‘Certificering van duurzame palmolie werkt niet’

De opmars van de palmolieproductie heeft een enorme impact op mens en milieu, vooral in Azië en Latijns-Amerika. De twaalf jaar oude certificering van duurzame palmolie werkt niet, zeggen experts.

“In San Lorenzo hebben ze bos gekapt om de oliepalm aan te planten. Dat ze niet meer hebben gekapt, is te danken aan de inheemse volken, die de uitbreiding konden afremmen”, zegt Santiago Levy. In de Ecuadoraanse provincie Carchi, waar de oliepalm zwaar oprukt, is hij coördinator van de Stichting voor de Ontwikkeling van Alternatieven.

Ontbossing

De vrucht van de oliepalm wordt gemalen om er olie uit te halen. Palmolie gebruikt men massaal in de voedingsindustrie, in cosmetica en als brandstof.

De impact van de oliepalmteelt is groot. “Er is infrastructuur nodig, ook veel water voor de verwerking, en de afvalvloeistoffen komen in de grond terecht”, zegt Levy. “Het is geen duurzame teelt, er verdwijnt bos om plaats te maken voor monocultuur.”

In Indonesië is de oppervlakte voor oliepalmen sinds 1985 acht keer groter geworden: “Het model voor duurzame palmolie heeft niet gewerkt.”

Op het pas afgelopen vierjaarlijkse congres van de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN) was palmolie een van de centrale thema’s. In een motie vroegen de 9500 deelnemers onder meer een werkgroep op te richten die overheden en andere spelers moet helpen om de impact van de oliepalmteelt te verkleinen.

Geen efficiënte controle

Het huidige certificeringsysteem voor duurzame palmteelt werkt niet, aangezien het de ontbossing en het verlies van biologische rijkdom niet heeft vertraagd, zegt Arnold Sitompul van de Indonesische afdeling van het Wereldnatuurfonds (WWF).

In Indonesië is de oppervlakte voor oliepalmen sinds 1985 acht keer groter geworden. Sinds 2011 legt de regering wel moratoria op door teeltlicenties uit te reiken, maar de controle verloopt niet efficiënt, zegt Sitompul.

Het model voor duurzame palmolie heeft niet gewerkt, zegt ook Antony Lynam, adviseur Azië van de Wildlife Conservation Society. “Je moet de bossen beschermen tegen de uitbreiding van de palm.”

Respect voor inheemse volken

In 2004 werd een certificeringsysteem opgezet, CSPO (afkorting voor certified sustainable palm oil). Duurzame palmolie moet aan zeven criteria beantwoorden, onder meer traceerbaarheid, respect voor de rechten van arbeiders en inheemse volken, het vermijden van gebieden met biologische waarde en schone landbouwpraktijken.

De RSPO (Roundtable on sustainable palm oil), het certificeringsorgaan dat 3000 leden uit 7 sectoren verzamelt, heeft tot dusver bijna 11 miljoen ton palmolie gecertificeerd, goed voor een oppervlakte van 22.100 vierkante kilometer, in Indonesië, Maleisië, Papoea-Nieuw-Guinea, Brazilië en Colombia. Dat is amper 17 procent van de wereldproductie.

Steeds meer klachten

Sinds 2014 is het aantal klachten bij de RSPO toegenomen, tot 64: over inheemse volken die niet vooraf geraadpleegd werden (40 procent van de klachten), over problemen van natuurbehoud (23 procent), en over vervuiling en afgebrande bossen (16 procent). Ruim de helft van de klachten kwam uit Indonesië, een kwart uit Maleisië.

Toch is Sitompul optimistisch. “Het is een goed moment om de situatie te verbeteren. Men kan goede praktijken stimuleren. Indonesië moet toegevoegde waarde leveren aan de sector in plaats van alleen grondstof.”

200.000 vierkante kilometer

Wereldwijd is ongeveer 200.000 vierkante kilometer oliepalm aangeplant. De bomen voldoen aan bijna een kwart van de globale vraag naar oliën en vetten.

Volgens het Amerikaanse ministerie van Landbouw zal er in het seizoen 2016-2017 65,5 miljoen ton palmolie verwerkt worden in de hele wereld, 10 procent meer dan in 2015.

Indonesië, de grootste palmolieproducent ter wereld, heeft ongeveer 80.000 vierkante kilometer oliepalmen staan, goed voor een jaarproductie van 35 miljoen ton. Twee andere grote producenten zijn Maleisië, met 56.000 vierkante kilometer en 21 miljoen ton, en Thailand, met 10.000 vierkante kilometer en 2,3 miljoen ton.

Ook in Latijns-Amerika rukt de oliepalm op. Colombia is de vierde grootste producent ter wereld, met een jaarproductie van ruim 1 miljoen ton op 5000 vierkante kilometer. De volgende landen zijn Ecuador (560.000 ton), Guatemala (515.000 ton), Brazilië (340.000 ton) en Honduras (54.500 ton). (IPS / Emilio Godoy)