In tijden die verduisterd worden, zet ik mijn oude radio met lampen aan. Daar stijgt een geur uit op van een verleden waarin niets fout meer kan gaan. Van de toekomst kun je dat niet zeggen; de krant staat vol kapotte gebouwen en bebloede mensen. Ik verstop ze voor de kinderen onder Het complete wokkookboek. Dat bevat een recept voor ‘boeddhistische vegetarische noedels’.
In de verte rinkelt glas. Het is gelukkig maar leeggoed dat in een vuilniskar wordt gekieperd. Ik luister naar het nieuws en vraag mij af of ik moet huilen of hamsteren. Mijn tante Agnes zou geadviseerd hebben: verspil geen tijd met tranen, maar koop goud, rijst en koffie. Als tiener kreeg ik sigaretten die ze bewaarde sinds de oorlog in Korea. Zelf rookte tante niet, maar ze stierf wel aan baarmoederkanker. Zij had zoveel voorraad dat zij zich nog een eeuwigheid met rijst had kunnen voeden.
In de verte ontploft iets. Het is gelukkig maar een knalpot. Toch is de oorlog veel dichter dan destijds in Korea. Ik vraag mij af: hoe is het zover kunnen komen? De meeste mensen deugen is de titel van een boek dat ik met Nieuwjaar cadeau kreeg van een vriendin die mij wil bekeren tot optimisme. Dat de meeste mensen deugen, wil ik best geloven. Maar wat heb je daaraan als mensen die niet deugen aan de macht blijven komen?
Ik luister naar het nieuws en vraag mij af of ik moet huilen of hamsteren.
Over die vraag heeft een onderzoeker aan de universiteit van Oxford zich het hoofd gebroken. Brian Klaas bezocht dictaturen in de hele wereld en ging op de koffie bij vijfhonderd despoten. In zijn boek Macht komt hij tot de conclusie dat je in de politiek en aan de top van het bedrijfsleven honderd keer meer narcisten vindt dan bij de doorsneebevolking. ‘Het meest verontrustende is dat wij zelf het bedje voor hen spreiden’, zegt hij in een interview. ‘We hebben onze maatschappij zo ingericht dat de grootste psychopaten vrij spel krijgen.’
Jaren geleden al kwam ik erachter dat er mensen bestaan zonder empathie of geweten. Die mensen hebben ook nog eens de hardnekkige neiging om aan de macht te komen en te beschikken over het lot van anderen. Die ontdekking noem ik de grootste teleurstelling in mijn leven.
‘Ik vraag me af hoe iemand premier kan worden zonder dat hij psychologisch getest is’, zegt Brian Klaas. ‘We moeten dringend op zoek naar manieren om ons te laten leiden door mensen die niet in macht geïnteresseerd zijn. Mensen voor wie macht een last is en niet iets waarop ze kicken.’
Ringdragers, als het ware, zoals in Lord of the Rings. Daarin wordt de macht voorgesteld door een ring die iedereen corrumpeert die hem aan zijn vinger durft te schuiven. Alleen een hobbit met harige voeten is nederig genoeg om hem te doen smelten in het vuur van de Doemberg.
Ik denk aan het gloeiende oog van Sauron en aan orks die marcheren in eindeloze colonnes. Intussen staan buiten terrasjes, maar de zon schijnt mij vals toe. In de verte ratelen machinegeweren. Het is gelukkig maar een drilboor bij de buren die verbouwen.
‘Ik geef u één goede raad / maak nooit uw kapper kwaad’, zingt iemand in mijn radio met een grappig stemmetje.
Humor is wanneer je ondanks alles lacht, wist de Duitse schrijver Otto Julius Bierbaum al.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
