FOTOGRAFE SARAH MOON MAAKTE IN DE JAREN ZESTIG EN ZEVENTIG FURORE MET HAAR CAMPAGNES VOOR CACHAREL. EEN OVERZICHTS-TENTOONSTELLING IN DE BRUSSEL-SE BOTANIQUE LAAT ZIEN DAT ZE VEEL MEER IS DAN MODEFOTOGRAFE.

Ik zie mijzelf niet als iemand die de werkelijkheid fotografeert. Fotografie is voor mij een springplank om een verhaal te vertellen. Daarom vergelijk ik beelden graag met flessenbrieven die mensen in zee gooien”, zegt Sarah Moon. Hoewel zij nooit fotografielessen volgde en na haar studies tekenkunst eerst zelf als model voor de camera stond – onder meer bij Helmut Newton en Irving Penn – werd Moon een van de belangrijkste fotografen van de tweede helft van de twintigste eeuw. Haar portfolio vermeldt merken als Biba en Chanel, maar ook toonaangevende magazines als Vogue, Harper’s Bazaar, Stern en andere. De naam van de joodse Parisienne met Franse, Amerikaanse en Duitse roots is echter vooral verbonden met de legendarische campagnes die ze voor Cacharel schoot vanaf eind de jaren zestig. Jean Bousquet, de oprichter van het merk (1962), was een van de eerste ondernemers die het belang inzag van een coherente advertentiecampagne, maar het waren de dromerige, romantische beelden van Moon die Cacharel zijn sterke visuele identiteit gaven. Het commerciële succes van producten als Anaïs Anaïs, het parfum dat het merk in 1978 lanceerde, wordt door velen zelfs aan haar toegeschreven.

ONBEWAAKTE MOMENTEN

Coincidences (Toevalligheden), de overzichtstentoonstelling die nu loopt in de Brusselse Botanique, bouwt voort op 12345, een boek dat Moon drie jaar geleden samenstelde, naar aanleiding van een retrospectieve in het Royal College of Art in Londen en in een naburige kunstgalerie. “Ik stelde het boek niet chronologisch samen, maar probeerde beelden met elkaar te associëren”, vertelt de fotografe. De oefening beviel haar zozeer, dat ze ook in Coincidences portretten, landschappen, modefotografie en ander werk door elkaar weeft. “Het boek deed me beseffen dat uit de combinatie van twee foto’s als het ware een derde foto ontstaat. Door twee beelden naast elkaar te plaatsen, creëer je eigenlijk een nieuw verhaal.”

Modefotografie is dan ook slechts één aspect van het werk van Moon die zich later ook als cineaste manifesteerde en kortfilms maakt op basis van sprookjes. Midden de jaren tachtig stopte ze zelfs met reclameopdrachten om zich voltijds toe te leggen op persoonlijke en artistieke projecten, hoofdzakelijk in zwart-wit. “Ik had het geluk dat ik modefotografe was in een tijd dat fotografen nog creatieve vrijheid hadden”, legt Moon haar beslissing uit. “In mijn werk voor Cacharel beschouwde ik het model als een heldin en de jurk als haar kostuum. Maar er was geen welomschreven marketingplan. Vandaag bepalen je opdrachtgevers in grote mate je beeldtaal en de feel van de foto’s. Fotografen krijgen nog weinig ruimte om zelf een verhaal vorm te geven.”

Moon hecht ook veel belang aan het toeval : “Wat fotografie boeiend maakt, is het onberekenbare. Op het juiste moment op de juiste plaats zijn : dat is toch prachtig ? Zelfs als mode- of als portretfotografe ga ik doelbewust op zoek naar toevalligheden. Ik kan je wel vragen om hier bij het raam te gaan zitten, maar ik wil niet alles controleren. Blik en lichaamstaal bijvoorbeeld, laat ik liever vrij. Zulke onbewaakte momenten leveren de mooiste foto’s op.”

WERKELIJKHEID EN FICTIE

In het werk van Sarah Moon lopen werkelijkheid en fictie door elkaar – een dromerig en nostalgisch universum dat vaak vergeleken wordt met de schilderkust van Gustav Klimt. “Dat vleit me enorm”, zegt Moon. “Zijn schilderijen geven krachtig de essentie weer, en dat is ook altijd mijn streven geweest.” Moon verwezenlijkt haar poëtische wereld bovendien met ambachtelijke technieken : door het gebruik van soft focus, sepiaprocessen, tussentinten en grofkorrelige film, maar ook door krassen aan te brengen in negatieven of door ze opzettelijk te bevuilen. “Ik zou een slechte oorlogsfotografe zijn”, grapt ze. Moderne beeldbewerkingstechnieken kunnen haar ook niet echt boeien. “Een goede foto is een goede foto. Ook als er Photoshop aan te pas komt. Maar ik ben geen fan. De kunst bestaat er net in op het moment van opname al de foto te maken die je in gedachten hebt. Bovendien denk ik bij bewerkte foto’s meteen aan een ‘open keuken’. Mensen gaan zich afvragen welke programma’s er allemaal aan te pas kwamen, terwijl fotografie veel meer is dan techniek. Foto’s gaan voor mij in de eerste plaats om gevoel.”

Sarah Moon, Coincidences, van 9 juni tot 14 augustus in de Botanique, Koningsstraat 236, 1210 Brussel, 02 218 37 32, www.botanique.be.

DOOR WIM DENOLF EN KATRIEN SWARTENBROUX

SARAH MOON : “FOTOGRAFIE IS EEN SPRING-PLANK OM EEN VERHAAL TE VERTELLEN.”