse designers en show runners aansporen om de catwalks “zo gezond en divers mogelijk” te houden. Men wil dat er zorg wordt gedragen voor het mentale welzijn van de meisjes in deze stressvolle periode en dat er rekening gehouden wordt met de diversiteit op de runway. “Ons doel is een verandering brengen in hoe we modellen met een donkere huidskleur zien, zodat we het normaal gaan vinden dat ook zij in grote getale te zien zijn op de catwalk”, klonk het. De mail verwijst ook naar de tips van de Amerikaanse Diversity Coalition, dat ontwerpers onder meer aanmoedigt om bij modellenbureaus specifiek naar gekleurde meisjes te vragen – “je mag er niet op rekenen dat de agent sowieso wel enkele donkere huidjes naar je casting zal laten komen”.