In beeld: Hoe de vraag naar soja zorgt voor grootschalige kaalkap in Brazilië
‘De laatste 16 jaar reisde ik regelmatig door Brazilië’, zo schrijft Elly Peters in een blogpost. ‘Wat mij als Europeaan steeds fascineerde, is dat je uren en uren kon reizen in het binnenland zonder ook maar enig teken van menselijke aanwezigheid op te merken. Alleen maar eindeloze en meestal droge savanne met een grote diversiteit aan lage bomen en struiken. Zo is de Cerrado, in het Noordoostelijke binnenland van het immense Brazilië, altijd geweest.’
Dat is nu niet meer zo, aldus Peters. Illegale houtkap om zo plaats te maken voor sojateelt heeft het landschap drastisch veranderd. ‘In maart 2017 reisde ik in de Cerrado naar een regio die Matopiba heet. De rit werd een hard ontwaken. In plaats van een rijk natuurlijk landschap, zag ik niets anders dan een monotoon groen tapijt tot aan de einder. Het voelde aan als een soort groene woestijn. Velden in Europa zijn belachelijk klein ten opzichte van deze van de Braziliaanse grootboeren. Vele kilometers aan een stuk velden met slechts drie verschillende gewassen: mais, soja en gierst. De monotonie wordt enkel onderbroken door de verschillende stadia waarin de gewassen zich bevinden.’
Lees ook: Hoe ook vleeseters (onbewust) soja eten
De Cerrado is een savanne met heel afwisselende landschappen: Bergen en dalen, steppen en plateaus, grote en kleine bomen.
Sinds kort duiken er in dat rijke landschap ook grote vlaktes vol eenheidsworst op: de industriële landbouw heeft haar weg naar de Cerrado gevonden. Dit is hoe een pas geoogst sojaveld eruit ziet.
Kilometers lang zie je alleen jonge sojaplantjes. Hiervan komt het begrip ‘de groene woestijn’: een monocultuur die alles inneemt.
Een rijp sojaveld. Aan de verre horizon is een oogstmachine aan het werk.
Zo ziet een sojaveld eruit van dichtbij.
De sojabonen worden geplet en dan verwerkt tot olie en meel. Meer dan 75% daarvan eindigt in veevoeder. Ook de hulzen worden gebruikt als ingrediënt voor veevoeder.
Voor die grootschalige teelt moet er heel wat bos wijken. Deze weg vormt de grens tussen een reservaat van de Apinajé (een inheems volk) en een ontbost stuk land. De eigenaar ontboste het land rond een rivier en veroorzaakte vervolgens watervervuiling in het reservaat waar de rivier doorheen stroomt.
Het gebied van de Apinajé is omsingeld door agro-industriële plantages. Soms worden ze bedreigd met hun leven. Tegelijk met hun traditionele levenswijze, proberen ze hun land te beschermen, dat ze net hebben herbebost nadat het was gekapt.
Dit is een recent ontbost veld. Doorgaans gebeurt dat door een metalen ketting tussen twee tractoren te spannen. Daarmee rijten ze dan alle bomen uit de grond. Vaak wordt alleen maar ontbost om de waarde van het land te verhogen, niet per se om gewassen te telen. In de Cerrado wordt druk gespeculeerd met het land, net zoals in de Amazone. Vaak gebeurt dat door buitenlandse pensioenfondsen, op zoek naar snelle winsten.
Water: de basis van alle leven. In de Cerrado vinden 8 van de 12 belangrijkste rivieren in Brazilië hun oorsprong. Er zijn ook heel veel kleine riviertjes te vinden. Elke jaar drogen tientallen van hen uit als gevolg van de ontbossing.
Opnieuw een jonge sojaplantage. Als je nu iets denkt als: ‘ik heb genoeg sojaplanten gezien’, beeld je dan vooral even de kilometers lange vlaktes in.
Er zijn echter ook landbouwers die het anders aanpakken. In de streek waar de Cerrado het Amazonewoud ontmoet, bezoeken we deze veeboerderij. Het bos aan de horizon is de wettelijke reserve van de boerderij: iets wat elke boerderij eigenlijk moet hebben.
Nog eindeloze sojavelden klaar voor de oogst. In de verte zie je enkele oogstmachines.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier