HERKOMST Frankrijk
DATERING eerste kwart 19e eeuw
Onlangs tikte ik enkele leuke kandelaars op de kop, die ik moeilijk kan dateren. Komen ze uit Frankrijk ? Hebben ze ook waarde ?
Deze draagbare kandelaars noemen we blakers. Eigenlijk zijn het een soort zaklampen waarmee je vroeger je slaapkamer opzocht of zelfs stiekem ’s avonds iets lezen kon, want de blaker hoort thuis op het nachttafeltje. Voor er gaslicht of elektrische peren waren, was licht een schaars goed waar zuinig mee werd omgesprongen. Om je te verplaatsen door het huis nam je een blaker, een kleine kandelaar met een oortje, om de vinger door te steken. Met de andere hand kon je de vlam wat beschermen. Deze elegante blakers zijn ontegensprekelijk Frans en stammen uit het begin van de negentiende eeuw. Het oudste exemplaar, met een achthoekige druipschaal, hoort nog thuis in de stijl van het Directoire, de periode van 1789 tot ’99. Maar die stijl bleef ook nog wat langer in de mode. De achthoekige bak met zijn vrij geometrische decor met palmetten en dolfijnen verwijst nog naar de Griekse en Pompejaanse motieven die toen erg in trek waren. De pas ontdekte muurschilderingen van Pompeji en Herculanum bleken in die tijd bijzonder inspirerend te werken voor ontwerpers van gebouwen en decors.
Maar één element, namelijk het oortje, bewijst dat deze blaker toch al uit de eerste jaren van de negentiende eeuw stamt. Omdat er een bij op zit. Niemand minder dan Napoleon was tuk op bijmotieven. En de reden daarvoor komt uit ons land. In 1653 werd in Doornik het graf ontdekt van de Frankische koning Childerik I die in 481 gestorven was. In dit graf werden liefst driehonderd gouden bijen gevonden. Voor de Franken was de bij het symbool van de onsterfelijkheid, de roem, de orde en de ijver. Toen Napoleon zich op 2 december 1804 tot keizer van Frankrijk liet kronen greep hij terug naar de Merovingische symboliek en koos de bij als symbool. In de paleizen waar hij resideerde merk je trouwens overal bijen op. De bij op deze blaker was dus een ode aan de keizer ! Dat gaat ook op voor de andere blakers die ongeveer allemaal even oud zijn. Het gaat om fraai bronswerk dat fijn werd gegoten en afgewerkt. De Fransen hadden toen de beste bronsateliers van de wereld. Ze hadden ook getalenteerde ontwerpers in dienst die de prototypes van deze kandelaars haarfijn boetseerden in was. Dergelijke blakers kwamen nu ook niet in de handen terecht van Jan Modaal. Ze behoorden aan rijkelui. Waarschijnlijk werden ze zelfs als liefdesgeschenk gegeven. De blaker met de zwaan en de pauwveren kan best een amoureus cadeau zijn geweest. Nu en dan kun je zo’n kleinood op de kop tikken voor 150 à 250 euro. Wat eigenlijk best goedkoop is, want destijds kostten zulke objecten beslist veel meer.
Vragen naar Piet Swimberghe, Raketstraat 50 (bus 3), 1130 Brussel of antiek@knack.be
Waardebepalingen worden onder het grootste voorbehoud gegeven. Foto’s kunnen we niet terugzenden.
Door Piet Swimberghe
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
