Hardnekkige traditionele rolverdeling weegt op geestelijke gezondheid van vrouwen

Ook al doen mannen wereldwijd een inhaalbeweging, onbetaald werk komt nog steeds onevenredig vaak op de schouders van vrouwen terecht. Ook de aard van het werk verschilt: vrouwen nemen vaker taken op zich die hen in tijdnood brengen, mannen behouden meer controle. Dat verschil heeft een impact op de geestelijke gezondheid, stelt een studie in The Lancet.

De laatste tientallen jaren zijn de klassieke genderrollen op veel plaatsen in de wereld sterk geëvolueerd en weerspiegelen ze beter de gelijkheid tussen vrouwen en mannen. Ondanks deze evolutie worden jaarlijks nog miljarden uren besteed aan onbetaalde arbeid, zoals huishoudelijke taken, klusjes of tuinwerk. 

Verdeling van huishoudelijke taken

Data in veel landen wijzen erop dat mannen vaker meehelpen bij huishoudelijke taken in vergelijking met vorige generaties, maar toch zou de grootste last nog steeds onevenredig zwaar worden gedragen door vrouwen, ook in gezinnen waarbij beide partners een betaalde baan hebben. 

Verder blijkt uit eerder onderzoek dat vrouwen wereldwijd meer te maken krijgen met mentale problemen zoals depressie en angst, dan mannen. 

Een groep wetenschappers verbonden aan de universiteit van Melbourne heeft nu onderzocht wat de impact van onbetaalde arbeid is op de mentale gezondheid van mensen, een invalshoek die niet eerder op grote schaal werd onderzocht. 

Hun bevindingen, gepubliceerd in The Lancet Public Health, suggereren dat onbetaalde arbeid een negatieve impact heeft op de geestelijke gezondheid van werkende vrouwen. Opmerkelijk is dat zo’n effect veel minder duidelijk is bij werkende mannen.

Meer onbetaalde arbeid

Voor de studie analyseerde het team negentien eerdere onderzoeken waarin de gegevens van in totaal 70.310 deelnemers van over de hele wereld waren verwerkt. De onderzoekers stelden aanzienlijke genderverschillen vast wat betreft onbetaalde arbeid. Het bevestigt de nog steeds bestaande ongelijkheid in de verdeling van onbetaald werk.

Ze bekeken ook in welke mate er sprake was van psychische klachten zoals depressie, angst of aanhoudende stress. Uit de gegevens concluderen de onderzoekers dat vrouwen meer risico lopen dan mannen op een slechte geestelijke gezondheid, door een ongelijke verdeling van de onbetaalde arbeid.

Gemiddeld werken vrouwen drie tot zes uur per dag onbetaald, terwijl dat voor mannen een half tot 2 uur is. Verder blijkt uit de gegevens van de OESO dat steeds meer vrouwen ook buitenshuis – betaald – gaan werken. Het totaalplaatje betekent dat ze meer uren besteden aan betaald en onbetaald werk samen, dan voor mannen het geval is. Volgens de onderzoekers is het net deze dubbele belasting die maakt dat vrouwen psychisch meer last kunnen ondervinden van onbetaalde huishoudelijke taken, dan mannen.

Overbelasting en tijdnood

De auteurs van het onderzoek zeggen wel dat niet in alle gevallen bleek dat vrouwen het moeilijk hebben. Soms bleek onbetaald werk ook geen effect te hebben op hun mentale welzijn of had het zelfs een beschermend effect.

Ze suggereren dat een aanzienlijke hoeveelheid onbetaald werk in combinatie met de verantwoordelijkheden van een baan buitenshuis kan bijdragen aan overbelasting of gevoelens van eenzaamheid of tijdnood, wat een negatieve invloed kan hebben op de geestelijke gezondheid. Bovendien wordt huishoudelijk werk vaak ondergewaardeerd.

Mannen die helpen in het huishouden ondervinden minder negatieve geestelijke gezondheidsproblemen, wat volgens de onderzoekers ook te maken kan hebben met de aard van hun taken. “We weten dat mannen vaak de minder tijdgevoelige taken binnen het huishouden doen, zoals klussen in de tuin of reparaties. Deze worden in de literatuur aangeduid als hoge controletaken – omdat men meer controle heeft over wanneer dit soort onbetaalde arbeid wordt verricht”, zegt hoofdauteur van de studie Jennifer Ervin aan Medical News Today. “Het gras maaien kan je uitstellen tot in het weekend, als je er de tijd voor hebt. Een hongerig of ziek kind kan je niet negeren of de zorg uitstellen tot op een moment dat je minder in tijdnood zit”, legt ze uit.

Voortdurend beschikbaar zijn

Het is die stress van voortdurend beschikbaar moeten zijn, waar vrouwen vaker mee af te rekenen hebben, zegt Ervin. En dat klassieke rollenpatroon zit al bij al nog steeds heel erg ingebakken in mensen. “Het resulteert nog uit de tijd dat het normaal was dat vrouwen beschikbaar waren voor de kinderen en het huishouden, en mannen de kostwinnaar waren.

“Als gevolg hiervan blijven er diepgewortelde genderrollen en sociale normen rond de verdeling van huishoudelijke arbeid”, zegt Ervin. “Helaas, want ondanks het feit dat vrouwen in de 20e eeuw massaal mee deel zijn gaan uitmaken van de betaalde beroepsbevolking, is er geen gelijke toename van de arbeidsparticipatie van mannen aan het thuisfront geweest”, zegt ze.